Druga ustawa o innowacyjności

13.10.2017

Poprawa otoczenia prawnego działalności innowacyjnej

Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego działalności innowacyjnej trafił do Sejmu. Proponowana ustawa przewiduje likwidację lub ograniczenie barier w prowadzeniu działalności innowacyjnej oraz podniesienie atrakcyjności podatkowych instrumentów wsparcia działalności innowacyjnej w Polsce.

Celem tej tzw. drugiej ustawy o innowacyjności, która powstała w MNiSW we współpracy z resortem rozwoju i finansów, jest zwiększenie wsparcia dla działalności badawczo-rozwojowej. Projekt ustawy ma charakter horyzontalny, a więc wprowadza zmianę przepisów ograniczających innowacyjność, które są w różnych ustawach.

– "Każdą złotówkę, jaką przedsiębiorca przeznaczy na badania i rozwój, będzie mógł sobie odliczyć. Zachęty finansowe to bardzo skuteczna metoda pobudzająca firmy do działalności innowacyjnej" – powiedział wicepremier Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego po posiedzeniu Rady Ministrów, na której przyjęto drugą ustawę o innowacyjności. Pierwsza obowiązuje od końca 2016 roku.

Zakres tematyczny ustawy został ustalony w procesie szerokich konsultacji ze środowiskami biznesu, nauki, administracji i organizacji pozarządowych. Do resortu nauki i szkolnictwa wyższego spłynęło 340 propozycji, spośród których wybrano najbardziej wartościowe, tworząc w ten sposób "Białą księgę innowacji".

Ustawa wprowadza szereg zmian podatkowych, m.in. zakłada zwiększenie wysokości ulgi podatkowej na działalność badawczo-rozwojową do 100%. Wychodzi także naprzeciw postulatom środowiska naukowego, zwiększając zakres działania spółek celowych tworzonych przez uczelnie i instytuty PAN o działalność gospodarczą i dereguluje procedury w zakresie ustalania Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej.

Najważniejsze założenia drugiej ustawy o innowacyjności

Zmiany podatkowe:

zwiększenie wysokości ulgi podatkowej na działalność badawczo-rozwojową (B+R) do 100% (i 150% dla Centrów Badawczo-Rozwojowych),
doprecyzowanie i rozszerzenie katalogu kosztów kwalifikowanych do ulgi B+R (o środki inne niż trwałe i o formy zatrudnienia inne niż umowa o pracę),
umożliwienie korzystania z ulgi B+R dla części przedsiębiorstw działających poza Specjalnymi Strefami Ekonomicznymi,
wydłużenie do 2023 r. wyłączenia tzw. podwójnego opodatkowania spółek kapitałowych i spółek komandytowo-akcyjnych, zaangażowanych w działalność B+R.

Zmiany w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego:

zwiększenie zakresu działania spółek celowych tworzonych przez uczelnie i instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk (PAN) o działalność gospodarczą,
umożliwienie tworzenia przez uczelnie i instytutu naukowe PAN spółek do zarządzania infrastrukturą badawczą,
zapewnienie MNiSW instrumentów prawnych do prowadzenia monitoringu losu doktorantów,
deregulacja procedury w zakresie ustalania Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej.

100% ulgi na B+R

Zaproponowano zmiany dotyczące ulgi B+R, czyli prawa do odliczenia od podstawy opodatkowania określonej kwoty kosztów poniesionych przez przedsiębiorcę na działalność badawczo-rozwojową (kosztów kwalifikowanych).

Zgodnie z projektem, podwyższona zostanie kwota maksymalnego odliczenia wszystkich kosztów kwalifikowanych na działalność B+R od podstawy obliczenia podatku do 100%, a dla przedsiębiorców mających status centrum badawczo-rozwojowego – do 150%.

Zmiany dot. PARP i NCBR

W ustawie o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) oraz w ustawie o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) wprowadzono możliwość korzystania przez te podmioty z instrumentów finansowych oraz udzielania pomocy finansowej o charakterze zwrotnym (np. pożyczki, poręczenia oraz wsparcie kapitałowe). Pozwoli to PARP i NCBR na większą elastyczność w realizacji swoich zadań oraz optymalizację inwestycyjną. Zastosowanie mechanizmów zwrotnych umożliwi zwrot kapitału po 2023 r., który będzie mógł stanowić źródło dalszego wsparcia polskiej polityki innowacyjnej.

Zmiany dot. Urzędu Dozoru Technicznego

Zaproponowano wzmocnienie roli Urzędu Dozoru Technicznego (UDT). Chodzi o umożliwienie wsparcia przez UDT jednostek naukowych i instytucji kultury działających na rzecz poszerzania świadomości podmiotów m.in. wytwarzających i eksploatujących urządzenia techniczne oraz popularyzujących wiedzę techniczną.

Zakres działania spółek celowych

Proponuje się zwiększenie zakresu działania spółek celowych tworzonych przez uczelnie, instytuty badawcze i instytutu naukowe Polskiej Akademii Nauk (PAN). Zgodnie z proponowanymi zmianami, spółki celowe – obok prowadzenia działalności związanej z komercjalizacją bezpośrednią i pośrednią – mogłyby również prowadzić działalność gospodarczą, pod warunkiem wyodrębnienia tej działalności pod względem organizacyjnym i finansowym. Umożliwi to spółkom celowym bardziej efektywną działalność, np. realizację badań zleconych przez przedsiębiorstwa czy usług doradczo-biznesowych przy wykorzystaniu potencjału badawczo-rozwojowego uczelni i jednostek macierzystych. Dzięki temu spółki celowe będą mogły mieć status tzw. „jednego okna”, jeśli chodzi o komunikację i współpracę jednostki macierzystej (zwłaszcza uczelni) z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Umożliwiono także uczelniom, instytutom badawczym i instytutom naukowym PAN tworzenie tzw. spółek infrastrukturalnych. Chodzi o realizację przedsięwzięć dotyczących infrastruktury badawczej lub zarządzanie nimi.

Status centrum badawczo-rozwojowego

Zaproponowano także możliwość ubiegania się o status centrum badawczo-rozwojowego przez przedsiębiorców prowadzących w przeważającej części działalność badawczo-rozwojową, ale osiągających przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowanych, w wysokości niższej od dotychczas wymaganej przepisami ustawy. Status centrum badawczo-rozwojowego będą mogli uzyskać przedsiębiorcy, których przychody ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych mieszczą się w granicach od 2,5 do 5 mln zł oraz których przychody netto ze sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych stanowią co najmniej 70% przychodów netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych.

Monitoring karier zawodowych

Projekt przewiduje ponadto rozszerzenie monitoringu karier zawodowych. Obecnie monitoring prowadzony przez ministra szkolnictwa wyższego dotyczy jedynie absolwentów, natomiast po zmianach obejmie również okres studiów (pierwszego, drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich, studiów doktoranckich) oraz uczestników studiów doktoranckich i osób, które uzyskały stopień doktora.

Gowin: to część bardzo śmiałego projektu

– "Ustawy o innowacyjności są istotnym elementem bardzo śmiałego projektu, który obecnie przeprowadzamy. Jest nim głęboka przebudowa cywilizacyjna i gospodarcza Polski. Cieszy mnie, że ten cel rozumieją wszystkie siły polityczne. Za przyjęciem pierwszej ustawy o innowacyjności opowiedziały się wszystkie kluby parlamentarne. Mam nadzieję, że projekt drugiej, którą dzisiaj Rada Ministrów przyjęła bez uwag, również będzie miał takie poparcie" – stwierdził szef resortu nauki.

Zwiększenie konkurencyjności polskich przedsiębiorców

Ustawa wpisuje się w złożenia m.in. Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Zakłada on zwiększenie nakładów na badania i rozwój do poziomu 1,7% PKB w 2020 r. i utworzenie 1500 start-upów w ciągu 7 lat. Twórcy projektu liczą, że ustawa wpłynie na poprawę konkurencyjności polskich przedsiębiorstw, wzrost popytu na ich produkcję i zwiększenie zatrudnienia.

Uwagę zwraca zwłaszcza duży potencjał wzrostu zatrudnienia w sferze B+R – współczynnik zatrudnienia w tym sektorze na 1000 osób aktywnych zawodowo osiągnął w Polsce w 2013 r. wartość 5,4, podczas gdy średnia wartość tego współczynnika dla całej Unii Europejskiej w tym samym roku wyniosła aż 12,6.

Kiedy nowe przepisy mają zacząć obowiązywać?

Zgodnie z projektem, ustawa wejdzie w życie po 30 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem kwestii podatkowych, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2018 r.

Pierwszy krok w kierunku innowacyjności już za nami

Druga ustawa o innowacyjności zwiększa zakres rozwiązań wniesionych przez jej poprzedniczkę. Pierwsza ustawa, która weszła w życie już pod koniec 2016 roku:

zwiększyła do 50% ulgę podatkową;
zniosła na stałe podatek dochodowy od aportu własności intelektualnej i przemysłowej;
wydłużyła z 3 do 6 lat możliwość odliczenia kosztów na działalność B+R
i usunęła ograniczenia czasowe, w jakim twórcom wynalazków przysługiwały udziały w korzyściach z komercjalizacji.