Świadczenia odszkodowawcze dla żołnierzy

Na najbliższym posiedzeniu Senatu w dniach 2 i 3 kwietnia 2003r. senatorowie rozpatrywać będą ustawę o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową. Ustawa ta, uchwalona przez Sejm w dniu 14 marca 2003r. ma na celu kompleksowe uregulowanie problematyki wypłacania świadczeń żołnierzom za wypadki i choroby powstałe w związku z odbywaniem służby wojskowej.

Świadczenia przewidziane w ustawie obejmują jednorazowe odszkodowanie przysługujące w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową oraz odszkodowanie za przedmioty osobistego użytku utracone, całkowicie zniszczone lub uszkodzone wskutek wypadku pozostającego w związku ze służbą wojskową. Ustawa ta dotyczy tylko wybranej grupy podmiotów. Znajduje ona zastosowanie w stosunku do:

• żołnierza, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej, albo wskutek choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej,
• jak również żołnierzowi, który poniósł szkodę majątkową wskutek wypadku, a także rodzinie żołnierza, który zmarł wskutek wypadku lub choroby.

W podobnych sytuacjach odszkodowanie przysługuje:
1) małoletnim kandydatom na żołnierzy zawodowych, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku pozostającego w związku z odbywaniem nauki albo wskutek choroby, z tytułu której przysługują świadczenia żołnierzom pełniącym czynną służbę wojskową;
2) osobom powołanym do odbycia czynnej służby wojskowej i zwolnionym z tej służby, które uległy wypadkowi w drodze z miejsca zamieszkania do jednostki wojskowej lub z powrotem do miejsca zamieszkania;
3) studentom szkół wyższych odbywającym przeszkolenie wojskowe i zajęcia wojskowe w trakcie studiów, którzy ulegli wypadkowi pozostającemu w związku z odbywaniem przez nich tego przeszkolenia lub tych zajęć;
4) członkom rodzin osób zmarłych wskutek wypadku, o których mowa w pkt 1-3.

Ustawa przeiwduje dwa rodzaje możliwych uszczerbków na zdrowiu:

• stały - jeżeli powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy
• długotrwały - jeżeli powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający sześć miesięcy, mogące ulec poprawie.
  

Za wypadek ustawa rozumie nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które zaszło podczas lub w związku:
1) z wykonywaniem obowiązków służbowych albo poleceń przełożonych;
2) z wykonywaniem czynności w interesie służby wojskowej, nawet bez polecenia przełożonych;
3) z ratowaniem ludzi z grożącego niebezpieczeństwa albo ratowaniem mienia przed zniszczeniem lub zagarnięciem;
4) z udziałem w pościgu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa albo ochroną innych osób przed napaścią;
5) z odbywaniem drogi do miejsca i z miejsca wykonywania czynności określonych w pkt 1 i 2.

Minister Obrony Narodowej wraz z Ministrem Zdrowia zostali upoważnieni do wydania Rozporządzenia, w którym zostaną określone rodzaje chorób, z tytułu których przysługują świadczenia określone w ustawie.

Ustawa określa także przypadku, w których pomimo iz spełnione sa przesłanki wypłaty odszkodowania, odszkodowanie to nie przysługuje. Dotyczy to następujących sytuacji:

• w razie wypadku lub choroby, których wyłączną przyczyną było udowodnione przez właściwy organ umyślne lub rażąco niedbałe działanie albo zaniechanie żołnierza naruszające obowiązujące przepisy lub rozkazy, jeżeli jego przełożeni zapewnili warunki odpowiadające tym przepisom, a żołnierz posiadał umiejętności potrzebne do wykonywania określonych czynności i był należycie przeszkolony w zakresie znajomości tych przepisów;
• w razie wypadku:
  1. któremu żołnierz uległ podczas:
     • pobytu na urlopie lub przepustce, z wyjątkiem odbywania drogi na urlop lub przepustkę i z powrotem oraz w związku z z ratowaniem ludzi z grożącego niebezpieczeństwa albo ratowaniem mienia przed zniszczeniem lub zagarnięciem albo w pościgu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa albo ochroną innych osób przed napaścią
     • samowolnego opuszczenia swojej jednostki wojskowej lub wyznaczonego miejsca przebywania albo samowolnego pozostawania poza nimi, z wyjątkiem sytuacji związanych z ratowaniem mienia przed zniszczeniem lub zagarnięciem albo z udziałem w pościgu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa albo ochroną innych osób przed napaścią
  2. do którego w znacznym stopniu przyczyniło się zachowanie żołnierza spowodowane jego stanem nietrzeźwości albo zażyciem środków odurzających lub substancji psychotropowych;

Odszkodowanie nie będzie także wypłacone, jeżeli uszczerbek na zdrowiu lub śmierć żołnierza zostały spowodowane przez niego umyślnie (samookaleczenia).

Jednorazowe odszkodowanie

Przysługuje ono żołnierzowi, który w wyniku wypadku albo choroby doznał trwałego lub stałego uszczerbku na zdrowiu. Wysokość jednorazowego odszkodowania z tego tytułu uzależniona jest od stopnia uszczerbku na zdrowiu. Wynosi ona 20% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tym że wysokość tego odszkodowania w pierwszych latach obowiązywania ustawy będzie nieco niższa. Otóż jego wysokość będzie się kształtowała następująco:

1) 16% przeciętnego wynagrodzenia - w okresie do dnia 31 marca 2004 r.;
2) 17% przeciętnego wynagrodzenia - w okresie od dnia 1 kwietnia 2004 r. do dnia 31 marca 2005 r.;
3) 18% przeciętnego wynagrodzenia - w okresie od dnia 1 kwietnia 2005 r. do dnia 31 marca 2006 r.;
4) 19% przeciętnego wynagrodzenia - w okresie od dnia 1 kwietnia 2006 r. do dnia 31 marca 2007 r.

Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku lub choroby, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie. Do zwiększania odszkodowania mają także zastosowanie ograniczenia wyskości odszkodowania według reguł przedstawionych powyżej.

Odszkodowanie za utracone przedmioty

Przysługuje ono żołnierzowi, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku, a w razie jego śmierci wskutek takiego wypadku - członkom jego rodziny, Odszkodowanie przysługuje za udowodnione szkody poniesione wskutek utraty, całkowitego zniszczenia lub uszkodzenia w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku, jak również przedmiotów służących do wykonywania zawodu, z wyjątkiem pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.

Świadczenia odszkodowawcze przewidziane w ustawie przysługują niezależnie od świadczeń odszkodowawczych przewidzianych dla żołnierzy pełniących służbę wojskową poza granicami państwa.