Obowiązek przeprowadzania badań lekarskich - opinia prawna

Stan faktyczny

Jak często powinny być przeprowadzane badania lekarskie pracowników. Skoro pracodawca mnie na badania nie skierował, to można takie zaniedbanie uznać za przyczynienie do wypadku przy pracy? Jakie powinny zostać przeprowadzone badania przy przyjmowaniu do pracy?

Opinia prawna

Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

1. osoby przyjmowane do pracy,

2. pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy,

3. inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Takim badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Oczywiście obowiązek przeprowadzania badań lekarskich nie kończy się na przeprowadzeniu badań wstępnych. Z woli ustawodawcy bowiem (czyli mamy tu czynienia z odgórnie narzuconym obowiązkiem) pracownik podlega także okresowym badaniom lekarskim. Kolejną formą obowiązkowych badań lekarskich pracownika są tzw. kontrolne badania lekarskie, które należy przeprowadzić obowiązkowo w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą. Przeprowadza się je w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

Nie określa Pan precyzyjnie w jakim zakładzie pracy pracuje. Jest to istotne z tego powodu, iż w przypadku gdy pracodawca zatrudnia pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, to po stronie pracodawcy powstaje obowiązek zapewnienia tym pracownikom okresowych badania lekarskie także:

1. po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,

2. po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Zarówno badania wstępne, okresowe jak i kontrolne przeprowadzane są na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.

Nie da się odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie jak często powinno się przeprowadzać badania okresowe, czy też jakie badania należy przeprowadzić jako badania wstępne. Przepisy prawa pracy nie stanowią bowiem o tym wprost.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 1996 r. Nr 69, poz. 332) określa co prawda w załączniku wskazówki metodyczne mówiące o zakresie i częstotliwości takich badań ale odnosząc je do rodzaju wykonywanej pracy, np. czynników szkodliwych lub uciążliwych, tj. hałas, drgania, promieniowanie, mikroklimat, pył przemysłowy, czynniki toksyczne czy biologiczne. Inne są wymagania dla badań wstępnych dla osoby mającej pracować na wysokościach a inny np. dla osoby której praca wymaga stałego i długotrwałego wysiłku głosowego.
Jedynie mówiąc o pracy bez określonego czynnika narażenia można zasadniczo stwierdzić, że wystarczą ogólne badania wstępne a badania okresowe należy przeprowadzać co 5 lat.

Opinia została sporządzona w oparciu o :

• Ustawę z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami),
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. 1996 r., Nr 69, poz. 332),
• Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2000 r. (II UKN 49/2000),
• Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2000 r. (II UKN 49/2000).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.