Nowości w gospodarce nieruchomościami

Jakie zmiany w gospodarce nieruchomościami?

Zmiany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw mają zapewnić przejrzystą i stabilną sytuację stronom umów o pośrednictwo w obrocie nieruchomościami i zarządzanie nieruchomościami. W najnowszej nowelizacji chodzi o doprecyzowanie przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne oraz takich, w stosunku do których w obrocie istnieją wątpliwości dotyczące ich stosowania. Przedmiotowa regulacja jest odpowiedzią na wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich, a także uwzględnia postulaty niektórych samorządów i organizacji zawodowych związanych z nieruchomościami.

Poza tym nowelizacja przewiduje m.in.:

1. rozszerzenie definicji organizacji zawodowych rzeczoznawców majątkowych o izby gospodarcze, które zrzeszają rzeczoznawców majątkowych prowadzących we własnym imieniu działalność gospodarczą jednoosobowo lub w ramach spółki osobowej w zakresie szacowania nieruchomości, wprowadzając ponadto dodatkowy warunek, aby przedsiębiorcy ci stanowili co najmniej połowę wszystkich członków izby;
2. wprowadzenie możliwości umarzania, odraczania terminów spłaty lub rozkładania spłaty na raty należności z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste, czynsz, najem lub dzierżawę, w stosunku do nieruchomości Skarbu Państwa, przez wojewodę lub właściwego ministra;
3. umożliwienie właściwym organom powierzenia niektórych czynności gospodarowania zasobem nieruchomości Skarbu Państwa wybranym podmiotom;
4. rozszerzenie katalogu czynności, jakie mogą wykonywać jednostki organizacyjne korzystające z nieruchomości oddanej w trwały zarząd, tak aby w ramach korzystania z nieruchomości oddanej w trwały zarząd jednostka organizacyjna mogła dokonać również rozbiórki obiektu budowlanego;
5. ograniczenie zasobu nieruchomości gospodarowanych przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa przeznaczonych na potrzeby Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, poprzez wyłączenie, obok nieruchomości przeznaczonych na potrzeby rejonów GDDKiA, również nieruchomości zajętych pod drogi publiczne lub przeznaczonych na realizację inwestycji drogowych;
6. zwolnienie użytkowników wieczystych zawierających kolejną umowę o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste tej samej nieruchomości z obowiązku wniesienia pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, przy zastrzeżeniu, że od dnia wygaśnięcia umowy nie upłynęły 3 lata;
7. ujednolicenie terminu określania opłat adiacenckich oraz doprecyzowanie zasad określania wartości nieruchomości na potrzeby ustalania tychże opłat.

Każdy może zadeklarować wartość nieruchomości na własne potrzeby

Rzeczoznawca musi być profesjonalistą

Wymagania dla osób profesjonalnie zajmujących się wyceną nieruchomości określa art. 174 ust. 7 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Rzeczoznawca majątkowy powinien prowadzić własną działalność gospodarczą (jednoosobowo bądź w ramach spółki osobowej) lub wykonywać swoje obowiązki na podstawie umowy o pracę (czy innej umowy cywilnoprawnej u przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie szacowania nieruchomości). Natomiast zasada, zgodnie z którą określanie wartości nieruchomości dokonywane jest przez rzeczoznawców majątkowych, wynika z art. 7 ustawy.

Na rzeczoznawców majątkowych, którzy nie stosują się do obowiązku prowadzenia działalności zawodowej w formach przewidzianych w ustawie, może zostać nałożona grzywna (art. 198b ust. 1 pkt 1). Przepis ten odnosi się do wykonywania przez rzeczoznawców majątkowych czynności szacowania nieruchomości w innych formach niż przewidziano to w art. 174 ust. 7 tej ustawy.

Podawanie wartości nieruchomości na własne potrzeby – bez zmian

Ustawa o gospodarce nieruchomościami reguluje m.in. zasady wykonywania zawodu rzeczoznawcy majątkowego i nie odnosi się do sytuacji, w których wartość nieruchomości deklarowana jest przez osoby prywatne na własny użytek. W takim przypadku każdy zainteresowany może korzystać z usług rzeczoznawców majątkowych, ale nie ma takiego przymusu.

Ustawa o gospodarce nieruchomościami nie przewiduje sankcji dla osób, które podają wartość nieruchomości na własne potrzeby lub podczas wypełniania oświadczeń majątkowych, deklaracji podatkowych czy innych czynności. Osoby te nie sporządzają opinii o wartości nieruchomości w formie operatu szacunkowego, o której mowa w art. 156 ust. 1.

Kto jest pośrednikiem w obrocie nieruchomościami, a kto zarządcą nieruchomości?

Nowelizacja ma zapewnić przejrzystą i stabilną sytuację stronom umów o pośrednictwo w obrocie nieruchomościami i zarządzanie nieruchomościami. Nowe prawo doprecyzowuje również niektóre przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Przywrócono definicje „pośrednictwa w obrocie nieruchomościami” oraz „zarządzania nieruchomościami”, a także zdefiniowano pojęcia „pośrednik w obrocie nieruchomościami” oraz „zarządca nieruchomości”. Pośrednikiem lub zarządcą powinna być osoba, która realizuje czynności zawodowe odpłatnie, w sposób zorganizowany, ciągły i powtarzalny. Dlatego przyjęto, że pośrednikiem bądź zarządcą nieruchomości będzie mógł być wyłącznie przedsiębiorca. Natomiast faktyczne czynności zawodowe będą mogły być wykonywane przez osoby fizyczne na podstawie umowy z przedsiębiorcą. Dzięki temu ograniczone zostanie ryzyko, że pośrednictwem lub zarządzaniem zajmować się będą przypadkowe osoby.

Rzeczoznawca majątkowy, pośrednik w obrocie nieruchomościami oraz zarządca nieruchomości musi dołączyć kopię polisy OC do:

• operatu szacunkowego lub umowy o sporządzenie wyceny nieruchomości,
• umowy pośrednictwa,
• umowy o zarządzanie nieruchomością.

Pomoże to w ubieganiu się o odszkodowanie za szkody spowodowane w związku z wykonywaniem czynności rzeczoznawstwa majątkowego, pośrednictwa lub zarządzania nieruchomościami.

Nowelizacja zmienia również mechanizm ustalania standardów zawodowych rzeczoznawców majątkowych. Po wejściu w życie ustawy standardy te będzie ustalał i ogłaszał Minister Infrastruktury i Budownictwa.

Skorzystają użytkownicy wieczyści...

Nowelizacja wprowadza możliwość zawarcia umowy użytkowania wieczystego (bez przetargu) z osobami, które były użytkownikami wieczystymi tych nieruchomości, ale nie zdążyły złożyć wniosku o jego przedłużenie przed datą wygaśnięcia umowy. Obecnie osoby te zgłaszają wnioski, jednak przepisy nie dają w takiej sytuacji możliwości przedłużenia umowy.

Przewidziano zwolnienie użytkowników wieczystych zawierających kolejną umowę dla tej samej nieruchomości z obowiązku wniesienia tzw. opłaty pierwszej. W nowelizacji jednoznacznie rozstrzygnięto również, że w sytuacji zrzeczenia się prawa użytkowania wieczystego prawo to wygasa.

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw wejdzie w życie, co do zasady, z dniem 1 września 2017 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl