Które osoby prywatne będą mogły zbankrutować?

(fot. www.sxc.hu)

Część osób niebędących w stanie spłacać swoich zobowiązań finansowych będzie wkrótce miała prawo ogłosić upadłość. Z końcem marca 2009 r. wprowadzony zostanie nowy typ postępowania oddłużeniowego, określanego jako upadłość konsumencka. Możliwość tzw. upadłości konsumenckiej będą miały osoby fizyczne, które nie są przedsiębiorcami. Nowe przepisy przewidują, że postępowanie upadłościowe będzie dotyczyć wyłącznie tych osób, które stały się niewypłacalne na skutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. O ogłoszeniu upadłości będzie decydował sąd. Oddłużenie będzie z reguły połączone z zobowiązaniem dłużnika do pokrycia przynajmniej części swoich zobowiązań. Nie będzie ono jednak mogło być stosowane częściej niż raz na 10 lat.

- Takie są założenia wchodzącej w życie 31 marca 2009 r. ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Kiedy dłużnik jest niewypłacalny?

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dłużnik jest zaś niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, tj. zalega z płatnościami wobec wierzycieli. Chodzi więc o dłużnika, który nie radzi sobie ze spłacaniem rachunków  (np. za usługi telekomunikacyjne czy za prąd), kredytów i innych zobowiązań.

Dotąd w Polsce upadłość mogły ogłosić jedynie firmy. Osoba prywatna, nawet jeżeli nie miała już żadnych szans na spłatę swoich długów, nie miała żadnej możliwości, aby wyrwać się z pętli zadłużenia. Wierzyciele (np. banki) ciągle naliczały odsetki, potem odsetki od odsetek, opłaty za windykację oraz prowizje bądź też kary umowne. Często konsument zmuszony był zaciągać niekorzystne kredyty na spłatę innych pożyczek. Obciążenia rosną więc do takich rozmiarów, że oczywiste stało się, iż do końca życia nie będzie w stanie spłacić wszystkich długów.

Upadłość konsumencka ma pomóc osobie w ochronie przed rosnącą spiralą odsetek. Przepisy o upadłości konsumenckiej nie obejmą osób fizycznych, które prowadzą działalność gospodarczą, choćby nawet finansowe tarapaty nie były związane z ich biznesem.

Czy każdy dłużnik będzie mógł ogłosić upadłość?

Tak jak, w innych krajach Unii Europejskiej, nie przewiduje się otwartego dostępu do oddłużenia w drodze upadłości. Możliwość skorzystania z upadłości konsumenckiej musi być wyjątkowa, gdyż wielu konsumentów zachęconych zbyt łatwym dostępem do upadłości zaczęłoby unikać spłacania swoich zobowiązań. Ogłosić upadłość będzie mógł jedynie ten konsument, który stał się niewypłacalny z przyczyn losowych. Podstawową zasadą obowiązującą przy upadłości konsumenckiej jest bowiem, iż możliwość skorzystania z tego trybu powinna być czymś wyjątkowym. Dlatego więc postępowanie upadłościowe będzie mogło być prowadzone jedynie wobec osób, które stały się niewypłacalne na skutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Pozwoli ono więc uwolnić się z kłopotów finansowych tym konsumentom, którzy z przyczyn obiektywnych i niezależnych wpadli w spiralę zadłużenia.

Taką możliwość przewidziano wyłącznie do osób, które zachowywały się racjonalnie i uczciwie, lecz mimo tego stały się niewypłacalne, nie przyczyniły się do powstania własnej niewypłacalności w sposób świadomy i celowy. Muszą one również przekonać sąd, iż w ciągu 5 lat zdołają spłacić większość wierzycieli.

Przykład

•    Podstawą do ogłoszenia upadłości konsumenckiej może być m.in. nieszczęśliwy wypadek, ciężka, przewlekła choroba dłużnika lub kogoś z jego rodziny, trwała utrata zdolności do pracy, utrata części majątku z przyczyn losowych (w wyniku np. klęski żywiołowej), niezawiniona utrata pracy dłużnika czy śmierć głównego żywiciela rodziny, albo utrata pracy przez kredytobiorcę, pod warunkiem że nie nastąpiła z jego winy, np. pracodawca bankrutuje.