Automatyczne odrzucanie przez sąd zarzutów przedsiębiorców bez pełnomocnika niekonstytucyjne
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne VIII Wydziału Gospodarczego Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy dotyczące prawa do sądu (tzw automatyczne odrzucanie zarzutów).
Przed sądem toczy się postępowanie z powództwa Centrum Leasingu i Finansów CLIF w Warszawie przeciwko Grażynie K. W jego wyniku sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Pozwana wniosła do sądu zarzuty od nakazu zapłaty zachowując dwutygodniowy termin, ale nie opłaciła pisma, jak tego wymaga ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w prawach cywilnych. Sąd zgodnie z przepisami odrzucił bez wezwania do uiszczenia opłaty zarzuty pozwanej. Pozwana wniosła zażalenie wskazując, że ustawa o kosztach sądowych z 28 czerwca 2005 r. stanowi, że do czasu zakończenia postępowania w danej instancji stosuje się dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych. Z tego powodu sąd powinien wezwać wnoszącego pismo, aby pod rygorem zwrotu pisma uiścił opłatę w terminie tygodniowym od doręczenia wezwania. Zażalenie złożone przez stronę pozwaną zostało uznane za niezasadne, bowiem pozew w tej sprawie wpłynął do sądu 8 marca 2006 r., dlatego nie ma już zastosowania ustawa z 28 czerwca 2005 r., a nowa z 28 lipca 2005 r. Zdaniem sądu, który wystąpił z pytaniem prawnym, każdy ma prawo do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd. Kwestionowane przepisy zamykają pozwanym prawo do sądu. Sprawa bowiem nie może zostać merytorycznie rozpatrzona bez nadania biegu zarzutom, a w razie popełnienia jakiegokolwiek błędu formalnego są one automatycznie odrzucane. Strona pozwana powinna mieć prawo do błędu - podkreślono w pytaniu prawnym.
Po przeprowadzeniu rozprawy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1302 § 4 zdanie pierwsze w związku z art. 494 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewidują, że sąd odrzuca nieopłacone zarzuty od nakazu zapłaty, wniesione przez przedsiębiorcę niereprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, są niezgodne z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji oraz nie są niezgodne z art. 176 ust. 1 Konstytucji.
W pozostałym zakresie ze względu na zbędność wydania orzeczenia Trybunał umorzył postępowanie.
Trybunał stwierdził, że odrzucenie przez sąd nieopłaconych zarzutów od nakazu zapłaty, wniesionych przez przedsiębiorcę, który nie jest reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego, bez wcześniejszego wezwania do zapłaty, jest niezgodne z Konstytucją.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, kwestionowana regulacja powoduje, że pozwany przedsiębiorca niereprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w wypadku nieopłacenia zarzutów od nakazu zapłaty - inaczej niż powód także będący przedsiębiorcą - nie dysponuje ze względów ściśle formalnych możliwością przedstawienia sądowi argumentacji. W ocenie Trybunału, nic nie uzasadnia odmiennego traktowania przedsiębiorców. Nakaz zapłaty ma przy tym skutki prawomocnego wyroku. Uproszczenie i przyspieszenie procedury może dotyczyć kwestii formalnych, natomiast nie może odnosić się do uprawnień wiążących się z obroną praw i interesów. Zakwestionowany przepis charakteryzuje się bezwzględnym formalizmem. Sąd nie dysponuje w sytuacji nieopłacenia zarzutów najwęższym choćby marginesem swobody i nie może rozpatrzyć sprawy. Niewypełnienie warunków formalnych (nieuiszczenie opłaty), bez możliwości naprawienia braku, wpływa na prawo strony do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Strona pozwana nie ma możliwości ani przedstawienia argumentacji (i doprowadzenia do "rozpatrzenia" sprawy), ani też zaskarżenia orzeczenia wydanego z pominięciem argumentacji do sądu wyższej instancji. Nakaz zapłaty - jakkolwiek jest orzeczeniem wydanym w pierwszej instancji - ma charakter orzeczenia wstępnego. Jego wydanie nie jest równoznaczne z rozpatrzeniem sprawy, zaś sprawa podlega rozpatrzeniu dopiero i tylko w razie skutecznego (prawidłowego) wniesienia przez pozwanego zarzutów od nakazu - podsumował Trybunał Konstytucyjny.
Wyrok jest ostateczny.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2007 r., sygn. akt P 39/06
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?