Egzekucja z wkładu mieszkaniowego dłużnika przy lokatorskim prawie do lokalu mieszkalnego

Na podstawie z art. 9 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 roku, Nr 119, poz. 1116) spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji. Wygasa z chwilą ustania członkostwa, jeśli były małżonek członka spółdzielni nie złoży deklaracji członkowskiej lub jeśli małżonek zmarłego członka spółdzielni mieszkaniowej nie złoży deklaracji członkowskiej. Członek nie może podejmować żadnych decyzji dotyczących zmiany osób, którym prawo to przysługuje, ani dokonywać obciążeń, których skutkiem miałoby być przejście lokatorskiego prawa do lokalu na inne osoby. Niezbywalność spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu dotyczy także sprzedaży w drodze licytacji komorniczej czy przejęcia prawa w ramach egzekucji przez wierzyciela - art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Porady prawne

Przedmiotem egzekucji komorniczej może być jedynie wkład mieszkaniowy, czyli kwota jaką członek spółdzielni musi wnieść w wysokości odpowiadającej różnicy między kosztem budowy przypadającym na jego lokal, a uzyskaną przez spółdzielnię pomocą ze środków publicznych lub z innych środków uzyskanych na sfinansowanie kosztów budowy lokalu. Roszczenie o zwrot wniesionego wkładu mieszkaniowego powstaje dopiero w przypadku utraty członkostwa w spółdzielni, a w konsekwencji wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawo do lokalu. Wygasa ono m.in. w takich sytuacjach jak: używanie lokalu niezgodnie z jego przeznaczeniem pomimo upomnienia, zaniedbywanie obowiązków dopuszczając do powstania szkody, niszczenie urządzeń przeznaczonych do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo rażące lub uporczywe wykraczania przeciwko porządkowi domowemu jak również 6 miesięczna zwłoka z uiszczeniem opłat tj. kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale.

W celu zaspokojenia swoich wierzytelności Wierzyciel członka spółdzielni może sam doprowadzić do tego, że członkostwo w spółdzielni ustanie. Co za tym idzie - wygaśnie prawo do lokalu i były członek spółdzielni stanie się jej wierzycielem z tytułu wkładu.

Zgodnie z art. 27 ustawy Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 roku, Nr 188, poz. 1848), jeżeli egzekucja z innego majątku członka okaże się bezskuteczna, a przepis szczególny nie stanowi inaczej, wierzyciel członka spółdzielni może skierować egzekucję do wniesionych przez członka wkładów. W takim wypadku roszczenie członka o zwrot wkładów lub ich równowartości staje się wymagalne po upływie sześciu miesięcy od dnia zajęcia wkładów, chyba że wymagalność tego roszczenia nastąpiła wcześniej na podstawie innych przepisów. Należy jednak pamiętać, że roszczenie o zwrot wniesionego wkładu na podstawie art. 29 § 1 Prawa spółdzielczego przedawnia się po upływie 3 lat od dnia jego wymagalności. Tak więc jeżeli wierzyciel ma zamiar wszcząć egzekucję z wkładu mieszkaniowego dłużnika, po tym jak ustał już jego stosunek członkostwa w spółdzielni, powinien upewnić się kiedy ten stosunek członkostwa ustał i czy roszczenie o zwrot wkładu już się nie przedawniło.

Jak ustalić aktualną wartość wniesionego do spółdzielni wkładu?

Przepis art. 11 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wprowadza jako zasadę, z zastrzeżeniem art. 15, obowiązek zbywania przez spółdzielnie prawa własności lokalu, do którego spółdzielcze lokatorskie prawo wygasło, w drodze przetargu. Przetarg ten ma być ogłoszony zgodnie z postanowieniami statutu, powstaje więc konieczność dodatkowego uregulowania tych kwestii w statucie spółdzielni. Także zawiadomienie o przetargu ma nastąpić w sposób określony w statucie oraz przez publikację ogłoszenia w prasie lokalnej. Wyjątkiem od zasady zbywania takiego lokalu w drodze przetargu jest wystąpienie sytuacji, o których mowa w art. 15 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, tj. zgłoszenie roszczeń o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przysługujących małżonkowi, dzieciom i innym osobom bliskim osobie, której prawo wygasło.


Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, pierwszeństwo w nabyciu omawianego lokalu mają członkowie, którzy nie mają zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych i zgłoszą gotowość zawarcia umowy o ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności tego lokalu, a w przypadku zgłoszenia się kilku uprawnionych, pierwszeństwo ma najdłużej oczekujący. Warunkiem przeniesienia odrębnej własności lokalu na takiego członka jest wpłata wartości rynkowej lokalu, która w takim wypadku jest ustalana przez rzeczoznawcę majątkowego.


Do przetargu może ewentualnie dojść wówczas, gdy spółdzielnia nie ma członków mających niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe, albo gdyby żaden z takich członków nie wyrażał zainteresowania nabyciem lokalu na proponowanych warunkach. Ale gdyby podczas takiego przetargu była licytowana cena lokalu, to nabywca zapłaci spółdzielni cenę rynkową (a nie wartość rynkową ustaloną przez rzeczoznawcę majątkowego, jaką ma zapłacić członek, który ma pierwszeństwo). Może wystąpić różnica między wartością rynkową lokalu oszacowaną przez rzeczoznawcę majątkowego a ceną uzyskaną w wyniku przetargu, która może być niższa od oszacowanej przez rzeczoznawcę wartości rynkowej. Jest to możliwe wówczas, gdy lokal nie jest nabywany przez członka mającego pierwszeństwo w zakupie, lecz gdy w wyniku kolejnych przetargów, do których przystępują osoby trzecie, cena lokalu spadła, bo nie było początkowo chętnych do nabycia lokalu za proponowaną pierwotnie cenę.


Z uzyskanej ze sprzedaży ceny potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową. Ponadto, jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji - w części przypadającej na ten lokal. Oprócz tego, z ceny uzyskanej ze sprzedaży lokalu, potrąca się kwoty zaległych opłat, które nie zostały zapłacone spółdzielni. Pozostałą różnicę wypłaca się osobie uprawnionej. W sytuacji prowadzonej egzekucji komorniczej z tego wkładu, różnica ta za pośrednictwem komornika podlega wypłacie do rąk wierzyciela (po potrąceniu kosztów egzekucyjnych na które składają się: koszty określenia wartości rynkowej lokalu, opłata egzekucyjna oraz koszty ogłoszeń prasowych).


Można zauważyć, że obecnie przepisy nie przewidują już zwrotu wniesionego przez członka wkładu mieszkaniowego w kwocie zwaloryzowanej odpowiednio do wartości rynkowej lokalu. Ponadto jeżeli lokal lub cały budynek nie jest w złym stanie, to przepisy te są bardzo korzystne finansowo dla osób, których lokatorskie prawo do lokalu wygasło. Najczęściej bowiem otrzymają one relatywnie więcej niż wart był wpłacony wkład mieszkaniowy.


Należy zwrócić uwagę, że zwrot wkładu mieszkaniowego, a raczej kwot uzyskanych ze sprzedaży lokalu po dokonaniu odpowiednich potrąceń, jest związany z opróżnieniem lokalu przez osoby, które zajmowały go dotąd na podstawie lokatorskiego prawa do lokalu. Wypłata może nastąpić dopiero po opróżnieniu lokalu przez osoby, które go dotychczas zajmowały. Jeśli więc po wygaśnięciu lokatorskiego prawa do lokalu osoby, którym prawo to przysługiwało, albo inne osoby z nimi związane, które są obowiązane lokal opróżnić, pozostają dalej w tym lokalu, to wkład nie jest zwracany.


Izabela Nowicka, Prawnik EGB Investments SA

www.egb.pl


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika