Projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

W chwili obecnej, w oparciu o doktrynę i orzecznictwo dotyczące pojęcia „ruchu”, obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia powstaje przed wprowadzeniem pojazdu wolnobieżnego (jak również historycznego) do ruchu, co oznacza, że w momencie takiego wprowadzenia posiadacz powinien legitymować się ważną umową ubezpieczenia OC komunikacyjnego. Nie ma przy tym znaczenia, gdzie ten ruch się odbywa. Wprowadzenie pojazdu do ruchu oraz samo pojęcie „ruchu” jest bowiem traktowane stosunkowo szeroko - następuje od momentu uruchomienia silnika, niezależnie od tego, w jakim celu to nastąpiło. Pojazd mechaniczny jest zawsze w ruchu, gdy porusza się pod wpływem sił motorycznych, które są wytwarzane mocą silnika tego pojazdu, jak też wówczas, gdy pomimo wyłączonego silnika porusza się nadal na skutek wcześniejszego działania sił motorycznych bądź gdy porusza się siłą bezwładności. Zawsze w ruchu jest pojazd, którego silnik jest włączony, choćby sam pojazd się nie poruszał. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego pojazd jest w ruchu od chwili uruchomienia motoru do momentu, kiedy jazda, wskutek osiągnięcia miejsca przeznaczenia lub planowej przerwy drogi, zostałaby zakończona.

Poza tym zakład ubezpieczeń posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w grupach obejmujących ubezpieczenia obowiązkowe nie mógłby odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego.

Kolejną nowością jest to, że wykreślono by z zakresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń szkód wyrządzonych umyślnie przy ubezpieczeniach obowiązkowych wynikających z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia. Do tej pory uniemożliwione było wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkody wynikłe z winy umyślnej ubezpieczonego, co powodowało, że ryzyko ubezpieczenia wszystkich grup zawodowych było nieatrakcyjne.

Projekt określa wprost, że umowa ubezpieczenia obowiązkowego OC „zawodowego” obejmuje również szkody wyrządzone w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność. Ponadto dodano unormowanie, w którym zostało określone prawo regresu zakładu ubezpieczeń do sprawcy szkody wyrządzonej w wyniku rażącego niedbalstwa oraz innych okolicznościach, które mogą być podstawą do roszczenia zwrotnego w stosunku do ubezpieczonego w przypadku ubezpieczeń OC „zawodowych” (podobnie do rozwiązań w zakresie ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz OC rolników).

Obecnie istnieje obowiązek ponownej kalkulacji składki przez zakład ubezpieczeń w każdym przypadku niewypowiedzenia umowy przez nabywcę pojazdu. W projekcie odstąpiono od obowiązku ponownej kalkulacji składki przez zakład ubezpieczeń w każdym przypadku niewypowiedzenia umowy przez nabywcę pojazdu. Istnienie takiego obowiązku skutkowało nadmiernym obciążeniem zakładów ubezpieczeń oraz czasochłonną i kosztowną korespondencją z nabywcami pojazdów mechanicznych. Wprowadzono możliwość dokonania takiej rekalkulacji przez zakład ubezpieczeń, ale jednocześnie nałożono na ten zakład obowiązek ponownej kalkulacji, gdy z wnioskiem takim wystąpi nabywca pojazdu.

Na dzień dzisiejszy istnieje wiele wątpliwości co do stosowania (bądź niestosowania) zasady automatyzmu odnowienia się umowy ubezpieczenia zawartej przez zbywcę pojazdu w przypadku niewypowiedzenia tej umowy przez nabywcę pojazdu lub umowy zawartej przez posiadacza niebędącego właścicielem pojazdu. Przyjęto rozwiązanie, że umowa taka powinna ulegać automatycznemu „przedłużaniu”.

Projekt postanawia także, iż koszt dodatkowego badania technicznego będzie wliczany do odszkodowania z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wypłacanego przez zakład ubezpieczeń z tytułu zdarzenia skutkującego odpowiedzialnością tego zakładu. Poza tym zmieniona zostaje redakcja przepisu, na mocy którego dokonywany jest zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia w taki sposób, aby nie budziło już wątpliwości, iż zwrot ten należy się zbywcy pojazdu lub posiadaczowi, który nie był jego właścicielem.

Kolejna redakcyjna zmiana natomiast ma na celu doprecyzowanie, że organy uprawnione do kontroli realizacji obowiązku posiadania ważnego ubezpieczenia OC przez posiadaczy pojazdów mechanicznych, nie są obowiązane do znajomości warunków ubezpieczeń, jak i oceny, czy umowa ubezpieczenia jest zgodna, czy też nie z warunkami ubezpieczenia. Zasadność zmiany wynika z konieczności doprecyzowania przepisu, którego dotychczasowe brzmienie prowadziło, dla organów kontrolnych, do nadmiernego rozszerzenia zakresu obowiązków (w tym wymaganej wiedzy specjalistycznej).

Ustawa w zmienionej wersji miałaby wejść w życie z dniem 1 stycznia 2005 r.

Źródło:

- Projekt zamieszczony na stronach sejmowy (druk nr 3416).