Kara umowna za niewykonanie umowy z winy wierzyciela

Strony zawarły umowę o budowę odcinka drogi. Z przyczyn leżących po stronie zamawiającego doszło do opóźnienia w realizacji umowy. Wykonawca w żadnym stopniu nie przyczynił się do niewykonania umowy w terminie, ale nie otrzymał wynagrodzenia, dlatego wystąpił z powództwem o zapłatę. W sprawie istotna była m.in. kwestia kary umownej. Sąd pierwszej instancji uwzględnił powództwo wykonawcy, ale sąd odwoławczy wyrok ten zmienił (obniżył zasądzoną kwotę), bowiem uznał, że zgodnie z postanowieniami umowy wykonawca powinien zapłacić zamawiającemu określoną sumę pieniężną w każdym przypadku niewykonania umowy w terminie, także wtedy, gdy jest ono następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Sprawa na skutek skarg kasacyjnych obu stron trafiła do Sądu Najwyższego, który nie zgodził się ze stanowiskiem sądu odwoławczego. Sąd Najwyższy stwierdził, że

strony nie mogą przyjąć, że dłużnik będzie zobowiązany do zapłaty kary umownej także w sytuacji, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest spowodowane okolicznościami, za które odpowiedzialność ponosi wierzyciel.

Porady prawne

Sąd Najwyższy przypomniał, że odpowiedzialność dłużnika z tytułu kary umownej nie zależy co prawda od tego, czy wierzyciel poniósł szkodę, ale spełnione muszą być pozostałe warunki odpowiedzialności z art. 471 k.c. Jednym z nich jest wina dłużnika w postaci co najmniej niedbalstwa. Dłużnik może się co do zasady zwolnić od obowiązku zapłaty kary, gdy wykaże, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 473 § 1 k.c. może rozszerzyć swoją odpowiedzialność w ten sposób, że będzie odpowiadał także za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy z przyczyn od niego niezależnych, np. z powodu siły wyższej. Ważne jest, by w takim wypadku strony w umowie wskazały, za jakie dodatkowe okoliczności dłużnik ma ponosić odpowiedzialność.

Sąd Najwyższy zwrócił jednak uwagę, że ze względu na art. 56 k.c. oraz 353[1] k.c. strony nie mogą rozszerzyć odpowiedzialności dłużnika tak, by jej zakres był sprzeczny z istotą (naturą) odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie zobowiązania oraz z naturą kary umownej. Kara umowna ma być sankcją za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przez dłużnika i przez to motywować go do prawidłowego wykonania umowy. Sprzeczne z taką istotą (naturą) kary umownej byłoby obciążenie dłużnika karą w sytuacji, gdy przyczyny niewykonania lub nienależytego wykonania umowy leżą po stronie wierzyciela.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2013 roku, sygn. akt I CSK 748/12, www.sn.pl


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika