Gdy uprawniony do alimentów jest pozbawiony wolności - opinia prawna

Stan faktyczny

Mój mąż płaci alimenty na 17-letniego syna z pierwszego małżeństwa. W tej chwili jego syn przebywa w zakładzie karnym. W związku z tym zaprzestał chodzenia do szkoły. Czy w takim wypadku można złożyć do sądu wniosek o zaprzestanie świadczeń alimentacyjnych na rzecz syna?

Opinia prawna

Niniejsza opinia opracowana została na podstawie następujących aktów prawnych:

  • Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., Nr 9, poz. 59 ze zmianami)

Obowiązek alimentacyjny określony w polskim prawie jako obowiązek dostarczania środków utrzymania i wychowania stanowi przede wszystkim zobowiązanie wynikające z pokrewieństwa. Ciąży na krewnych w linii prostej oraz rodzeństwie.

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka mieści się w ogólniejszym obowiązku troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, nałożonym na rodziców przez przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Został on ujęty w art. 133 § 1 kro, w myśl którego "rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania".

Wynika z tego, że rodzice mogą być zwolnieni od świadczeń alimentacyjnych w stosunku do dziecka tylko wtedy, gdy dziecko posiada własny majątek, a dochody z tego majątku wystarczają na całkowite pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. We wszelkich innych wypadkach na rodzicach ciąży stanowczy obowiązek, ograniczony tylko ich możliwościami zarobkowymi i majątkowymi stosownie do art. 135 § 1 k.r.o. utrzymania dziecka (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1966 r., sygn. akt III CZP 72/66, OSNCP 1967/1 poz. 13). Ponadto z obowiązku alimentacyjnego zwalnia osiągnięcie przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymania się.

Jedyną zatem miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku alimentacyjnego, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie. Przyjmuje się przy tym, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie jej.

Póki co syn Pani męża jest małoletni, zatem zasadniczo niecelowe jest badanie, czy jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Ponieważ dotychczas Pani mąż płacił alimenty na syna, zakładamy, że syn nie posiada własnego majątku, który wystarczyłby jego utrzymanie. W tej sytuacji okoliczność, iż syn przebywa w zakładzie karnym, nie zwalnia go z obowiązku alimentacyjnego.

Można natomiast rozważyć wystąpienie z pozwem o obniżenie alimentów. Wskutek osadzenia w zakładzie karnym zmniejszyły się potrzeby uprawnionego, czyli syna. Inne bowiem są potrzeby młodego człowieka, który uczęszcza do szkoły średniej i zapewne prowadzi "normalny" tryb życia, porównywalny z trybem życia rówieśników, a zupełnie inne - potrzeby osoby osadzonej w zakładzie karnym. Trzeba tu wziąć pod uwagę, iż podstawowe potrzeby skazanego ("dach nad głową", ubranie, wyżywienie) zaspokajane są przez Państwo.

Sytuacja ulegnie zmianie z chwilą osiągnięcia przez syna pełnoletności. Wtedy bowiem uprawnione będzie już badanie, czy wykazuje chęć dalszej nauki oraz czy można rozsądnie oczekiwać, że naukę tę podejmie. Dużo będzie zależeć od postawy syna. Warto zauważyć, że w zakładach karnych prowadzi się nauczanie obowiązkowe w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, a także umożliwia się nauczanie w zakresie ponadpodstawowym (ponadgimnazjalnym) i na kursach zawodowych (art. 130 § 1 kodeksu karnego wykonawczego). W związku z tym syn może kontynuować naukę, a jeśli jego wyniki będą wystarczająco dobre - uzasadnionym będzie domaganie się przez niego alimentów w dalszym ciągu, tj. na okres studiów. Z drugiej strony, jeśli zaniedba się w nauce, to obowiązek alimentacyjny jego ojca może wygasnąć. Rodzic nie może być bowiem obciążony obowiązkiem utrzymania pełnoletniego już dziecka, które nie podejmuje starań o usamodzielnienie się.


Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika