„Dowód z akt” w postępowaniu cywilnym
Zgodnie z treścią art. 224 § 2 kodeksu postępowania cywilnego:
„Można zamknąć rozprawę również w wypadku, gdy ma być przeprowadzony jeszcze dowód przez sędziego wyznaczonego lub przez sąd wezwany albo gdy ma być przeprowadzony dowód z akt lub wyjaśnień organów administracji publicznej, a rozprawę co do tych dowodów sąd uzna za zbyteczną.”
Powyżej zacytowane brzmienie art. 224 § 2 kodeksu postępowania cywilnego stanowi przyczynę pojawiających się pytań o dopuszczalność „dowodu z akt” innej sprawy, w postępowaniu cywilnym. Opierając się na wykładni językowej zacytowanego przepisu, można by było uznać przeprowadzenie „dowodu z akt” za dopuszczalne. Tymczasem w orzecznictwie zdecydowanie przeważa pogląd przeciwny, w myśl którego przeprowadzenie takiego dowodu jest niedopuszczalne.
Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 27 stycznia 1999r. (II CKN 798/97) jednoznacznie stwierdził, że „nie jest dopuszczalne przeprowadzenie "dowodu z akt", gdyż - wbrew dosłownej treści art. 224 § 2 k.p.c. - dowód taki nie istnieje. Nie jest to, bowiem także "inny środek dowodowy niż wymieniony w artykułach poprzedzających" przepis art. 309 k.p.c. Istotą przepisu art. 224 § 2 k.p.c. jest jedynie unormowanie dopuszczalności zamknięcia rozprawy, a nie wprowadzenie do katalogu dowodów, przewidzianych w odpowiednich, im poświęconych przepisach Kodeksu, nowego rodzaju dowodu. Nawet, jeśli pierwotnie nie chodziło w tym przepisie wyłącznie o "akt lub wyjaśnienie władz", akta sprawy czy postępowania przed organami państwowymi nie mogą stanowić dowodu w swojej całości, dlatego, że stanowią jedynie zbiór różnego rodzaju dokumentów. Możliwe jest, więc jedynie przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach określonej sprawy przez ich odczytanie i zamieszczenie w protokole posiedzenia "wyników postępowania dowodowego" w tym zakresie przez odnotowanie istotnych ustaleń wynikających z treści (lub także formy) dokumentu (art. 158 § 1 pkt 2 k.p.c.).”
Na uwagę zasługuje także uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2005 r.
(I CK 653/04), gdzie wskazano: „prawu procesowemu nie jest znany "dowód z akt". W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono uwagę, że dokonywanie ustaleń faktycznych na podstawie akt innej sprawy stanowi uchybienie procesowe, a dokonanie przez Sąd cywilny ustaleń wyłącznie na podstawie zeznań świadków zawartych w aktach dochodzenia pozostaje w jaskrawej sprzeczności z zasadą bezpośredniości i dlatego jest niedopuszczalne […]Zawarte w art. 224 § 2 k.p.c. sformułowanie "...gdy ma być przeprowadzony dowód z akt..." oznacza możliwość dopuszczenia dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach.”
Powyżej zaprezentowane, przeważające stanowisko o niedopuszczalności przeprowadzenia dowodu z całych akt sprawy, argumentowane jest potrzebą ochrony zasady bezpośredniości i prawidłowego przebiegu postępowania dowodowego. Konsekwencje praktyczne omawianego zagadnienia, mogą w niektórych przypadkach okazać się dla stron postępowania cywilnego niezwykle doniosłe. Wniosek o dopuszczenie „dowodu z akt” może bowiem zostać uznany za nieprawidłowy i jako taki podlegający oddaleniu, bądź pominięciu z uwagi na jego niedopuszczalność, względnie z uwagi na brak możliwości oceny jego istotności dla sprawy.
Joanna Bacior
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?