Nadchodzi obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności i nowa matryca stawek VAT

28.7.2019

Przeciwdziałanie nadużyciom i oszustwom w VAT oraz ochrona dla nabywcy towaru lub usługi – to najważniejsze cele wprowadzenia obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (MPP) w tzw. branżach wrażliwych. MPP ma usunąć ryzyko znikania podatników wraz z podatkiem, zapłaconym im przez kontrahentów, ale nieodprowadzonym do budżetu państwa. Zmiany w przepisach VAT dotyczą również uproszczenia stawek VAT, zapewnienia ich przejrzystości i przyjazności w stosowaniu, co ułatwi prowadzenie działalności gospodarczej przez podatników.

Sejm przyjął projekt ustawy o mechanizmie podzielonej płatności i nowej matrycy stawek VAT

Projekt ustawy o zmianach w VAT został przyjęty przez Sejm 19 lipca 2019 r.

- „Naszym priorytetem jest dialog, współpraca i ochrona uczciwych przedsiębiorców. Celem mechanizmu podzielonej płatności jest uszczelnianie systemu i zmniejszanie luki VAT, ale również zapewnienie bezpieczeństwa przedsiębiorcom podczas transakcji. Wsłuchaliśmy się w głosy przedsiębiorców i datę wprowadzenia obowiązkowego MPP przesunęliśmy na 1 listopada br., tak by mogli lepiej przygotować się do zmian w prawie” – zaznaczył minister finansów Marian Banaś.

Stosowanie MPP do dostaw towarów i świadczenia usług pozwoli na uszczelnienie systemu podatkowego przez zabezpieczenie budżetu państwa przed ryzykiem nieodprowadzenia VAT przez dostawcę. Ponadto uwolni kontrahentów od ryzyka uwikłania w schematy, zmierzające do wyłudzenia tego podatku oraz zwiększy konkurencyjność w obrocie gospodarczym.

Dodatkowo uproszczenie, uporządkowanie i generalnie obniżenie systemu stawek VAT poprawi warunki prowadzenia działalności gospodarczej przez podatników. Będzie to możliwe dzięki eliminacji istniejących niekonsekwencji i nieracjonalności w stawkach VAT, jak również wprowadzeniu instrumentów, które ułatwiają stosowanie przepisów dotyczących tych stawek.

Dla kogo obowiązkowy MPP?

Zgodnie z projektem ustawy, obowiązkowy MPP będzie dotyczyć branż, które są obecnie objęte reżimem odwrotnego obciążenia oraz zakresem odpowiedzialności podatkowej. Chodzi o branże stalową, paliwową, usług budowlanych i przenoszenia uprawnień do CO2. Z uwagi na zdiagnozowane nieprawidłowości mechanizmem tym objęte będą także transakcje, których przedmiotem są:

części i akcesoria do pojazdów silnikowych,
węgiel i produkty węglowe,
maszyny i urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria.

To, czy MPP zostanie obowiązkowo zastosowany do danej transakcji, będzie wynikać z odpowiedniej informacji zamieszczonej na fakturze.

Likwidacja odwróconego obciążenia oraz zmiana zasad stosowania odpowiedzialności podatkowej

Projekt wprowadza ułatwienia zarówno w modelu dobrowolnego, jak i obowiązkowego stosowania MPP.

Polegają one na możliwości:

opłacania z rachunku VAT – poza podatkiem VAT oraz VAT z faktur otrzymywanych od kontrahentów – również należności z tytułu podatków dochodowych, akcyzy, cła, VAT od importu oraz składek ZUS,
stosowania mechanizmu do zaliczek wnoszonych przed wystawieniem faktury,
dokonywania jednym komunikatem przelewu płatności za więcej niż jedną fakturę.

Zmiany zostały wprowadzone na podstawie decyzji wykonawczej Rady UE.

Uproszczenie stawek VAT

Projekt matrycy VAT przewiduje:

wprowadzenie nowego systemu stawek VAT. Będzie on stworzony w oparciu o następujące założenia:
- wykorzystanie do identyfikowania dla potrzeb VAT Nomenklatury scalonej (CN) w odniesieniu do towarów oraz aktualnej PKWiU 2015 w odniesieniu do usług,
- opodatkowanie taką samą stawką całych (w miarę możliwości) grup towarów/usług. Efekty to taka sama stawka dla podobnych towarów/usług, likwidacja arbitralnych kryteriów decydujących o stawce (np. 10% wody w waflach ), uproszczenie przepisów ustawy o VAT (zmniejszenie liczby pozycji w załącznikach do ustawy),
- przyjęcie – w przypadku konieczności zmiany stawki na dane towary – generalnie zasady obniżania stawek („równanie w dół”), przy punktowych podwyżkach stawki,
wprowadzenie wiążącej informacji stawkowej (WIS), która określa m.in. prawidłową stawkę VAT dla danego towaru/usługi oraz zapewnia ochronę dla podatnika, który ją prawidłowo stosuje,
zmiany w systemie ryczałtowym dla rolników (generalnie nastąpi rozszerzenie jego zakresu).

Obniżenie stawek na niektóre popularne produkty

Nowe stawki obejmą takie towary, w tym produkty „pierwszej potrzeby”, jak:

owoce tropikalne i cytrusowe – obniżenie z 8% na 5%,
pieczywo – z 23%, 8% lub 5% na 5%,
zupy, buliony, żywność homogenizowana – z 8% na 5%,
musztarda, przyprawa słodka papryka, niektóre przyprawy przetworzone (np. pieprz, gałka muszkatołowa, tymianek) – z 23% na 8%,
produkty dla niemowląt i dzieci, tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe – z 8% na 5%,
artykuły higieniczne (podpaski, tampony higieniczne, pieluchy) – 8% na 5%,
e-booki – z 23% na 5%,
e-prasa – z 23% na 8%.

Skutki dla budżetu

Zmiany w MPP zwiększą dochody budżetu państwa z tytułu VAT. Zgodnie z projektem, w pierwszym roku obowiązywania nowych regulacji będzie to ok. 240 mln zł, a w kolejnych latach 960 mln zł.

Kiedy zmiany zaczną obowiązywać?

Planowane rozwiązania, w tym MPP i obniżone stawki VAT dla e-booków i e-prasy oraz wiążąca informacja stawkowa mają wejść w życie 1 listopada 2019 r. Przepisy w zakresie nowego systemu stawek VAT mają być stosowane od 1 kwietnia 2020 r.