Kara pozbawienia wolności w systemie tygodniowym

Zdaniem Ministra Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobro, ma to być krok w kierunku racjonalnej polityki karnej. Z jednej strony zaostrzamy kary dla najgroźniejszych, zdemoralizowanych przestępców popełniających okrutne zbrodnie. Z drugiej strony widzimy potrzebę elastycznego i łagodniejszego karania tych, którzy po raz pierwszy złamali prawo popełniając drobne przestępstwo. Minister uważa bowiem, iż nie ma potrzeby, by taki sprawca trafiał na długie miesiące do więzienia. Wystarczy, by przeżył on pewien szok, który odstraszy go od kolejnego łamania prawa. Kara weekendowa nie odrywa skazanego od życia rodzinnego i społecznego. 

Czemu mają służyć nowe rozwiązania?

Projekt ustawy ma na celu zmniejszenie liczby osadzonych w jednostkach penitencjarnych. W przypadku stosowania systemu tygodniowego, w zakładzie karnym przebywa dwukrotnie mniej skazanych niż w przypadku tradycyjnego systemu. Ustawa spowoduje również zmniejszenie negatywnych skutków wynikających dla skazanego z nieprzerwanej izolacji więziennej, takich jak: utrata pracy, mieszkania, rozpad rodziny i więzów społecznych. Ważnym celem jest również uzyskanie oszczędności w wydatkach Skarbu Państwa ponoszonych w związku z wykonywaniem kary pozbawienia wolności. Wykonywanie kary w systemie tygodniowym jest tańsze od systemu tradycyjnego. Dodatkowo rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, będące uzupełnieniem ustawy, nakłada na skazanego obowiązek uiszczenia zryczałtowanych kosztów postępowania wykonawczego.

Kogo obejmie nowy system wykonywania kary pozbawienia wolności? 

Zmiany proponowane w projekcie ustawy będą dotyczyć:

• skazanych na krótkoterminowe kary pozbawienia wolności (do 6 miesięcy);

• skazanych na karę pozbawienia wolności orzeczoną w wymiarze do jednego roku (jeżeli odbyli już połowę kary);

• skazanych na zastępcze kary pozbawienia wolności (tylko za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe).

Projekt ustawy przewiduje szereg wyłączeń stosowania systemu tygodniowego np. w przypadku szczególnie niebezpiecznych przestępców.

Czy nowy system ma szanse się sprawdzić? 

Warto zauważyć, iż proponowana ustawa jest realizacją postulatów zawartych w tzw. Zasadach Tokijskich, czyli Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 14 grudnia 1990 roku. W zasadach tych przyjęto, że Państwa Członkowskie rozwiną w ramach własnych systemów prawnych środki o charakterze nieizolacyjnym. Celem jest racjonalizacja polityki wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, mając na względzie przestrzeganie praw człowieka i społeczne poczucie sprawiedliwości. 

Podobne rozwiązania są wprowadzane w innych krajach Europy. Doskonałymi przykładami są Anglia i Walia. W krajach tych instytucja Intermitent Custody (przerywane, nieregularne pozbawienie wolności) została wprowadzona w 2003 roku, jako projekt pilotażowy. Dziś planuje się rozszerzenie stosowania tego rodzaju kar przez wszystkie sądy karne I instancji.

Podstawa prawna:

• Rządowy projekt ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym w systemie tygodniowym (sejmowy druk nr 2120)