Zwrot 3/4 opłaty możliwy jest także przy opłacie podstawowej
Pisaliśmy o uchwale Sądu Najwyższego w sprawie o sygn. III CZP 146/07, którego teza brzmiała:
W razie uprawomocnienia się nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym sąd zwraca stronie trzy czwarte opłaty od pozwu także wówczas, gdy uiszczona opłata odpowiada wysokością opłacie podstawowej.
Opublikowane zostało uzasadnienie tej uchwały. Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco. Powód wniósł skargę na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie zwrotu opłaty sądowej od pozwu, rozstrzygniętego w postępowaniu upominawczym, należnego stronie na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.). W sprawie tej powód wniósł powództwo o zasądzenie od pozwanego określonej kwoty, a w razie uprawomocnienia się nakazu zapłaty wnosił o zwrot trzech czwartych wniesionej opłaty od pozwu na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o kosztach. Należna w sprawie, podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, opłata od pozwu wynosząca - zgodnie z art. 28 pkt 1 ustawy o kosztach - 30 zł została uiszczona przy wniesieniu pozwu. W uwzględniającym powództwo nakazie zapłaty, który nie został zaskarżony przez pozwanego, zasądzone zostały na rzecz powoda koszty procesu obejmujące opłatę od pozwu. Sąd Rejonowy (działający tu jako sąd odwoławczy) powziął wątpliwości odnośnie stosowania art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o kosztach. w postępowaniu uproszczonym i przedstawił je SN.
Sąd Najwyższy wskazał, iż w obecnym stanie prawnym (tj. po nowelizacji art. 19 ustawy o kosztach sądowych) nie ma już szczególnego przepisu stanowiącego o pobieraniu opłat w sprawach, w których może zostać wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym - opłatę pobiera się w pełnej wysokości, a tylko w razie uprawomocnienia się nakazu zapłaty sąd z urzędu zwraca stronie 3/4 uiszczonej opłaty od pozwu w postępowaniu upominawczym. Wąpliwości pojawiają się wtedy, gdy opłata jest minimalna (30 zł) - czy powinno się zwracać owe 3/4, czy jednak nie, skoro jest to najniższa z możliwych opłat w postępowaniu cywilnym.
Zdaniem Sądu Najwyższego mająca pierwszeństwo na gruncie ustawy o kosztach wykładnia językowa przepisów o zwrocie opłaty nie daje podstaw do wniosku, że określona ułamkiem kwota zwracanej opłaty jest w jakiś sposób limitowana. W przeciwieństwie do art. 20 ust. 1 ustawy o kosztach dotyczącego wysokości należnej opłaty (a nie zwrotu opłaty), przepis art. 79 ustawy, traktujący o zwrocie uiszczonych opłat nie zawiera bowiem zastrzeżenia, że pozostała w kasie sądu po zwrocie opłaty kwota nie może wynosić mniej niż 30 zł.
SN nie podzielił poglądu uznającego przepisy o postępowaniu uproszczonym, za lex specialis wobec przepisów o postępowaniu upominawczym. Wskazał, że omawiany problem jest związany nie tylko z postępowaniem uproszczonym, lecz dotyczy wszystkich przypadków, w których czwarta część opłaty obliczonej od pozwu o roszczenie pieniężne jest niższa niż 30 zł. Przepis art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o kosztach - pisze SN - nie daje również podstaw do przyjęcia, że "uiszczoną opłatą" nie jest opłata stała zapłacona z racji zakwalifikowania sprawy do postępowania uproszczonego. Nie przeczy temu fakt, że w art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. c u.k.s.c. jest mowa o "pozwie w postępowaniu upominawczym". Ponieważ ustawa o kosztach nie zawiera odrębnych przepisów dotyczących opłat pobieranych od "pozwu w postępowaniu upominawczym" sformułowanie to należy rozumieć w ten sposób, że zwrot opłaty przysługuje od pozwu rozpoznanego w postępowaniu upominawczym.
W sprawie pojawiła się także inna wątpliwość - otóż Sąd przyznał powodowi zwrot całej opłaty w ramach rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Czy zatem powinno mu się jeszcze zwracać 3/4 opłaty? SN wskazał na swoje wcześniejsze orzeczenie (postanowienie SN z dnia 15 września 1977 r., II CZ 81/77, OSNCP 1978, nr 5-6, poz. 101), zgodnie z którym można odmówić zasądzenia od strony przeciwnej na rzecz strony wygrywającej poniesionych przez nią tych opłat sądowych, których zwrot mogła ona uzyskać od Skarbu Państwa. W przedmiotowej sprawie sytuacja jest o tyle odmienna, że powód może uzyskać zwrot opłaty dopiero w przyszłości (jeżeli nakaz zapłaty stanie się prawomocny).
SN uznał, że poniesione przez stronę koszty sądowe, do których zwrotu obowiązany jest z mocy przepisów o kosztach sądowych Skarb Państwa, jako podmiot prawa publicznego, odpowiedzialny za realizację konstytucyjnego prawa jednostki do sądu, nie podlegają zwrotowi w ramach rozliczenia kosztów między stronami. Podstawy dla jego sformułowania - pisze SN - dostarcza także uznanie, że koszty sądowe poniesione przez stronę postępowania, których zwrot strona może, bądź będzie mogła uzyskać od Skarbu Państwa po uprawomocnianiu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, nie podlegają zwrotowi na zasadach wyjątku od art. 98 i nast. k.p.c. Nakazując pozwanemu w nakazie zapłaty wydawanym w postępowaniu upominawczym zapłatę kosztów postępowania sąd nie uwzględnia więc poniesionej przez powoda opłaty od pozwu w części, w której Skarb Państwa zobowiązany jest do jej zwrotu na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 2 lit c ustawy o kosztach.Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2008 r., sygn. akt III CZP 146/07
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?