Zmiany w emeryturach i rentach oraz ubezpieczeniu emerytalno-rentowym

1 listopada zaczyna obowiązywać większość przepisów ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W założeniu nowelizacja ma na celu racjonalizację wydatków na emerytury i renty oraz zwiększenie aktywności zawodowej osób w wieku przedemerytalnym.

Ocena stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: 

  1. stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji; 

  2. możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. 

Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Tego ograniczenia wcześniej nie było. Niezdolność do pracy orzekana jest jednak na okres dłuższy niż 5 lat, tylko jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Takie same zasady dotyczące terminu dotyczą orzekania niezdolności do samodzielnej egzystencji - w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego (dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. - co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn), w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. 

Podstawa wymiaru emerytury lub renty

Jeżeli podstawy wymiaru emerytury lub renty nie można ustalić zgodnie z zasadami określonymi w ustawie lub w rozporządzeniu wykonawczym Rady Ministrów, to emeryturę lub rentę ustala się w wysokości najniższej emerytury lub renty. Zasada ta nie będzie jednak teraz miała zastosowania przy ustalaniu wysokości emerytur:

  1. osób, które osiągnęły wiek uprawniający do emerytury oraz podlegały ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a także osób które osiągnęły wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegały ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym - jeżeli emeryturę przyznano z urzędu osobie niemającej okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn; 

  2. ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, którym przysługuje emerytura w związku z tym, że spełnili łącznie następujące warunki: 

  • osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn; 

  • mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn. 

Przy ustalaniu okresu składkowego i nieskładkowego okresy nieskładkowe uwzględnia się w zasadzie w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych.  

Przyznawanie emerytur z urzędu

Osoby pobierające rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, o ile osoby te osiągnęły wiek emerytalny, będą miały zagwarantowane, od 1 stycznia 2006 r., prawo do emerytury przyznanej z urzędu w wysokości nie niższej niż dotychczas pobierana renta.

Emeryturę dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Emeryturę dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. po osiągnięciu wieku emerytalnego albo emeryturę pomostową przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.

Ile wyniesie emerytura?

Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia (tzn. kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego

Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. 

Średnie dalsze trwanie życia ustala się natomiast wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia dla wieku ubezpieczonych. Tablice te są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. 

Na wniosek osoby, której emeryturę przyznano z urzędu w latach 2009-2013, emeryturę obliczać się ma ponownie na poniższych zasadach tzw. emerytury mieszanej. Jednak emerytura obliczona na poniższych zasadach nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.

Emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r. (z wyjątkiem m.in. ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę kolejową), o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2009, wynosi:

  • 80 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz  

  • 20 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26 tej ustawy. 

Emerytura przyznana na wniosek ww. osoby ubezpieczonej, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2010, wynosi:

  • 70 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz 

  • 30 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26. 

Emerytura przyznana na wniosek ww. osoby ubezpieczonej, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2011, wynosi:

  • 55 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz 

  • 45 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26. 

Emerytura przyznana na wniosek ww. osoby ubezpieczonej, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2012, wynosi:

  • 35 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz 

  • 65 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26. 

Emerytura przyznana na wniosek ww. osoby ubezpieczonej, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2013, wynosi:

  • 20 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz 

  • 80 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26.  

Obowiązkowe ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej 

Ustawa z 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych sprawiła, że od 1 listopada br. również osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i jednocześnie zatrudniona na umowę zlecenia lub umowę agencyjną musi obowiązkowo opłacać składki ubezpieczeń emerytalnych i rentowych z tytułu działalności, jeśli dochód z tytułu ww. umowy jest niższy niż obowiązująca tę osobę minimalna podstawa do tych ubezpieczeń z tytułu działalności gospodarczej.

Ponadto, od 1 czerwca 2006 r. renciści mający ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą, będą podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu działalności, aż do czasu ustalenia prawa do emerytury. Będą więc musieli opłacać składki w pełnej wysokości.

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2005 r., Nr 169, poz. 1412);

  • Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2004 r., Nr 39, poz. 353, ze zm.);

  • Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887, ze zm.)


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • homo sapiens 2014-03-08 20:06:36

    Jeszcze zmiany nie zaistniały a już są propozycje nowych zmian.


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika