Likwidacja niepodjętych depozytów

Czego dotyczÄ… projektowane przepisy?

Sejm pracuje obecnie nad rzÄ…dowym projektem ustawy o likwidacji niepodjÄ™tych depozytów i o zmianie ustawy - Kodeks postÄ™powania cywilnego. Projektowana wstawa miaÅ‚aby wejść w życie po upÅ‚ywie 14 dni od dnia ogÅ‚oszenia.

Ma ona regulować zasady i tryb likwidacji niepodjÄ™tych depozytów znajdujÄ…cych siÄ™ w dyspozycji jednostek sektora finansów publicznych. 

W zwiÄ…zku z tym wywrze zapewne skutki w sferze uprawnieÅ„ osób fizycznych i osób prawnych - wÅ‚aÅ›cicieli depozytów, oraz ich obowiÄ…zków, a także skutki na podmioty, w których dyspozycji znajduje siÄ™ depozyt, tj. jednostki sektora finansów publicznych. Chodzi tu o jednostki wymienione w art. 4 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, czyli:

Porady prawne
  • organy wÅ‚adzy publicznej, w tym organy administracji rzÄ…dowej, organy kontroli paÅ„stwowej i ochrony prawa, sÄ…dy i trybunaÅ‚y; 
  • gminy, powiaty i samorzÄ…d województwa, zwane dalej „jednostkami samorzÄ…du terytorialnego”, oraz ich zwiÄ…zki; 
  • jednostki budżetowe, zakÅ‚ady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych; 
  • paÅ„stwowe i samorzÄ…dowe fundusze celowe; 
  • paÅ„stwowe szkoÅ‚y wyższe; 
  • jednostki badawczo-rozwojowe; 
  • samodzielne publiczne zakÅ‚ady opieki zdrowotnej; 
  • paÅ„stwowe i samorzÄ…dowe instytucje kultury; 
  • ZakÅ‚ad UbezpieczeÅ„ SpoÅ‚ecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia SpoÅ‚ecznego i zarzÄ…dzane przez nie fundusze; 
  • Narodowy Fundusz Zdrowia; 
  • Polska Akademia Nauk i tworzone przez niÄ… jednostki organizacyjne; 
  • inne paÅ„stwowe lub samorzÄ…dowe osoby prawne utworzone na podstawie odrÄ™bnych ustaw w celu wykonywania zadaÅ„ publicznych, z wyÅ‚Ä…czeniem przedsiÄ™biorstw, banków i spółek prawa handlowego. 

O jakie depozyty chodzi?

Chodzi przy tym o depozyty, którymi sÄ…:

  • Å›rodki pieniężne, papiery wartoÅ›ciowe i rzeczy zÅ‚ożone do depozytu sÄ…dowego, co do których zapadÅ‚o prawomocne orzeczenie o wydaniu ich uprawnionemu,
  • rzeczy stanowiÄ…ce dowody rzeczowe oraz rzeczy zatrzy­mane, co do których zapadÅ‚o prawomocne orzeczenie o wydaniu ich uprawnionemu lub zÅ‚ożeniu do depozytu sÄ…dowego,
  • Å›rodki pieniężne, papiery wartoÅ›ciowe i rzeczy zÅ‚ożone do depozytu oraz jako kaucje i wadia;

Projekt ustawy nie dotyczy natomiast rzeczy, pieniÄ™dzy i papierów war­toÅ›ciowych zÅ‚ożonych do depozytu, jeżeli przepisy szczególne regulujÄ… postÄ™powanie zwiÄ…zane ze zÅ‚ożeniem ich do depozytu i likwidacjÄ… w razie ich niepodjÄ™cia.

Kiedy nastąpi likwidacja niepodjętego depozytu?

LikwidacjÄ… niepodjÄ™tego depozytu ma być przejÅ›cie praw do niepodjÄ™tego depozytu na rzecz Skarbu PaÅ„stwa.

Likwidacja niepodjÄ™tego depozytu z mocy prawa nastÄ™pować ma w razie niepodjÄ™cia depozytu przez uprawnionego, mimo upÅ‚ywu terminu do odbioru depozytu. Termin do odbioru depozytu wynosić ma zaÅ› rok od dnia dorÄ™czenia wezwania do odbioru uprawnionemu lub wezwania.

Co istotne, do likwidacji niepodjÄ™tych depozytów istniejÄ…cych w dniu wej­Å›cia w życie projektowanej ustawy majÄ… już znaleźć zastosowanie przepisy tej nowej ustawy, przy czym na poczet ww. terminu ma siÄ™ zaliczać okres, przez jaki znajdowaÅ‚y siÄ™ w dyspozycji przechowujÄ…cego depozyt.

LikwidacjÄ™ niepodjÄ™tego depozytu stwierdzać ma sÄ…d na wniosek przechowujÄ…cego depozyt.  Jeżeli natomiast przechowujÄ…cym depozyt jest sÄ…d, likwidacjÄ™ niepodjÄ™tego depozytu sÄ…d stwierdza z urzÄ™du.

Przewiduje się, iż w sprawach dotyczących likwidacji niepodjętych depozytów skarga kasacyjna nie przysługuje.

Jakie będą skutki likwidacji niepodjętego depozytu?

Z chwilÄ… likwidacji niepodjÄ™tego depozytu na Skarb PaÅ„­stwa przechodzić majÄ… wszelkie korzyÅ›ci i ciężary, jakie przyniósÅ‚ on od dnia, gdy znalazÅ‚ siÄ™ w dyspozycji przechowujÄ…cego depozyt. Likwidacja niepodjÄ™tego depozytu nie uchyli jednak skutków prawnych wynikajÄ…cych ze zÅ‚ożenia przedmiotu Å›wiadczenia do depozytu, okreÅ›lonych w odrÄ™bnych przepisach.

Proponuje siÄ™, aby depozyty, które przeszÅ‚y na wÅ‚asność Skarbu PaÅ„stwa, prze­chowujÄ…cy depozyt przekazaÅ‚ naczelnikowi wÅ‚aÅ›ciwego urzÄ™du skarbowego.

Kiedy bÄ™dzie konieczne wezwanie upraw­nionego do odbioru depozytu?

PrzechowujÄ…cy depozyt ma mieć obowiÄ…zek wezwać upraw­nionego do odbioru depozytu w terminie roku od dnia dorÄ™czenia wezwania oraz pouczyć go o skutkach jego niepodjÄ™cia.

WedÅ‚ug projektu wezwanie do odbioru depozytu powinno nastÄ…pić niezwÅ‚ocz­nie po jego zÅ‚ożeniu lub uzyskaniu wiadomoÅ›ci o wystÄ…pieniu okolicznoÅ›ci, która umożliwia odebranie tego depozytu.

W przypadku gdy nie bÄ™dzie znane miejsce zamieszkania lub siedziba uprawnionego, przechowujÄ…cy depozyt wystÄ…pi do organu pro­wadzÄ…cego wÅ‚aÅ›ciwÄ… ewidencjÄ™, rejestr lub zbiór danych o udzielenie informacji umożliwiajÄ…cych ustalenie tego miejsca. W razie zaÅ›, jeÅ›li nie bÄ™dzie znany uprawniony albo jest niemożliwe ustalenie jego miejsca zamieszkania albo siedziby na podstawie ewidencji, rejestrów lub zbiorów danych, wezwanie do odbioru bÄ™dzie mogÅ‚o nastÄ…pić po upÅ‚ywie 3 lat od dnia zÅ‚ożenia przedmiotu do depozytu.

W przypadku braku możliwoÅ›ci dorÄ™czenia wezwania do odbioru depozytu lub nieustalenia uprawnionego, przechowujÄ…cy depozyt bÄ™dzie miaÅ‚ obowiÄ…zek dokonać wezwania przez jego wywieszenie w swojej siedzibie. Jeżeli szacunkowa wartość depozytu przekracza kwotÄ™ 5 000 zÅ‚, przechowujÄ…cy depozyt dokona również ogÅ‚oszenia w dzienniku poczytnym w danej miejscowoÅ›ci lub w Biuletynie Informacji Publicznej.

Tryb postępowania ze szczególnymi depozytami

Depozyty ulegające szybkiemu zniszczeniu przechowujący depozyt będzie obowiązany niezwłocznie sprzedać z wolnej ręki.

WedÅ‚ug projektu depozyty, których przechowywanie byÅ‚oby zwiÄ…zane z nie­współmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnoÅ›ciami albo powodowaÅ‚oby znaczne obniżenie wartoÅ›ci depozytu, sÄ…d, na wniosek przechowujÄ…cego depozyt, postanowi sprzedać wedÅ‚ug przepisów Kodeksu postÄ™powania cywilnego o egzekucji z ruchomoÅ›ci. W sprawach tych ma orzekać, w postÄ™­powaniu nieprocesowym, sÄ…d rejonowy wÅ‚aÅ›ciwy ze wzglÄ™du na miejsce zÅ‚ożenia depozytu. Na postanowienie sÄ…du przysÅ‚ugiwać ma zażalenie.

Suma uzyskana ze sprzedaży wejdzie w miejsce depozytu, po potrąceniu kosztów sprzedaży.

Kto zapłaci za przechowywanie i sprzedaż depozytu?

WedÅ‚ug projektu koszty przechowywania i sprzedaży depozytu oraz utrzymania go w należytym stanie, a także koszty zawiadomieÅ„ i poszukiwaÅ„ ponosić ma uprawniony. Depozyt bÄ™dzie mógÅ‚ być wydany po uiszczeniu przez uprawnio­ne­go ww. kosztów.

Proponuje siÄ™, aby w przypadku gdyby nie byÅ‚ znany uprawniony albo jest byÅ‚o możliwoÅ›ci ustalenia jego miejsca zamieszkania albo siedziby, koszty te ponosiÅ‚ Skarb PaÅ„stwa.

Depozyty sÄ…dowe

W Kodeksie postępowania cywilnego przwiduje się przede wszystkim uregulowanie na nowo spraw depozytowych.

Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

W sprawach o zÅ‚ożenie przedmiotu Å›wiadczenia do depozytu sÄ…dowego wÅ‚aÅ›ciwy ma być sÄ…d miejsca wykonania zobowiÄ…zania. JeÅ›li zaÅ› miejsca tego nie uda siÄ™ ustalić, wÅ‚aÅ›ciwy bÄ™dzie sÄ…d miejsca zamieszkania wierzyciela, a gdy wierzyciel bÄ™dzie nieznany lub gdy nie bÄ™dzie znane miejsce jego zamieszkania - sÄ…d miejsca zamieszkania dÅ‚użnika. Jeżeli zobowiÄ…zanie zabezpieczono wpisem w ksiÄ™dze wie­czystej, wÅ‚aÅ›ciwy ma być sÄ…d miejsca poÅ‚ożenia nieruchomoÅ›ci.

Zgodnie z projektem ustawy nowelizujÄ…cej, we wniosku o zÅ‚ożenie przedmiotu Å›wiadczenia do depozytu sÄ…dowego trzeba bÄ™dzie:

  1. okreÅ›lić zobowiÄ…zanie, w którego wyko­naniu skÅ‚ada siÄ™ przedmiot;
  2. przytoczyć okoliczności uzasadniające złożenie;
  3. dokładnie oznaczyć przedmiot, który ma być złożony;
  4. wskazać osobę, której przedmiot ma być wydany, oraz warunki, pod którymi wydanie ma nastąpić.

W postÄ™powaniu o zÅ‚ożenie przedmiotu Å›wiad­czenia do depozytu sÄ…dowego sÄ…d nie bÄ™dzie badaÅ‚ prawdziwoÅ›ci twierdzeÅ„ zawartych we wniosku, ograniczajÄ…c siÄ™ do oceny, czy wedÅ‚ug przyto­czonych okolicznoÅ›ci zÅ‚ożenie do depozytu jest prawnie uzasadnione.

Zgodnie z projektem ustawy nowelizujÄ…cej, zÅ‚ożenie przedmiotu Å›wiadczenia do depo­zytu sÄ…dowego bÄ™dzie mogÅ‚o być dokonane dopiero po uzyskaniu zezwolenia sÄ…du.

JeÅ›li jednak przedmiotem Å›wiadczenia sÄ… pieniÄ…dze polskie, zÅ‚ożenia do depo­zytu można bÄ™dzie dokonać także przed uzyskaniem zezwolenia sÄ…du. W wypadku takim dÅ‚użnik powinien równoczeÅ›nie ze zÅ‚ożeniem pieniÄ™dzy zgÅ‚osić wniosek o zezwolenie na zÅ‚ożenie do depozytu. W razie uwzglÄ™dnienia tego wniosku zÅ‚o­Å¼enie do depozytu bÄ™dzie uważane za doko­nane w chwili, w której rzeczywiÅ›cie nastÄ…piÅ‚o.

Jeżeli wierzyciel lub jego miejsce za­mieszkania nie sÄ… znane, o zezwoleniu na zÅ‚ożenie przedmiotu Å›wiadczenia do depozytu sÄ…dowego sÄ…d ogÅ‚osi publicznie w budynku sÄ…dowym oraz w lokalu organu gminy. SÄ…d może zarzÄ…dzić umieszczenie ogÅ‚oszenia także w dzienniku poczytnym w danej miejscowoÅ›ci lub podać je w inny sposób do wiadomoÅ›ci publicznej. OgÅ‚oszenie powinno zawierać:

  • okreÅ›lenie zobowiÄ…zania, w którego wyko­naniu skÅ‚ada siÄ™ przedmiot,
  • przytoczenie okolicznoÅ›ci uzasadniajÄ…cych zÅ‚ożenie,
  • dokÅ‚adne oznaczenie przedmiotu, który ma być zÅ‚ożony,
  • wskazanie osoby, której przedmiot ma być wydany, oraz warunków, pod którymi wydanie ma nastÄ…pić,  
  • oraz wezwanie wierzyciela do odbioru depozytu.

SÄ…d bÄ™dzie mógÅ‚ zażądać, aby depozyt zostaÅ‚ zÅ‚ożony w odpowiednim opakowaniu. Przed przyjÄ™ciem kosztownoÅ›ci do depo­zytu sÄ…dowego poddaje siÄ™ je opisowi i oszacowaniu przez biegÅ‚ego w obecnoÅ›ci dÅ‚użnika lub wyznaczonej przez niego osoby.

Zgodnie z projektem, jeÅ›li dÅ‚użnik jest zobowiÄ…zany do Å›wiad­czeÅ„ powtarzajÄ…cych siÄ™, a zachodzÄ… wa­runki do zÅ‚ożenia do depozytu sÄ…dowego Å›wiadczeÅ„ już wymagalnych, sÄ…d może zezwolić dÅ‚użnikowi na skÅ‚adanie w przy­szÅ‚oÅ›ci do depozytu dalszych Å›wiadczeÅ„ w chwili, gdy stanÄ… siÄ™ wymagalne. O zÅ‚o­Å¼eniu każdego Å›wiadczenia sÄ…d zawia­damia wierzyciela. Na wniosek wierzyciela sÄ…d uchyli posta­nowienie o zezwoleniu dÅ‚użnikowi na skÅ‚a­danie do depozytu Å›wiadczeÅ„ na ww. zasa­dach, jeżeli wierzyciel wyrazi gotowość przyjmowania i pokwi­towania odbioru dalszych Å›wiadczeÅ„ wyma­­galnych.

PieniÄ…dze, kosztownoÅ›ci, książeczki osz­czÄ™dnoÅ›ciowe, papiery wartoÅ›ciowe i inne dokumenty oraz przedmioty, które majÄ… być przyjÄ™te do depozytu sÄ…dowego na podstawie przepisów szczególnych, prze­chowywać siÄ™ ma w sÄ…dzie lub w banku, inne przedmioty natomiast - w miejscu wyz­naczonym przez sÄ…d. Jeżeli przedmiotem Å›wiadczenia jest ksiÄ…­Å¼eczka oszczÄ™dnoÅ›ciowa, a przechowanie nie nastÄ™puje u jej wystawcy, o przyjÄ™ciu książeczki oszczÄ™dnoÅ›ciowej do depozytu sÄ…d zawiadomi tego wystawcÄ™.

Zgodnie z projektem, w celu sprawowania dozoru nad przed­miotami przechowywanymi w wy­zna­­czonym miejscu sÄ…d ustanowi dozorcÄ™. Przed  wydaniem postanowienia sÄ…d wysÅ‚uchać ma wniosku dÅ‚użnika co do osoby dozorcy.  Na postanowienie sÄ…du przy­sÅ‚u­guje zażalenie. Do dozorcy stosowane majÄ… być odpowiednio prze­pisy dotyczÄ…ce dozorcy w toku egzekucji sÄ…dowej.

Dokumenty i inne depozyty rzeczowe majÄ… być przecho­wywane siÄ™ w stanie niezmienionym.

JeÅ›li przedmiotem Å›wiadczenia, które ma być zÅ‚ożone do depozytu sÄ…dowego, jest rzecz ruchoma ulegajÄ…ca szybkiemu zniszczeniu, jak również rzecz ruchoma, której przechowywanie byÅ‚oby zwiÄ…zane z niewspółmiernymi kosztami lub nadmier­nymi trudnoÅ›ciami albo powodowaÅ‚oby znaczne obniżenie jej wartoÅ›ci, sÄ…d na wniosek dÅ‚użnika postanowi sprzedaż rzeczy wedÅ‚ug przepisów o egzekucji z ruchomoÅ›ci. UzyskanÄ… ze sprzedaży kwotÄ™ komornik skÅ‚ada do depozytu sÄ…dowego.

Po przyjęciu depozytu sąd wyda dłużnikowi pokwitowanie.

Zwrot depozytu sÄ…dowego skÅ‚adajÄ…cemu i  wyda­nie depozytu sÄ…dowego upraw­nionemu

Na żądanie dÅ‚użnika sÄ…d ma zwrócić mu depozyt, jeżeli wierzyciel nie zażądaÅ‚ wydania depozytu. Jeżeli wniosek dÅ‚użnika o zwrot depozytu i wniosek wierzyciela o wydanie zostanÄ… zgÅ‚oszone równoczeÅ›nie, sÄ…d postanowi wydać depozyt wierzycielowi.

W razie zÅ‚ożenia depozytu na skutek orzeczenia sÄ…du lub innego organu, depozyt nie bÄ™dzie mógÅ‚ być zwrócony dÅ‚użnikowi bez zezwo­lenia sÄ…du lub innego organu, który wydaÅ‚ to orzeczenie, chyba że z orzeczenia bÄ™dzie wynikać co innego.

JeÅ›li zÅ‚ożenie przedmiotu do depozytu nastÄ…pi w celu nadania klauzuli wyko­nalnoÅ›ci tytuÅ‚owi egzekucyjnemu, depozyt nie bÄ™dzie mógÅ‚ być zwrócony dÅ‚użnikowi bez zgody wierzyciela, chyba że wniosek o nadanie klauzuli wykonalnoÅ›ci zostanie cofniÄ™ty.

Na żądanie wierzyciela sÄ…d postanowi wydać mu depozyt, jeżeli zachodzÄ… warunki okre­Å›lone we wniosku o zÅ‚ożenie do depozytu.

Jeżeli zobowiÄ…zanie jest zabezpieczone wpi­sem w ksiÄ™dze wieczystej, a na skutek zÅ‚o­Å¼enia przedmiotu Å›wiadczenia do depozytu nastÄ…piÅ‚o wykreÅ›lenie tego wpisu, dÅ‚użnik bÄ™dzie mógÅ‚ Å¼Ä…dać wydania mu depozytu tylko za zgodÄ… wierzyciela, chyba że przepis szcze­gólny stanowi inaczej.

WedÅ‚ug projektowanych przepisów na żądanie dÅ‚użnika, zgÅ‚oszone przed wyda­niem przez sÄ…d postanowienia o wydaniu depozytu, sÄ…d przyzna mu od wierzyciela zwrot kosztów postÄ™powania.

JeÅ›li zÅ‚ożenie do depozytu sÄ…dowego nastÄ…­piÅ‚o na żądanie wÅ‚aÅ›ciwego organu, depozyt wydaje siÄ™ osobie uprawnionej dopiero po wykazaniu przez niÄ…, że warunki, pod którymi wydanie depozytu mogÅ‚o nastÄ…pić, zostaÅ‚y speÅ‚nione.

Postępowanie w sprawach o stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu

Poniższe zasady majÄ… być stosowane  w sprawach likwidacji niepodjÄ™tych depozytów, o ile przepisy innych ustaw nie sta­nowiÄ… inaczej.

W sprawach likwidacji niepodjÄ™tych depozytów wÅ‚aÅ›ciwy ma być sÄ…d miejsca zÅ‚ożenia depozytu.

We wniosku o stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu trzeba będzie:

  1. wskazać okolicznoÅ›ci, w których na­stÄ…­piÅ‚o zÅ‚ożenie depozytu;
  2. dokÅ‚adnie okreÅ›lić depozyt podle­gajÄ…cy likwidacji;
  3. określić osobę, która jest uprawniona do odbioru depozytu.

W przypadku gdy nie bÄ™dzie znana osoba uprawniona do odbioru depozytu lub nie jest znane jej miejsce zamieszkania lub siedzib, wnioskodawca jest obowiÄ…zany przedstawić dowody potwierdzajÄ…ce doko­nanie czynnoÅ›ci majÄ…cych na celu wyjaÅ›­nienie tych okolicznoÅ›ci.

Planuje siÄ™, żeby w sprawie o stwierdzenie likwidacji niepo­djÄ™­tego depozytu sÄ…d mógÅ‚ wszcząć postÄ™po­wanie z urzÄ™du.

Uczestników, którzy nie sÄ… znani lub których miejsce zamieszkania lub siedziba nie jest  znane, sÄ…d ma wzywać do udziaÅ‚u w  postÄ™powaniu, przez obwieszczenie pu­bli­cz­ne w budynku sÄ…dowym.

WedÅ‚ug projektowanych przepisów do wykonania orzeczenia o stwierdzeniu likwi­dacji niepodjÄ™tego depozytu ma być zobowiÄ…zany naczelnik wÅ‚aÅ›ciwego urzÄ™du skarbowego w trybie i na zasadach okreÅ›lonych w prze­pisach o postÄ™powaniu egzekucyjnym w admi­ni­stracji.

Podstawa prawna:

  • RzÄ…dowy projekt ustawy o likwidacji niepodjÄ™tych depozytów i o zmianie ustawy - Kodeks postÄ™powania cywilnego (druk nr 524);
  • Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2005 r., Nr 249, poz. 2104, ze zm.);
  • Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postÄ™powania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296, ze zm.);
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postÄ™powania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika