Wypadek szczególnie uzasadniony ocenia sąd
Powódka przegrała proces, ale sąd pierwszej instancji odstąpił od obciążania jej kosztami postępowania ze względu na jej trudną sytuację materialną ("wypadek szczególnie uzasadniony" z art. 102 k.p.c.). Sąd odwoławczy z kolei oddalił apelację powódki i obciążył ją kosztami postępowania apelacyjnego, uznał bowiem, że zła sytuacja materialna powódki nie może mieć w tym zakresie decydującego znaczenia, zwłaszcza że pozwana także poniosła koszty ustanowionego pełnomocnika. Powódka wniosła zażalenie na postanowienie o kosztach do Sądu Najwyższego, który je oddalił, stwierdzający przy tym, że:
Ocena Sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem sądu oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy. W związku z tym może być podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa.
W uzasadnieniu Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, iż art. 102 k.p.c. ma charakter wyjątkowy, stanowi bowiem odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy. Ustawodawca nie określił "wypadku szczególnie uzasadnionego" ani nie podał jego przykładów. Zdaniem Sądu Najwyższego jest to zrozumiałe, gdyż dynamika postępowania cywilnego, różnorodność występujących w nim stanów faktycznych, a także rozmaitość stron i nieprzewidywalność ich zachowań nie pozwalają na sformułowanie uniwersalnej definicji normatywnej. Prawodawca pozostawia ocenę w tym zakresie sądowi, odwołując się do jego kompetencji, bezstronności, doświadczenia oraz poczucia sprawiedliwości.
Sąd Najwyższy zaznaczył, że art. 102 k.p.c. nie może być narzędziem ochrony powódki, która wprawdzie jest w trudnych warunkach życiowych i materialnych, wytoczyła jednak oczywiście bezzasadne powództwo, a następnie - po jego oddaleniu z przekonującym i wszechstronnym uzasadnieniem - wniosła również bezzasadną apelację, która także została oddalona. Swoiste premiowanie powódki odstąpieniem od obciążania jej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, ze szkodą dla pozwanej, zdaniem Sądu Najwyższego, nie znajdowało w okolicznościach sprawy jakiegokolwiek uzasadnienia.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 roku, sygn. akt III CZ 10/12, OSNC 2012/7-8, poz. 98
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?