Sądy elektroniczne w drobnych sprawach

Sejm pracuje obecnie nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.  

Gdzie mają działać e-sądy?

Projekt przewiduje utworzenie e-sądu jako wydziału cywilnego sądu rejonowego, który rozpoznawać będzie sprawy tylko i wyłącznie w elektronicznym postępowaniu upominawczym, bez względu na wartość przedmiotu sporu. Do rozpatrywania zażaleń od zarządzeń przewodniczącego oraz od orzeczeń sądu elektronicznego właściwy będzie jeden e-sąd odwoławczy (wydział odwoławczy w sądzie okręgowym).

- Wprowadzenie postępowania elektronicznego będzie nowością nawet w skali europejskiej - stwierdził minister sprawiedliwości Zbigniew Ćwiąkalski.

Kto będzie mógł skorzystać z elektronicznego postępowania upominawczego?

Elektroniczne postępowanie upominawcze przeznaczone będzie dla wszystkich powodów, którzy zechcą korzystać z nowoczesnych sposobów kontaktu z sądem w formie elektronicznej. Można spodziewać się, iż będą z tego postępowania korzystali między innymi powodowie masowi (np. dostawcy usług telefonicznych, internetowych, gazu, prądu itd.), których roszczenia wobec dłużników udowodnione są dokumentami - najczęściej fakturami lub rachunkami. Ta nowa forma dochodzenia roszczeń pieniężnych ma być szybką metodą na dłużników. Z takiego rozwiązania będą mogły skorzystać osoby prywatne i przedsiębiorstwa.

Proponowane postępowanie odrębne - zdaniem projektodawców - pociągnie za sobą istotne oszczędności budżetowe. Wprowadzenie elektronicznego postępowania upominawczego ma na celu odciążenie sądów powszechnych od rozpoznawania spraw, w których stan faktyczny nie jest skomplikowany i nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego. - Planujemy, że w ten sposób będzie załatwianych ok. 300-400 tysięcy spraw rocznie - poinformował minister Ćwiąkalski. - Przewidujemy także niższe opłaty za skorzystanie z postępowania elektronicznego. Będą one o ok. 1/4 mniejsze - dodał. W projekcie nowelizacji przyjęto bowiem korzystniejsze zasady uiszczania opłat w elektronicznym postępowaniu upominawczym niż tradycyjnym. Beneficjentem oszczędności będzie zatem nie tylko wymiar sprawiedliwości, ale również strony postępowania.

Jak ma przebiegać komunikacja między stronami i sądem elektronicznym?

Przewiduje się, że komunikacja między powodem i sądem elektronicznym będzie odbywać się wyłącznie w drodze elektronicznej, a między pozwanym i sądem elektronicznym w drodze tradycyjnej, chyba że pozwany sam zainicjuje komunikację elektroniczną - wysyłając pismo drogą elektroniczną. Wypełnienie przez powoda formularza pozwu na stronie internetowej e-sądu będzie więc równoznaczne z wszczęciem postępowania.

Formularze elektroniczne ułatwią konstruowanie pism procesowych i znacznie wyeliminują niebezpieczeństwo zaistnienia braków formalnych takich pism, co wiąże się ze zmniejszeniem liczby doręczeń dokonywanych w dotychczasowy sposób. Nadal jednak będzie można korzystać - na zasadach ogólnych - z pozwów składanych na papierze, ponieważ dostęp do komunikacji elektronicznej nie jest jeszcze powszechny.

Korespondencja stron postępowania z sądem odbywać się będzie poprzez specjalną skrzynkę poczty elektronicznej zakładaną na potrzeby danego postępowania. Doręczenie nastąpi, kiedy adresat odczyta pismo umieszczone w tej skrzynce, co wygeneruje automatycznie elektroniczne potwierdzenie odbioru bądź gdy upłynie 14 dni od jego zamieszczenia (elektroniczne awizowanie). W systemie przewidziana będzie możliwość automatycznego przesłania wiadomości o wpływie określonej informacji do tej skrzynki, również na podany przez użytkownika "powszechny" adres pocztowy. Jednak dojście informacji na ten adres nie będzie oznaczało skutecznego doręczenia.

Elektroniczny obieg informacji pozwoli na elektroniczną archiwizację akt sądowych. Czynności w elektronicznym postępowaniu upominawczym, będą utrwalane tylko w systemie informatycznym, gdyż założeniem nowego trybu jest rezygnacja z prowadzenia akt papierowych.

Projekt przewiduje, iż powód będzie mógł zapoznać się z nakazem zapłaty poprzez wgląd do elektronicznych akt sprawy na każdym etapie postępowania. Zaproponowano, by identyfikacja powoda następowała przez login i hasło, które umożliwią mu korzystanie z konta osobistego na internetowym portalu sądowym. Loginem mógłby być PESEL bądź NIP powoda, a wybór hasła ma być dowolny. Strony postępowania (powód, pozwany oraz ich pełnomocnicy) będą mogły posługiwać się zwykłym podpisem elektronicznym.

Jak ma przebiegać postępowanie po wydaniu nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym?

Pozwany miałby oczywiście prawo zanegować roszczenia powoda, wnosząc sprzeciw (pisemnie lub elektronicznie) od nakazu zapłaty. W razie wniesienia sprzeciwu przez pozwanego już samo oświadczenie pozwanego o jego sprzeciwie, spowoduje, że nakaz zapłaty utraci moc. 

W postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na podstawie nakazu zapłaty wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, tradycyjny tytuł wykonawczy zastąpiony będzie tytułem istniejącym wyłącznie w systemie teleinformatycznym weryfikowanym przez komornika.

Podstawa:

• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (sejmowy druk nr 859)

Oprac. na podst.: www.kprm.gov.pl, http://orka.sejm.gov.pl, www.ms.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl