Jak zostać syndykiem, czyli projekt ustawy o licencji syndyka

Zakres zadań i obowiązków spoczywających na syndyku, nadzorcy sądowym czy zarządcy wymaga, aby funkcje te pełniły tylko osoby posiadające kwalifikacje niezbędne do ich sprawowania. Potwierdzeniem posiadania tych kwalifikacji będzie licencja. W dotychczasowym stanie prawnym nie były określone kwalifikacje nadzorcy sądowego w postępowaniu układowym oraz nie było instytucji zarządcy w takim rozumieniu, w jakim została ona wprowadzona do Prawa upadłościowego i naprawczego. Z tego względu brak jest przepisów określających kwalifikacje wymagane od kandydatów na nadzorców sądowych i zarządców. Znacząca rola jaka zostaje powierzona tym instytucjom w postępowaniu upadłościowym wskazuje na to, że nadzorca sądowy i zarządca powinien mieć takie same kwalifikacje jak syndyk.

Licencja uprawniać będzie do sprawowania funkcji syndyka, nadzorcy sądowego, zarządcy i ich zastępców oraz nadzorcy tymczasowego. Tak więc w projekcie przyjęto koncepcję jednej licencji dla wszystkich funkcji w postępowaniu upadłościowym i naprawczym. Z tego powodu projekt posługuje się określeniem "osoba posiadająca licencję syndyka".

Jakie warunki trzeba spełniać, aby uzyskać licencję syndyka?

Projekt określa wymagania, jakie należy spełniać przy ubieganiu się o uzyskanie licencji syndyka. Licencję syndyka będzie mogła otrzymać osoba, która oprócz posiadania niekwestionowanych cech o charakterze etycznym i niekaralności, legitymuje się dyplomem ukończenia studiów wyższych i uzyskała tytuł magistra lub równorzędny, która przez okres co najmniej 5 lat zarządzała przedsiębiorstwem lub pracowała na stanowiskach kierowniczych lub samodzielnych w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem albo pełniła przez taki okres funkcje w postępowaniu układowym, upadłościowym i naprawczym, nie jest dłużnikiem niewypłacalnym wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego i jest - ze względu na stan zdrowia - zdolna do sprawowania funkcji syndyka.

Licencję syndyka będą mogły otrzymać jedynie osoby spełniające podstawowe obowiązki wobec państwa i wykazujące należyty stosunek do reguł rządzących obrotem gospodarczym.

Osoba spełniająca wymienione wymagania będzie przystępować do egzaminu przed Komisją Egzaminacyjną powoływaną przez Ministra Sprawiedliwości. W skład Komisji wchodzić będą osoby posiadające wiedzę teoretyczną i praktyczną niezbędną do wykonywania czynności w postępowaniu upadłościowym i naprawczym. Po zdaniu egzaminu, na wniosek osoby ubiegającej się o licencję syndyka, Minister Sprawiedliwości przyznaje tę licencję w drodze decyzji administracyjnej na czas nieoznaczony. Do otrzymania licencji syndyka jest konieczne uzyskanie wpisu na listę osób posiadających licencję syndyka i złożenie ślubowania. Osoba posiadająca licencję syndyka, po złożeniu ślubowania, będzie miała prawo do używania tytułu syndyka, który będzie podlegał ochronie prawnej. Projekt ustawy przewiduje również możliwość odmowy przyznania licencji i możliwość cofnięcia licencji. Odmowa przyznania licencji będzie miała miejsce wówczas, gdy osoba ubiegająca się o nią nie spełnia w/w wymagań.

Projekt przewiduje możliwość zawieszenia praw wynikających z licencji wówczas, gdy przeciwko osobie posiadającej licencję syndyka jest prowadzone postępowanie karne lub o przestępstwo skarbowe albo orzeczeniem Komisji Odpowiedzialności. Wszelkie istotne dla sądu upadłościowego informacje o osobie posiadającej licencję syndyka i jego dyspozycji do sprawowania funkcji w postępowaniu będzie się zamieszczać na jednej, prowadzonej centralnie przez Ministra Sprawiedliwości, liście osób posiadających licencję syndyka. Wpisowi na listę podlegać będzie - na jej wniosek - osoba spełniająca wymagania przewidziane projektowaną ustawą.

Lista oraz dokonywane w niej zmiany przekazywane będą prezesom sądów rejonowych i prezesom sądów okręgowych. Przypadki wykreślenia z listy osoby posiadającej licencję syndyka to np. - w odniesieniu do osoby fizycznej - cofnięcie licencji i śmierć syndyka, a w odniesieniu do spółki handlowej - utrata wymagań wskazanych przez przepisy prawa upadłościowego i naprawczego, utrata licencji przez wspólnika ponoszącego odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem lub przez członka zarządu reprezentującego spółkę, ogłoszenie upadłości, wszczęcie postępowania naprawczego albo jej likwidacja.

Jakie syndyk będzie miał obowiązki?

Projekt określa oczywiście obowiązki i prawa osoby posiadającej licencję syndyka. Do obowiązków należeć będzie sprawowanie funkcji w postępowaniu upadłościowym i naprawczym (nadzorca sądowy) ze szczególną starannością i bezstronnością oraz stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Obowiązkiem osoby posiadającej licencję syndyka będzie także:
1) zachowanie tajemnicy w zakresie obejmującym wiadomości uzyskane w związku z wykonywaniem funkcji organu wykonawczego w postępowaniu upadłościowym,
2) stosowanie się do zakazu nabywania rzeczy i praw pochodzących ze sprzedaży dokonywanej w prowadzonym przez siebie postępowaniu,
3) ubezpieczenie się od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu funkcji organu wykonawczego w postępowaniu upadłościowym.

Oprócz prawnej ochrony tytułu syndyka projekt ustanawia dla osoby posiadającej licencję syndyka ochronę prawną przysługującą funkcjonariuszowi publicznemu.

Czy syndyk będzie ponosił odpowiedzialność za swoje działanie?

Postępowanie w sprawie odpowiedzialności z tytułu sprawowania funkcji w postępowaniu upadłościowym i naprawczym prowadzić będzie Komisja Odpowiedzialności, powoływana przez Ministra Sprawiedliwości, w skład której wchodzić będzie 5 sędziów posiadających doświadczenie w zakresie orzekania w sprawach upadłościowych oraz 10 syndyków, wyznaczonych przez Ministra Sprawiedliwości. Składowi orzekającemu Komisji przewodniczyć będzie każdorazowo sędzia. Postępowanie w tym przedmiocie wszczynane będzie na wniosek sądu, który powołał osobę posiadającą licencję syndyka do sprawowania funkcji, sędziego - komisarza lub Ministra Sprawiedliwości. Inna osoba, której prawa zostały naruszone działaniem syndyka będzie mogła zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności konkretnej osoby posiadającej licencję syndyka. Karaniu w omawianym trybie podlegać będzie czyn polegający na nienależytym wykonywaniu obowiązków związanych z pełnieniem funkcji organu wykonawczego w postępowaniu upadłościowym i naprawczym przez osobę posiadającą licencję syndyka. Postępowanie toczyć się będzie z udziałem osoby posiadającej licencję syndyka.

Projekt przewiduje możliwość orzeczenia kary upomnienia, nagany, zawieszenia praw wynikających z licencji i kary cofnięcia licencji. W zakresie dotyczącym przedawnienia karania i ścigania czynów powodujących odpowiedzialność z tytułu sprawowania funkcji syndyka oraz zatarcia skazania i środków służących zaskarżaniu wydanych w tym zakresie orzeczeń, przyjęto regulacje stosowane powszechnie w odniesieniu do pokrewnych funkcji, zaś w sprawach nieuregulowanych odsyła się do przepisów Kodeksu postępowania karnego dotyczących postępowania uproszczonego. Nie przewiduje się kasacji od prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe.

W przepisach przejściowych przyjęto zasadę, że, z dniem wejścia w życie ustawy, zamyka się listy kandydatów na syndyków prowadzonych przez prezesów sądów okręgowych na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 kwietnia 1998 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji oraz warunków wymaganych od kandydatów na syndyków upadłości. Jednocześnie na okres przejściowy 5 lat - do czasu uzyskania przewidzianych projektowaną ustawą kwalifikacji wymaganych do uzyskania licencji syndyka przez osoby zainteresowane - w projekcie przewidziano możliwość powoływania do sprawowania funkcji syndyka, nadzorcy sądowego oraz zarządcy, osób, które są wpisane na listy dotychczas prowadzone przez prezesów sądów okręgowych.

W postępowaniach upadłościowych będących w toku, w których syndyk, nadzorca sądowy oraz zarządca w dniu wejścia ustawy w życie sprawują funkcję, funkcję tę wykonują do czasu zakończenia postępowania. W terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, Minister Sprawiedliwości powoła Komisję Egzaminacyjną, która będzie egzaminować osoby występujące o przyznanie licencji syndyka na zasadach określonych w projektowanej ustawie. Częstotliwość odbywania sesji egzaminacyjnych będzie wyznaczać liczba składanych wniosków o przyznanie licencji, z tym że będą one wyznaczane przynajmniej raz na pół roku. Projekt ustawy przewiduje sześciomiesięczne vacatio legis, co wydaje się wystarczające do podjęcia czynności umożliwiających sprawne funkcjonowanie przepisów ustawy.

Źródło:

- Projekt ustawy na stronach sejmowych (druk 3342).