Różne formy przerwania toczącego się postępowania administracyjnego

Postępowanie administracyjne powinno stanowić zwarty i konsekwentny ciąg czynności procesowych, przeprowadzanych bez przerw. Związane jest to z podporządkowaniem postępowania administracyjnego naczelnym zasadom zawartym w k.p.a.. Są nimi, w ujęciu organizacyjnym zasady techniczno- procesowe, a więc: zasada szybkości i prostoty postępowania, ekonomii procesowej oraz ciągłości postępowania. I, mimo iż ta ostatnia nie ma charakteru wyodrębnionej zasady, to jednak pełni bardzo ważną rolę, gwarantuje bowiem sprawność postępowania.

Prowadzenie postępowania w sposób ciągły i szybki nie może jednak naruszać wymogu prawidłowości działań procesowych, prowadzić do jego wadliwości. Dlatego też, mimo iż przerwy w toczącym się postępowaniu są niepożądane, każda z nich bowiem przedłuża postępowanie, a czasami udaremnia osiągnięcie jego celu, to jednak stoją one na straży prawidłowości podejmowanych czynności procesowych , a w rezultacie prowadzonego postępowania.

Istnieją różne formy przerwania toku postępowania administracyjnego. Należą do nich:

  1. umorzenie postępowania administracyjnego,

  2. zawieszenie postępowania administracyjnego,

  3. przerwanie postępowania związane z wyłączeniem organu od załatwienia sprawy oraz

  4. milczenie organu jako swoista forma przerwy postępowania administracyjnego.

Podstawową formą przerwania toku postępowania, a jednocześnie najdalej idącą w skutkach jest umorzenie postępowania. Stanowi ono wyjątek od zasady, która brzmi, iż strona ma prawo do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy stanowiącej przedmiot postępowania. Zgodnie z art. 105 § 2 k.p.a. postępowanie administracyjne ulega umorzeniu tylko wtedy, gdy postępowanie te z jakichkolwiek przyczyn stało się bezprzedmiotowe, np. w wyniku śmierci strony w trakcie postępowania, w którym organ miał orzec o prawach lub obowiązkach osobistych, niezbywalnych i niedziedzicznych. Umorzenie postępowania jest jedną z postaci niemerytorycznego zakończenia postępowania w sprawie.

Możliwe jest również fakultatywne umorzenie postępowania w wypadku gdy łącznie wystąpią trzy przesłanki:

  • z wnioskiem o umorzenie wystąpi ta strona, na wniosek której wszczęto postępowanie, sytuacja ta ma miejsce wtedy, gdy strona chce zrzec się roszczeń, a więc przysługujących jej uprawnień,

  • pozostałe strony nie sprzeciwiają się umorzeniu postępowania,

  • umorzenie postępowania nie pozostaje w sprzeczności z interesem społecznym.

Kolejną instytucją wstrzymującą bieg toczącego się postępowania jest zawieszenie postępowania. Związane jest ono z wystąpieniem czasowych przeszkód, które da się usunąć. Zgodnie z uchwałą z 10 października 1964 r. SN: „Postępowanie w sprawie ulega zawieszeniu, gdy na skutek zaszłego w jego toku zdarzenia dotknięte jest ono brakiem nie pozwalającym na dalsze prowadzenie procesu, istnieje jednak możliwość usunięcia tego braku i podjęcia normalnego postępowania. Celem więc zawieszenia postępowania jest zapobieżenie prowadzenia nieważnego postępowania i przywrócenie normalnych warunków do skutecznego prowadzenia procesu. Zawieszenie postępowania będzie zatem uzasadnione w tych wszystkich wypadkach, gdy możliwe jest zapobieżenie wadliwości postępowania". Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż czynności procesowe podjęte przed zawieszeniem postępowania są ważne, nie trzeba więc ich powtarzać.

Organ zawiesi postępowanie:

  1. w wypadku śmierci strony lub jednej ze stron- jeżeli przedmiotem postępowania są prawa lub obowiązki, które nie mają charakteru osobistych, są zbywalne i dziedziczne, a wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 k.p.a.,

  2. w wypadku śmierci przedstawiciela ustawowego strony,

  3. w wypadku utraty przez stronę lub jej przedstawiciela ustawowego zdolności do czynności prawnych,

  4. w wypadku, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

Istnieje również możliwość fakultatywnego zawieszenia postępowania, jeżeli zostaną spełnione jednocześnie następujące warunki:

  • z wnioskiem o zawieszenie postępowania wystąpi strona, z której inicjatywy doszło do wszczęcia postępowania,

  • wnioskowi temu nie sprzeciwiają się inne strony,

  • zawieszenie nie godzi w interes społeczny.

Zawieszenie postępowania na wniosek strony może trwać maksymalnie trzy lata. Po tym okresie, jeśli żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie zawieszonego postępowania, to żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

Przerwanie toku postępowania administracyjnego spowoduje również wyłączenie organu od załatwienia sprawy. Zachodzi ono w sprawach dotyczących interesów majątkowych:

  1. kierownika organu lub jego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, a także osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli- sprawę załatwia wtedy organ wyższego stopnia nad organem wyłączonym,

  2. osoby zajmującej kierownicze stanowisko w organie bezpośrednio wyższego stopnia, osób związanych z nim z tytułu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli- sprawę załatwia wtedy organ wyższego stopnia nad organem, w którym dana osoba zajmuje stanowisko kierownicze.

Wyłączenie organu oznacza, że żadna osoba będąca pracownikiem danego organu nie może brać udziału w załatwianiu sprawy, działając np. „z upoważnienia" tego organu (wyrok NSA z 27.3.1984 r., II SA 106/84; opubl. ONSA z. 1/1984, poz. 33).

Wyłączony organ powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. Nie dochodzi więc do eliminacji podjętych przez wyłączony organ czynności procesowych, organ, który przejmie sprawę nie prowadzi postępowania od początku, tylko „podejmuje dalsze czynności postępowania".

Swoistą postacią przerwy postępowania administracyjnego jest milczenie (bezczynność) organu administracji publicznej, związane z „niezałatwieniem sprawy w terminie". Istotą milczenia organu jest stan faktyczny i prawny istniejący w dacie upływu terminu. Zauważyć można więc złożoność charakteru milczenia organu. W zwrocie „niezałatwienie sprawy w terminie" kryją się dwie przesłanki, które muszą wystąpić jednocześnie, aby można było mówić o bezczynności organu. Pierwsza zawarta jest w określeniu „niezałatwienie sprawy", które oznacza, iż w danym postępowaniu nie zapada żadna decyzja, drugą stanowi upływ terminu podstawowego lub dodatkowego.

Milczenie administracji jest bardzo uciążliwe z punktu widzenia interesu strony oraz nieprawidłowe z punktu widzenia zasady ogólnej szybkości postępowania. Aby przeciwdziałać bezczynności organu k.

p.a. wprowadza dwie instytucje. Pierwsza zawarta jest w art. 36 § 1, który nakłada na organ obowiązek sygnalizacji, a więc powiadomienia strony o niezałatwieniu sprawy w terminie, podając przyczyny i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Druga zaś znajduje się w art. 37 i związana jest z uprawnieniem strony do wniesienia zażalenia na niezałatwienie sprawy w terminie do organu administracji publicznej wyższego stopnia. Konsekwencje podjęcia tego środka mogą polegać na np.: zarządzeniu wyjaśnienia przyczyn, ustaleniu osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a także w razie potrzeby na podjęciu środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Omówione przeze mnie instytucje, powodujące przerwę w toczącym się postępowaniu powinny stanowić jedynie wyjątek od ogólnie przyjętej zasady ciągłości postępowania, która gwarantuje nieprzerwany ciąg podejmowanych przez organ czynności procesowych. Pamiętać jednak należy, iż, mimo że udaremniają one rozpatrzenie sprawy, to jednak stają na straży prawidłowości podejmowanych czynności procesowych, chronią postępowanie przed jego wadliwością.

Literatura:

Adamiak B., Borkowski J. Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2003,

Bojanowski E., Lang J., Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2002,

Łaszczyca G., Zawieszenie ogólnego postępowania administracyjnego, Zakamycze 2005

Autor: Marta Pikulińska


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika