Stan faktyczny
Nasza wnuczka ma 2 lata. Synowa (nie ma jeszcze rozwodu) nie mieszka już z naszym synem. Będąc jeszcze w ciąży zamieszkała ze swoim przyjacielem. W chwili obecnej uniemożliwia nam, dziadkom, kontakty i spotkania z wnuczką. Bardzo nam zależy na tym, by wnuczka miała dziadków. Jakie działania możemy podjąć aby uzyskać możliwość widzenia z wnuczką?
Opinia prawna
Niniejsza opinia prawna została sporządzona w oparciu o następujące akty prawne:
ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 r. Nr 9 poz. 59 ze zm.)
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 Nr 43, poz. 296 ze zm.)
Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy reguluje jedynie zagadnienie osobistej styczności rodziców z dzieckiem. Zgodnie z brzmieniem art. 113 § 1 i 2 kro: "Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy zakaże rodzicom pozbawionym władzy rodzicielskiej osobistej styczności z dzieckiem. W wyjątkowych wypadkach sąd opiekuńczy może ograniczyć osobistą styczność z dzieckiem rodziców, których władza rodzicielska została ograniczona, przez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej." Poza regulacją prawną pozostawiono kwestię osobistych kontaktów pozostałych krewnych lub innych osób bliskich z dzieckiem. Nie oznacza to jednak, że prawo dopuszcza bezpodstawne pozbawianie dziecka kontaktów z dalszą rodziną. Nadrzędną zasadą prawa rodzinnego jest dobro dziecka. Przepis art. 95 § 3 kro stanowi wprost, iż władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.
Na tym tle w kwestii kontaktów dziadków z wnukami wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14 czerwca 1988r., sygn. akt III CZP 42/88 (OSNC 1989/10 poz. 156) stwierdzając, że "dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami, jeżeli leży to w interesie dzieci.
" Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powyższej uchwały wskazał w szczególności, iż zakres władzy rodzicielskiej nie oznacza wyłączności rodziców w stosunku do dziecka i powinna być ona wykonywana tak jak tego wymaga dobro i interes dziecka. "Dla pełnego rozwoju jego osobowości rodzice powinni umożliwić dziecku kontaktowanie się z jego krewnymi przy właściwej ich postawie i korzystnym wpływie na dziecko. Kontakty te, wynikające często z silnych więzów emocjonalnych, zwłaszcza dziadków z wnukami, wychowujących je od niemowlęcia, mogą wpływać na lepsze wychowanie i rozwój duchowy dziecka oraz sprzyjają kontynuowaniu więzów wielopokoleniowej rodziny. Takie zachowanie dziadków, okazywanie przywiązania i dbałości o wnuki nie tylko nie kłóci się z interesem dziecka, ale jest ono dla jego dobra." Uregulowanie tej kwestii na drodze sądowej nie ingeruje w zakres władzy rodzicielskiej, gdyż prawo do osobistej styczności z dzieckiem nie jest elementem władzy rodzicielskiej.Skoro zatem nie mogą Państwo dojść do porozumienia z synową w niniejszej sprawie, jedynym rozwiązaniem jest skierowanie sprawy na drogę postępowania cywilnego. W tym wypadku należy złożyć do sądu wniosek o uregulowanie przez sąd Państwa osobistej styczności z wnuczką. Sądem właściwym miejscowo jest sąd rejonowy, w okręgu którego dziecko ma miejsce zamieszkania, a zatem będzie to miejsce zamieszkania matki dziecka, skoro z nią dziecko stale przebywa (art. 569 w zw. z art. 568 kpc i art. 26 § 2 kc). Jest to sprawa rozpoznawana w postępowaniu nieprocesowym. Opłata sądowa od wniosku wynosi 30 zł. Kwestię tę sąd opiekuńczy będzie rozstrzygał na podstawie art. 109 § 1 kro. Gdy matka bezpodstawnie uniemożliwia lub poważnie utrudnia kontakty krewnych (w tym dziadków) z dzieckiem, sąd może zakazać rodzicom takiego postępowania i uregulować sposób utrzymywania osobistych kontaktów tych krewnych z dzieckiem (wyznaczając dla przykładu dni w tygodniu, w których będą Państwo mogli widywać wnuczkę).

Potrzebujesz porady prawnej?
W jakim składzie sąd rozpozna sprawę o ustalenie kontaktów z wnukami?
Sąd Rejonowy, rozpoznając sprawę w składzie jednoosobowym, ustalił kontakty wnioskodawców z małoletnimi wnukami, przyznając im prawo zabierania małoletnich z miejsca zamieszkania w określonym czasie o określonej porze. Rozpoznając apelację od tego postanowienia Sąd Okręgowy przedstawił Sądowi Najwyższemu (na podstawie art. 390 § 1 k.p.c.) zagadnienie (...)
Kontakty z dzieckiem według projektu nowelizacji K.r.o.
Jak mają być uregulowane kontakty rodziców i dzieci? Obecnie Kodeks rodzinny i opiekuńczy (K.r.o.) kontaktom z dzieckiem poświęca niewiele miejsca. Przepis art. 113 § 1 k.r.o. stanowi, iż jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy zakaże rodzicom pozbawionym władzy rodzicielskiej osobistej styczności z dzieckiem. W § 2 czytamy zaś, że w wyjątkowych (...)
Ustalenie kontaktów... z wnukiem
Sąd rodzinny może na prośbę dziadków ustalić, w jaki sposób i jak często wolno im spotykać się oraz w inny sposób komunikować z dziećmi rozwiedzionego synaSąd Najwyższy w uchwale z 23 lipca 2008 r. stwierdził, że taką decyzję podejmuje w I instancji sąd w składzie jednoosobowym (SN sygn. III CZP 74/08). Uchwała jest odpowiedzią na pytanie prawne jednego z sądów (...)
Rodzic, pod którego opieką znajduje się dziecko, nie będzie mógł utrudniać kontaktu z nim drugiemu z rodziców. Zwiększone też zostaną prawa krewnych i dziadków (...)Na nowo zostaną uregulowane zasady kontaktów rodziców z dzieckiem. – Sędziowie uzyskają większe instrumentarium orzekania w takich sprawach. Przykładowo sąd będzie mógł ograniczyć kontakt rodzica niesprawującego (...)
Dziedziczenie ustawowe, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym?
Kiedy następuje dziedziczenie ustawowe? Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji gdy, spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu oraz gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami (bo np. zmarły przed otwarciem spadku). W razie powołania spadkobierców w drodze testamentu tylko w stosunku do części spadku, również pozostała część podlega ustawowym (...)
Dziadkowie i pasierbowie mogą już dziedziczyć
Rodzice dziedziczą przed rodzeństwem. Do kręgu spadkobierców ustawowych zostali włączeni dziadkowie jak i pasierbowie zmarłego. Takie zmiany wprowadza nowelizacja Kodeksu cywilnego, która weszła w życie w dniu 28 czerwca 2009 roku. Czy zmiany te będą korzystne i czym należy je uzasadniać? Obowiązujące od 1965 roku przepisy o dziedziczeniu ustawowym zostały (...)
Jak egzekwować kontakty z wnukiem
Sąd Rejonowy (w ramach postępowania zabezpieczającego) ustalił, że dziadkowie będą mogli widywać się wnukiem w obecności matki i kuratora sądowego. Matka nie wpuszczała ich jednak do mieszkania, dlatego dziadkowie złożyli wniosek o egzekucję kontaktów. Pojawiła się jednak wątpliwość, w jakim trybie należy takie kontakty egzekwować, a sprawa trafiła (w formie pytania prawnego) (...)
Kosztowne prezenty komunijne mogą wymagać wizyty w urzędzie skarbowym
Podatek od prezentów komunijnych? Brzmi groteskowo, ale według przepisów w niektórych sytuacjach fiskus miałby prawo go pobrać. W praktyce może to jednak dotyczyć tylko prezentów wyjątkowo drogich i otrzymanych od dalszej rodziny lub znajomych. Tablet, laptop czy quad - takie prezenty komunijne, o dużej wartości, nie są może normą, ale z pewnością otrzymuje je wiele dzieci przystępujących (...)
Zmiany w prawie spadkowym - dziadkowie będą dziedziczyć
Rodzice będą dziedziczyli przed rodzeństwem. Do kręgu spadkobierców ustawowych zostaną włączeni dziadkowie jak i pasierbowie zmarłego. Takie zmiany szykuje Sejm, nowelizując obowiązujące od 1965 roku zasady dziedziczenia ustawowego. Teraz czekają one na stanowisko Senatu.Czy zmiany te będą korzystne i czym należy je uzasadniać?Obowiązujące od 1965 roku przepisy o dziedziczeniu ustawowym (...)
Początek roku szkolnego to czas, gdy pojawia się konieczność dopełnienia przez szkołę wielu obowiązków, w tym tych, które dotyczą przetwarzania danych osobowych. Temat ten co roku wzbudza ciekawość i pojawia się wiele pytań z nim związanych. Poznaj odpowiedzi UODO na najczęściej zadawane przez rodziców (opiekunów prawnych) pytania (...)
Unia Europejska będzie chronić tożsamość narodową dzieci
Sukces propozycji Ministerstwa Sprawiedliwości w Brukseli We wszystkich krajach Unii Europejskiej obowiązywać będzie jednolita zasada poszanowania tożsamości narodowej, kulturowej, religijnej i językowej dziecka, gdy trafia ono do rodziny zastępczej. To wielki sukces starań prowadzonych na forum Unii Europejskiej przez Ministerstwo Sprawiedliwości. 7 grudnia 2018 r. Rada UE ds. (...)
Jak najkorzystniej zatrudnić nianię?
Kim jest niania i kto ją zatrudnia? Niania sprawuje opiekę indywidualną, co oznacza, że opiekuje się tylko jednym dzieckiem bądź rodzeństwem, w pełni uwzględniając potrzeby każdego z nich. Dzięki temu dzieci są nie tylko bezpieczne, ale też rozwijają się psychofizycznie w warunkach domowych. Niania może sprawować opiekę nad dziećmi w różnym wieku (od 20 tygodnia życia (...)
Dziadkowie mają prawo do osobistej styczności z wnukami
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 31 maja 2018 r. wydał wyrok w sprawie C-335/17 - Valcheva przeciwko Babanarakis. Wynika z niego, że pojęcie „prawa do osobistej styczności z dzieckiem” obejmuje prawo babć i dziadków do osobistej styczności z ich wnukami. Czego dotyczył problem interpretacyjny? Neli Valcheva, obywatelka Bułgarii, jest babcią ze strony (...)
Jak przenieść spadek na osobę nie będąca spadkobiercą - opinia prawna
Stan faktyczny W 1983 r. zmarł mój dziadek, a w 2001 r. babcia. Babcia przekazała gospodarstwo rolne na Skarb Państwa, ale jak się okazało nie całe. Pozostały udziały w spółkach leśnych 4,20h (dokładniej spółki leśne były zapisane tylko na dziadka). Oboje nie zostawili testamentu. Moja rodzina o tych spółkach leśnych dowiedziała się (...)
Krewni żony, czyli prawne skutki powinowactwa
Co to jest powinowactwo? Powinowactwo jest to stosunek prawnorodzinny istniejący pomiędzy małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Powinowactwo podobnie jak pokrewieństwo opisuje się za pomocą stopni i linii. Charakterystyka taka służy opisaniu stopnia bliskości jaki istnieje między małżonkiem a krewnymi drugiego z nich. Powinowactwo jest określone taką samą linią i takim samym stopniem (...)
Kto nie może być świadkiem testamentu?
Dla zachowania niektórych form testamentu, w szczególności testamentu allograficznego, testamentu ustnego i testamentu tzw. podróżnego, konieczne jest sporządzenie ich w obecności określonej ilości świadków. Świadkiem jest zatem osoba, w obecności której testator oświadcza swą ostatnią wolę, i osoba ta zdaje sobie sprawę, że uczestniczy w czynności (...)
Jak ustalić prawo do nieruchomości – opinia prawna
Stan faktyczny Ze względu na błąd w nazwisku mojego dziadka w zapisie hipotecznym dokonanym w 1926 r., musimy wystąpić o nabycie prawa własności naszej rodzinnej nieruchomości przez zasiedzenie. Po śmierci babci w 1967 r. tą nieruchomością władały moja mama i jej siostra. Obecnie jedyną osobą, która zajmuje dom na działce jest (po śmierci cioci) moja mama. Wiedząc, (...)
Zachowek od obdarowanego - opinia prawna
Stan faktyczny Po śmierci mojej matki, jako spadkobierca ustawowy, założyłem w sądzie rejonowym we Wrocławiu sprawę o stwierdzenie nabycia spadku oraz poinformowałem sąd, że spadkiem zarządza bezprawnie wnuk zmarłej, nie dopuszczając do niego spadkobierców ustawowych. Spadkobiercy ustawowi są jednocześnie współwłaścicielami owej nieruchomości po zmarłym (...)
Wstąpienie spadkobiercy w stosunek najmu - opinia prawna
Stan faktyczny Mieszkam z rodziną w mieszkaniu należącym do gminy, którego głównym najemcą jest moja babcia, która już zmarła. U zarządcy budynku dowiedziałem się, że nie należy mi się lokal. Jestem w nim wraz z rodziną zameldowany. Stale mieszkamy w tym lokalu, ponosimy koszty jego utrzymania, remontów i modernizacji, na co posiadamy rachunki. (...)
Pojęcie obowiązku alimentacyjnego zostało określone w art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - jako obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Dalej wskazano, że obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. ##baner## Kiedy możliwe jest uzyskanie przez wnuków alimentów wobec dziadków? W pierwszej (...)
Czy przedmiot darowizny ma znaczenie dla obliczenia zachowku? - opinia prawna
Stan faktyczny Rodzice nasi podarowali 2/3 nieruchomości jednej ze swoich wnuczek, a naszej siostrzenicy. Ojciec zmarł w 2002 r., a mama w 2004 r. Czy podarowana część nieruchomości wchodzi do masy spadkowej? Opinia prawna W omawianym stanie faktycznym nie jest do końca jasne, czy Pani siostrzenica została z ustawy powołana do spadku, czy też nie. W sytuacji, (...)
Kontakty z dzieckiem można egzekwować przez odebranie przymusowe
Matka dziecka uniemożliwiała kontakty z nim ojcu. Dotychczas w takich sytuacjach sądy stosowały przepisy k.p.c. o egzekucji, co w praktyce sprowadzało się do nałożenia grzywny. W k.p.c. znajdują się przepisy o odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, ale uznawano, iż stosuje się je tylko przy jednorazowym odebraniu dziecka na stałe (np. (...)
Postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem
Przez wiele lat wykonywanie obowiązków, wynikających z określenia kontaktów z dzieckiem, podlegało egzekucji sądowej, która była prowadzona w oparciu o art. 1050-1051 k.p.c. (m.in. SN z 26.5.1975 r., III CZP 30/75). Powyższe uległo zmianie z dniem wejścia w życie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 26.05.2011 r., która wprowadziła do kodeksu przepisy (...)
Przepisy o zgłaszaniu, kwarantannie i hospitalizacji osób z podejrzeniem lub chorych na ospę małpią
Rozporządzenia Ministera Zdrowia Minister zdrowia Adam Niedzielski podpisał 27 maja trzy rozporządzenia, które wprowadzają działania prewencyjne związane z ospą małpią. Dotyczą one m.in. zgłaszania przypadków zakażenia, kwarantanny i hospitalizacji osób z podejrzeniem lub chorych na tę chorobę. W Polsce nie zanotowano dotąd przypadków ospy małpiej. (...)
O czym muszą wiedzieć osoby objęte kwarantanną?
14 dni kwarantanny Kwarantanna to izolacja osób zdrowych, które miały kontakt/styczność z osobami chorymi lub podejrzewanymi o zakażenie koronawirusem. Zapobiegaj rozprzestrzenianiu się koronawirusa. Przestrzegaj kwarantanny. Od Twojego zachowania zależy bezpieczeństwo innych! ##baner## Jeśli wiesz, że miałeś kontakt z chorymi na COVID-19, skontaktuj (...)
Z kim dzieci kontaktują się online?
Wakacje po półmetku. Nasze dzieci są na obozach harcerskich, miejskich półkoloniach, spędzają beztroski czas u dziadków lub siedzą w domu i czekają na nasz powrót z pracy. Są zaopiekowane, bezpieczne, wiemy, co i gdzie robią. Czy aby na pewno? Przeciętny polski nastolatek spędza w sieci 4 godziny i 12 minut dziennie. Są i tacy (nie jest ich mało, bo aż 12%), (...)
Co robić w przypadku kontaktu z osobą zakażoną koronawirusem?
Ustal rodzaj kontaktu i obserwuj swoje samopoczucie – to najważniejsze kroki, gdy podejrzewasz, że miałeś kontakt z osobą zakażoną koronawirusem. Co jeszcze powinieneś zrobić? ##baner## Ustal, czy kontakt był bliski czy przelotny Co w przypadku, gdy kontakt nie był bliski? Przede wszystkim przypomnij sobie, w jakiej sytuacji miałeś styczność z osobą chorą. Jeśli spotkanie (...)
Naruszenie dóbr osobistych pracownika
W poradzie niniejszej staramy się odpowiedzieć, jakie działania pracodawcy są zgodne z prawem, a jakie naruszają dobra osobiste pracownika, o które pracodawca ma obowiązek dbać. Dla naszych rozważań najistotniejsza jest ochrona jaką przewiduje prawo pracy w stosunku do pracownika. Pracodawca jest bowiem obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Np. sfera prywatności (...)
Czym są dobra osobiste? Dobra osobiste są atrybutem każdej osoby fizycznej. Ze względu na ich charakter, dobra osobiste są nieodłącznie związane z człowiekiem, bez względu na stan jego zdrowia czy psychiki. Dlatego też są one niezbywalne i niedziedziczne - czyli prawa do dóbr osobistych gasną ze śmiercią osoby, która była do nich uprawniona. W prawie nie ma dokładnej (...)
Jak chronić swoje dobra osobiste?
Zacznijmy od tego, czym są dobra osobiste. Jeżeli chodzi o dobra osobiste to ich katalog otwarty zawarty jest w przepisie art. 23 k.c. Doktryna i orzecznictwo doprecyzowuje charakter tych dóbr oraz metody ich ochrony. Ochrona cywilnoprawna Zgodnie z art. 23 k.c.: "Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, (...)
Ochrona dóbr osobistych w mediach
Dobra osobiste są czymś niematerialnym. Jednakże naruszenie ich, może zmaterializować się w postaci powstania szkody. Jeżeli ktoś nazywa nas złodziejem, może skutkować to spadkiem zaufania do naszej osoby, a w konsekwencji do wielu nieprzyjemnych sytuacji, np.: zwolnienia z pracy. Aby móc ustrzec się przed szkalowaniem, nie jest jednak konieczne powstanie faktycznej szkody, gdyż (...)
Rezydencja podatkowa i zakres obowiązku podatkowego osób fizycznych w Polsce
29 kwietnia 2021 r. Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej wydał objaśnienia podatkowe dotyczące rezydencji podatkowej oraz zakresu obowiązku podatkowego osób fizycznych w Polsce. Dowiedz się: na czym polega ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce, co to jest rezydencja podatkowa, jakie są kryteria ustalania rezydencji podatkowej i na czym one (...)
Jak uzyskać 500 zł z programu „Rodzina 500 plus”?
Najważniejsze informacje o programie Program „Rodzina 500 plus” to 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko do ukończenia 18 roku życia. Rodziny o niskich dochodach otrzymają wsparcie także na pierwsze dziecko po spełnieniu kryterium dochodowego. Wniosek o świadczenie wychowawcze można złożyć w gminie, za pośrednictwem Poczty Polskiej oraz przez internet: (...)
Świadczenie 500 zł to wsparcie długofalowe Program Rodzina 500 plus to 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko niezależnie od dochodu. Rodziny o niskich dochodach otrzymają wsparcie także dla pierwszego lub jedynego dziecka przy spełnieniu kryterium przeciętnego miesięcznego dochodu 800 zł netto albo 1200 zł w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka niepełnosprawnego. To nawet (...)
Nabór wniosków w programie „Rodzina 500+” na nowy okres świadczeniowy
Od 1 lutego 2022 roku rusza nabór wniosków na nowy okres świadczeniowy w programie „Rodzina 500+”. Należy je składać wyłącznie online. Wypłata świadczenia wychowawczego będzie bezgotówkowa. Obsługę przyjmowania i rozpatrywania wniosków oraz przyznawania świadczenia wychowawczego przejął Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 lutego można składać (...)
Program Rodzina 500 plus to 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko niezależnie od dochodu. Rodziny o niskich dochodach otrzymają wsparcie także dla pierwszego lub jedynego dziecka przy spełnieniu kryterium przeciętnego miesięcznego dochodu 800 zł netto lub 1.200 zł w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka niepełnosprawnego. To nawet 6.000 zł netto rocznego wsparcia dla dziecka. Program (...)
Co się zmieni w programie „Rodzina 500+”?
500 zł na każde dziecko – to największa zmiana w programie „Rodzina 500+” zapowiedziana w „Nowej Piątce PiS”; ale niejedyna. Inne zmiany w programie to m.in. objęcie świadczeniem dzieci przebywających w różnego typu placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wydłużenie z 1 do 3 miesięcy terminu na złożenie wniosku o świadczenie na nowonarodzone (...)
Kiedy dochodzi do sądowego ustalenia ojcostwa? Jeżeli dziecko nie urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub przed upływem 300 dni od jego ustania czy unieważnienia, wówczas w świetle prawa jest to tzw. dziecko pozamałżeńskie. Aby doszło w takim wypadku do ustalenia ojcostwa, mężczyzna, który jest ojcem tego dziecka, powinien złożyć stosowne oświadczenie o (...)
Filiacja, czyli określenie pochodzenia dziecka od określonych rodziców
Do powództw o stwierdzenie pochodzenia dziecka od określonych osób zaliczają się: powództwo o ustalenie macierzyństwa, powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa, powództwo o zaprzeczenie ojcostwa, powództwo o ustalenie ojcostwa oraz powództwo o unieważnienie uznania dziecka. Dla ustalenia pochodzenia dziecka od określonych rodziców istotne (...)
Opłaty za pobyt w DPS trzeba ustalić w decyzji
Uchwała NSA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów, działając na podstawie art. 15 § 1 pkt 2 w związku z art. 264 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł 11 czerwca br. w sentencji swojej uchwały (sygn. I OPS 7/17): Obowiązek wnoszenia, przez osoby wskazane w art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. (...)