Projektowane zmiany prawa spółdzielczego - czyli co zmieni się w uregulowaniu poszczególnych typów spółdzielni?

Obowiązująca obecnie ustawa - Prawo spółdzielcze była nowelizowana około 30 razy. Pomimo tego jest ona niedostosowana do obecnych warunków społeczno - gospodarczych. Jest też niespójna. W tej sytuacji nieodzowne wydaje się uchwalenie nowego aktu.

Jakie są podstawowe założenia, na których opiera się projekt?

W nowej ustawie pojawi się wiele przepisów względnie obowiązujących. Ich treść będzie mogła być zmieniana przez statut. Przepisy bezwzględnie obowiązujące zostaną ograniczone do niezbędnego minimum. Projekt zawiera również rozwiązania alternatywne - założyciele spółdzielni w statucie będą mogli wybrać najbardziej odpowiadające im rozwiązanie.

Porady prawne

Ustawa będzie miała charakter kompleksowy. Reguluje problematykę prawno - organizacyjną zarówno samej spółdzielni, związków spółdzielczych jak i Krajowej Rady Spółdzielczej. Zawiera przepisy ogólne, odnoszące się do wszystkich rodzajów spółdzielni oraz szczególne - regulujące działalność rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych, spółdzielni pracy, spółdzielni rzemieślniczych oraz spółdzielni uczniowskich. Ustawa nie będzie regulowała działalności banków spółdzielczych, spółdzielczych kas oszczędnościowo - kredytowych oraz spółdzielni mieszkaniowych.

Projekt jest zgodny ze standardami europejskimi ustalonymi podczas XXXI Kongresu Międzynarodowego Związku Spółdzielczego, który odbył się w 1995 r. w Manchesterze. Zakłada on przede wszystkim menadżerski system kierowania działalnością gospodarczą spółdzielni.

Jakie zmiany nastąpią w stosunku do obecnie obowiązującej ustawy?

  1. Zakładanie. Bardziej szczegółowo uregulowana zostanie procedura zakładania spółdzielni, dokładnie określone zostaną prawa jej członków. Tym samym wzrośnie zakres regulacji ustawowej.

  1. Organy spółdzielni. Pozostaną te same, jednak zmienią się ich kompetencje. Zostaną rozszerzone kompetencje zarządu. Stanie się to kosztem rady nadzorczej, która w myśl projektu będzie tylko organem nadzorczo - kontrolnym. Co więcej, w spółdzielniach liczących do 10 członków, organu tego w ogóle nie będzie, zaś jego kompetencje wykonywać będzie walne zgromadzenie. Każdemu członkowi takiego podmiotu przysługiwać będzie prawo kontroli. Zwiększone zostaną uprawnienia zebrań grup członkowskich. Takie umocnienie demokracji nastąpi przede wszystkim w dużych spółdzielniach.

  1. Wadliwość uchwał. Rozwiązany zostanie problem wadliwości uchwał podejmowanych przez walne zgromadzenie spółdzielni. Projekt wyraźnie precyzuje, które z nich są nieważne, a które podlegają uchyleniu w wyniku wyroku sądowego.

  1. Finansowanie spółdzielni. Zachowane zostaną dotychczasowe fundusze - udziałowy i zasobowy. Zasady ich tworzenia zostaną praktycznie takie, jak w tej chwili. Nieliczne zmiany dotyczyć będą wkładów, wpisowego i udziałów. Mają one na celu poprawę sytuacji finansowej i zdolności kredytowej spółdzielni.

  1. Łączenie, podział i likwidacja. Przepisy te zasadniczo nie ulegną zmianie. Bardziej dokładnie zostaną określone procedury. Majątkiem spółdzielni, pozostającym po jej likwidacji, zadysponuje walne zgromadzenie. Organ ten może podzielić go między członków, jednak 10% tej masy będzie musiało być przekazane na Fundusz Wspierania Spółdzielczości tworzony w Krajowej Radzie Spółdzielczej.

  1. Upadłość. Do procedury tej stosowało będzie się odpowiednio przepisy ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze. W projekcie zapisano, że gdy spółdzielnia znajduje się w stanie niewypłacalności lub taki stan jej zagraża, konieczne jest zwołanie walnego zgromadzenia lub zgromadzenia przedstawicieli oraz zebrań grup członkowskich. Organy te powinny podjąć środki zmierzające do poprawy sytuacji spółdzielni. Wierzycielom przysługiwać będzie prawo do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Odbywać się to będzie na zasadach ogólnych.

Co zmieni się w uregulowaniu poszczególnych typów spółdzielni?

    1. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Przepisy nie ulegną zasadniczej zmianie.

    1. Spółdzielnie kółek rolniczych. Ich członkami będą mogły być zarówno kółka rolnicze jak i osoby fizyczne. Głównym celem działalności takiego podmiotu będzie prowadzenie gospodarstwa rolnego. Oprócz tego statut będzie mógł dopuścić możliwość wnoszenia wkładów gruntowych i pieniężnych, a także zatrudniania swoich członków. Przepis ten stosować będzie się do każdej spółdzielni, która zdecyduje się na prowadzenie gospodarstwa rolnego.

    1. Spółdzielnie pracy. Nie zmienią się główne zasady dotyczące tego typu podmiotów. Nadal istnieć będzie obowiązek spółdzielni zatrudniania swoich członków oraz obowiązek członków do świadczenia pracy na rzecz spółdzielni. Podstawą będzie spółdzielczy stosunek pracy. Zmienią się przepisy dotyczące zasad jego świadczenia. Zostaną one bardziej uelastycznione, ale przy tym wprowadzone zostaną ograniczenia dotyczące zmiany lub rozwiązania umowy będącej podstawą takiego stosunku.

    1. Spółdzielnie rzemieślnicze. Nowe przepisy ich dotyczące oparto na dotychczasowych postanowieniach statutowych. Podmioty takie będą mogły być uprawnione do reprezentowania swoich członków w obrocie gospodarczym. Szczególnie chodzi tutaj o zawieranie umów, prowadzenie negocjacji czy uczestnictwo w przetargach.

    1. Spółdzielnie uczniowskie. Celem takich podmiotów będzie popularyzowanie w środowiskach uczniowskich idei i wiedzy o spółdzielczości oraz kształtowanie umiejętności życia i działania w zbiorowości społecznej.

W jaki sposób projekt rozwiązuje problem kontroli nad spółdzielnią?

Przede wszystkim rozszerzone zostaną zadania lustracji spółdzielczej. Badania wykonywane przez lustratorów będą dokładniejsze. W razie wykrycia nieprawidłowości będą oni zobligowani do pomocy spółdzielni oraz poinformowania o nich członków. Proces taki przeprowadzany będzie co do zasady co trzy lata. W niektórych spółdzielniach (np. mieszkaniowych) kontrole będą przeprowadzane częściej. Będą one obowiązkowe. Projekt przewiduje sankcje karne za unikanie poddawaniu się lustracji. Proces ten będzie przeprowadzany przez związki spółdzielcze lub Krajową Radę Spółdzielczą (w przypadku spółdzielni niezrzeszonych oraz związków). Projekt określa kwalifikacje lustratorów.

Członkostwo w związkach będzie dobrowolne. Związek będzie musiał zrzeszać co najmniej 50 spółdzielni. Do jego podstawowych zadań należało będzie przeprowadzanie lustracji oraz doradzanie spółdzielniom.

Związki utrzymywać się będą przede wszystkim ze składek. Działalność związków kontrolowała będzie Krajowa Rada Spółdzielcza. Będzie ona mogła pozbawić prawa lustracji związek, którego liczba członków spadnie poniżej 50 lub który będzie źle wykonywał swoje zadania. Ograniczenia dotyczące liczby członków nie będą dotyczyły związków rewizyjnych istniejących w dniu wejścia w życie ustawy.

Status związku zachowają: Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo - Kredytowa, Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz Związek Rzemiosła Polskiego.

Krajowa Rada Spółdzielcza będzie miała charakter korporacyjny. Jej członkami będą wszystkie związki i spółdzielnie. Członkostwo nabywało będzie się z mocy prawa z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Organem Krajowej Rady stanie się Kongres. Krajowa Rada będzie wykonywała te same zadania co do tej pory.

Jakie będą konsekwencje niestosowania się do przepisów ustawy?

Projekt zawiera wachlarz sankcji karnych. Nie jest on jednak tak rozwinięty jak np. w kodeksie spółek handlowych. Wynika to przede wszystkim z charakteru spółdzielni, faktu, że działacze na ogół wykonują swoje zadania bezpłatnie. Wyróżnić można kilka grup sytuacji, w których ponosić będzie się odpowiedzialność karną. Są to:

  • działanie na szkodę spółdzielni,

  • uniemożliwienie lustracji,

  • niezgłoszenie wniosku o upadłość,

  • ogłaszanie przez członka spółdzielni lub likwidatora nieprawdziwych danych.

Jaki wpływ będzie miało uchwalenie nowego prawa spółdzielczego na przepisy prawa podatkowego?

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. Zlikwidowane zostanie podwójne opodatkowanie udziału członków spółdzielni w nadwyżce bilansowej. Zysk spółdzielni będzie opodatkowany podatkiem dochodowym od osób prawnych. Członkowie spółdzielni nie będą odprowadzać podatku od otrzymanej nadwyżki bilansowej. Odsetki wypłacane przez spółdzielnię swoim członkom od wniesionych przez nich wkładów pieniężnych oraz udziałów zaliczane będą do kosztów uzyskania przychodu. Zwolnione od podatku zostaną dochody spółdzielni uzyskane z transakcji z jej członkami.

 

Źródło:

  • Prezydencki projekt ustawy - Prawo spółdzielcze (druk sejmowy nr 3415).


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika