Reforma dla kadr Służby Więziennej

Rząd przyjął, przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości, projekt całościowej reformy systemu naboru i szkolenia kadr Służby Więziennej. Dzięki zmianom Służba Więzienna stanie się nowoczesną, prężną i szanowaną formacją, która stoi na straży praworządności w Polsce i bezpieczeństwa obywateli.

Nowy system naboru i kształcenia kadr Służby Więziennej

Służba Więzienna, w przeciwieństwie do Policji, Sił Zbrojnych RP czy Państwowej Straży Pożarnej, nie posiada obecnie własnego zaplecza akademickiego. Dlatego filarem proponowanych zmian jest utworzenie wyższej szkoły kształcącej przyszłą kadrę oficerską i dowódczą formacji.

Projekt przewiduje zmianę systemu naboru oraz szkolenia i doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy Służby Więziennej (SW). Dzięki nowym rozwiązaniom Służba Więzienna ma się stać nowoczesną i szanowaną formacją stojącą na straży praworządności w Polsce i bezpieczeństwa obywateli.

Uczelnia Służby Więziennej

Pełnienie odpowiedzialnych funkcji w więziennictwie wymaga specjalistycznej wiedzy. Z uwagi na konieczność wielokierunkowego kształcenia, uwzględniającego aspekt przygotowania do służby w formacji mundurowej, trudno zdobyć odpowiednie umiejętności na „cywilnych” uczelniach. Z kolei przeprowadzane obecnie w Służbie Więziennej szkolenia zawodowe na stopnie oficerskie, podoficerskie i chorążych odbywają się bez istotnego udziału ekspertów zewnętrznych. Powołanie nowej uczelni będzie więc przełomem w kształtowaniu profesjonalnej kadry funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej.

Zaproponowano utworzenie uczelni Służby Więziennej. Będzie ona wzorowana na rozwiązaniach stosowanych w Wojsku Polskim, Policji czy w Państwowej Straży Pożarnej.

Nowa uczelnia będzie kształcić przyszłe kadry dla potrzeb więziennictwa, zarówno w ramach studiów wyższych dla kandydatów do Służby Więziennej, jak również przyszłych kandydatów na oficerów Służby Więziennej. Kształcenie i prowadzenie badań naukowych będzie realizowane w obszarach nauk: prawnych i społecznych (nauki o bezpieczeństwie, pedagogika, psychologia i socjologia), odpowiadających potrzebom penitencjarnym i resocjalizacyjnym realizowanym przez Służbę Więzienną.

Placówka w harmonijny sposób połączy kształcenie praktyczne, oparte na doświadczeniu funkcjonariuszy, z fachową wiedzą najwybitniejszych specjalistów w takich dziedzinach jak resocjalizacja, bezpieczeństwo i kryminologia. Pozwoli to na stały dopływ wiedzy i doświadczeń, w tym międzynarodowych, ze strony świata nauki, a zarazem na promowanie dobrych praktyk realizowanych w Służbie Więziennej.

Na uczelni możliwe będą początkowo trzyletnie studia I stopnia, a także podyplomowe – dla absolwentów innych szkół wyższych. Potem mają zostać uruchomione również studia II stopnia.

W uczelni mają być więc prowadzone stacjonarne studia I i II stopnia (w tym dla funkcjonariuszy w służbie kandydackiej) oraz studia podyplomowe (w pierwszych trzech latach działalności uczelni będą realizowane tylko studia I stopnia).

Służba kandydacka

Utworzenie uczelni wyższej, funkcjonującej na zasadach określonych w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym, i będącej jednocześnie jednostką organizacyjną Służby Więziennej, umożliwi realizację studiów w połączeniu z intensywnym wykorzystaniem praktyk i staży w jednostkach podstawowych Służby Więziennej. Powołanie tego typu uczelni pozwoli na unikatowe połączenie wiedzy przedstawicieli świata akademickiego z doświadczeniami i bazą służby mundurowej. Na studia w uczelni wyższej Służby Więziennej będą mogli być delegowani pracownicy i funkcjonariusze Służby Więziennej, ale będą w niej też studiować funkcjonariusze w służbie kandydackiej.

W powiązaniu z utworzeniem uczelni wyższej Służby Więziennej wprowadzony bowiem zostanie także nowy, skoszarowany system szkolenia realizowany w ramach służby kandydackiej. Przewidziano pełnienie służby przez kandydatów, jako słuchaczy uczelni Służby Więziennej, którzy będą otrzymywać wynagrodzenie z tytułu posiadanego stopnia służbowego. Studenci już wraz z rozpoczęciem nauki przystąpią więc do Służby Więziennej. Będzie to nowa forma pełnienia służby – służba kandydacka. W jej ramach słuchacze będą jednocześnie wykonywać powierzone im obowiązki w zakładach karnych czy aresztach.

Egzaminy oficerskie

Proponowane zmiany obejmują również określenie wymogów dotyczących wykształcenia i zasad awansu na stanowiskach w poszczególnych korpusach oraz obowiązku złożenia zewnętrznego egzaminu na stopień, po ukończeniu szkolenia zawodowego. Dopiero zdanie odrębnego egzaminu będzie podstawą do nadania stopnia.

Reforma wprowadza przejrzyste i racjonalne zasady awansu kadry oficerskiej. Do mianowania na stopień oficera konieczne będzie ukończenie studiów wyższych lub podyplomowych na uczelni Służby Więziennej, a także zdanie odrębnego i niezależnego od studiów egzaminu oficerskiego, określonego przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej. Dopiero zdany egzamin oficerski będzie warunkiem objęcia stanowiska oficerskiego.

Przystąpienie do egzaminu na pierwszy stopień oficerski możliwe będzie także po ukończeniu odpowiedniego szkolenia zawodowego, przeprowadzanego przez Służbę Więzienną.

Szkolenia dla pracowników

Obecnie jedynie funkcjonariusze Służby Więziennej podlegają należytym szkoleniom. Po zmianach doskonalenie zawodowe w zadowalającym zakresie obejmie również pracowników cywilnych, którzy często realizują obowiązki zbliżone do wykonywanych przez funkcjonariuszy. Dlatego powinni być szkoleni na podobnym poziomie i odpowiednio często.

Centralny nabór do służby

Dziś system naboru do służby nie pozwala na w pełni skuteczne koordynowanie polityki kadrowej w skali całego kraju. Przyjmowaniem funkcjonariuszy zajmują się szefowie poszczególnych jednostek penitencjarnych.

Zmieni się również model naboru do Służby Więziennej: z rozproszonego na scentralizowany, z jasnymi i przejrzystymi kryteriami oraz rankingiem, na podstawie którego kandydaci sami wybiorą jednostkę do pełnienia służby. Zgodnie z propozycją, naboru nie będzie przeprowadzał już kierownik jednostki, w której występuje wakat na danym stanowisku. Nowe przepisy zakładają, że nabór będzie przeprowadzał przede wszystkim dyrektor generalny Służby Więziennej lub dyrektor okręgowy Służby Więziennej. Wprowadzone zostaną także zasady publikacji informacji dotyczących naboru, precyzyjne kryteria oraz ranking kandydatów. Ogłoszenia o naborze będą publikowane według jednolitej zasady. Powstanie ranking kandydatów, który pozwoli im na wybór jednostki pełnienia służby. Utworzone zostaną również listy wakatów w poszczególnych obszarach i okręgach Służby Więziennej. Dzięki temu zostanie zagwarantowana możliwość wyboru miejsca pełnienia służby na podstawie ogólnej listy wakatów.

Europejskie standardy

Zmiany, przewidziane w projekcie nowelizacji ustawy o Służbie Więziennej, są odpowiedzią na współczesne wyzwania i nawiązują do doświadczeń europejskich. Na przykład w Norwegii działa Akademia Kształcenia Służb Penitencjarnych, a we Francji – Krajowa Szkoła Administracji Penitencjarnej.

Kiedy proponowane przepisy mają wejść w życie?

Projekt trafi teraz do Sejmu. To kolejny element gruntownej reformy więziennictwa przygotowany przez odpowiedzialnego za nadzór nad tą służbą Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Patryka Jakiego. Na całościową reformę składają się m.in. takie działania, jak program pracy dla więźniów, rozbudowa systemu dozoru elektronicznego, wyposażenie Służby Więziennej w nowoczesny sprzęt i uzbrojenie oraz utworzenie Instytutu Kryminologii i Penitencjarystyki, który rozpocznie działanie w styczniu 2018 roku - wyjaśniło Ministerstwo Sprawiedliwości.

Zaproponowano, aby ustawa zaczęła obowiązywać po 14 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem jednego artykułu, który wejdzie w życie 1 sierpnia 2018 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl