Jak założyć stowarzyszenie? - koszty i formalności

Czym jest stowarzyszenie?

Prawo definiuje stowarzyszenie jako dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych.

Dobrowolność polega na swobodzie tworzenia stowarzyszeń, swobodzie przystąpienia do już istniejącego stowarzyszenia oraz nieograniczonej swobodzie wystąpienia. Polskie prawo zabrania tworzenia stowarzyszeń przyjmujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa członków wobec władz stowarzyszenia.

Samorządność oznacza samodzielność.

Trwałość oznacza, że istnieje ono niezależnie od konkretnego składu swoich członków. Trwałość, bowiem dotyczy celów, a nie określonych osób.

Cel niezarobkowy odróżnia stowarzyszenia od np. spółek. Celem stowarzyszenia nie może być:

• uzyskanie dochodu w celu innym niż realizacja celów statutu,
• przysporzenie członkom korzyści majątkowych.

Jakie są rodzaje stowarzyszeń?

Prawo rozróżnia dwa rodzaje stowarzyszeń:

• stowarzyszenia zarejestrowane,
• stowarzyszenia niezarejestrowane tzw. zwykłe.

Stowarzyszenia zarejestrowane:

• posiadają osobowość prawną,
• powinny liczyć co najmniej 15 członków,
• powinny być zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym,
• mogą łączyć się w związki, powoływać oddziały, przyjmować osoby prawne,
• mogą prowadzić działalność gospodarczą, przyjmować darowizny, spadki," różnego rodzaju dotacje, a także korzystać z ofiarności publicznej.

Stowarzyszenia niezarejestrowane,

• nie mają osobowości prawnej,
• powinny liczyć przynajmniej trzech członków,
• zamiast rejestracji o powstaniu należy poinformować pisemnie właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia starosty,
• nie mogą łączyć się w związki, powoływać nowych oddziałów, przyjmować osób prawnych,
• nie mogą prowadzić działalności gospodarczej ani przyjmować darowizn, spadków, zapisów, dotacji, korzystać z ofiarności publicznej, stowarzyszenie może utrzymywać się tylko ze składek członkowskich.

Jak założyć stowarzyszenie?

1. Pierwszym krokiem jest zebranie się osób zainteresowanych założeniem stowarzyszenia (które wybiorą tzw. komitet założycielski, który to z kolei dokona rejestracji lub zgłoszenia,
2. Kolejny ktok to sporządzenie protokołu z zebrania,
3. Należy napisać także statut stowarzyszenia. Statut powinien zawierać przynajmniej:
   1. nazwę stowarzyszenia,
   2. teren działania i siedzibę,
   3. cele i sposoby ich realizacji,
   4. sposób nabycia i utraty członkostwa; prawa i obowiązki członków,
   5. władze stowarzyszenia; sposób ich wyboru; kompetencje,
   6. sposób reprezentowania stowarzyszenia,
   7. sposób finansowania stowarzyszenia,
   8. zasady dokonywania zmian statutu,
   9. sposób rozwiązania stowarzyszenia,
4. Kolejnym etapem jest sporządzenie listy uczestników zebrania założycielskiego,
5. Jeżeli jest min. 15 osób, które chcą by ich stowarzyszenie zostało zarejestrowane, uzupełniają one wnioski o rejestrację stowarzyszenia - KRS-W20, KRS-WF, KRS-WH, KRS-WK, oraz jeżeli stowarzyszenie zamierza prowadzić działalność gospodarczą - KRS-W9.

Kto może założyć stowarzyszenie?

Stowarzyszenie może założyć obywatel polski:

• mający pełną zdolność do czynności prawnych (np. powyżej 18 roku życia, nie ubezwłasnowolniony),
• nie pozbawiony przez sąd praw publicznych np. prawa wyborczego.

Kto może być członkiem stowarzyszenia?

Członkiem stowarzyszenia może być:

• obywatel polski:
• pełnoletni,
• małoletni w wieku od 16 do 18 lat, przy czym nie mogą stanowić większości w zarządzie stowarzyszenia,
• małoletni poniżej 16 lat, za zgodą swoich przedstawicieli (rodziców lub opiekunów) jednak bez prawa udziału w głosowaniu:
  1. na walnym zgromadzeniu,
  2. przy wyborach do władz stowarzyszenia,
  3. nie mogą również kandydować do władz stowarzyszenia,
• cudzoziemcy:
  1. mający miejsce zamieszkania na terenie Polski,
  2. nie mający miejsca zamieszkania na terenie Polski pod warunkiem, że statut danego stowarzyszenia dopuszcza taką możliwość.

Jak zarejestrować stowarzyszenie?

Rejestracji dokonują Sądy Rejonowe, mające siedzibę w miastach będących siedzibą Wojewody.

W Sądzie rejestrowym należy złożyć:

• wnioski o rejestrację,
• protokół zebrania założycielskiego,
• listę uczestników zebrania założycielskiego,
• statut.

Koszt rejestracji stowarzyszenia wynosi 250 zł. Stowarzyszenia nie podlegają obowiązkowej publikacji w MSiG.

Jeżeli stowarzyszenie zamierza prowadzić działalność gospodarczą musi dokonać kolejnej rejestracji tym razem w rejestrze przedsiębiorców (prowadzonym przez ten sam sąd). Można to uczynić w każdym czasie trwania stowarzyszenia, więc nie tylko na początku jego funkcjonowania. Wpis do rejestru przedsiębiorców w KRS kosztuje 500 zł, natomiast publikacja w Monitorze Sądowym i Gospodarczym kosztuje 500 zł. Rejestracja i publikacja, w przypadku przedsiębiorców jest obowiązkowa.

Pamiętaj że:

• Stowarzyszenie to grupa ludzi zjednoczona dla realizacji określonych w statucie celów. To różni je od fundacji, które stanowią wyodrębniony majątek przeznaczony na realizację określonych w swoim statucie celów.
• Nadzór nad stowarzyszeniami sprawuje starosta właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia. W razie stwierdzenia, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu starosta może min:
  1. żądać od władz niezbędnych wyjaśnień,
  2. żądać dostarczenia przez zarząd odpisów uchwał walnego zgromadzenia,
• W ramach sprawowanego nadzoru sąd na wniosek starosty lub prokuratora może:
  1. udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia,
  2. nałożyć grzywnę w wysokości jednorazowo nie wyższej niż 5000 zł,
  3. uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę stowarzyszenia,
  4. zawiesić w czynnościach zarząd stowarzyszenia,
  5. ustanowić dla stowarzyszenia kuratora jeżeli nie posiada ono zarządu zdolnego do działań prawnych.

  Stowarzyszenie może rozwiązać się samo (w sposób określony przez statut) lub może zostać rozwiązane przez sąd (jeżeli jego działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu i nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem lub statutem, jeśli liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby członków wymaganych do jego założenia (tj. 3 lub 15), jeśli stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w prawie władz i nie ma warunków do ich wyłonienia w okresie nie dłuższym niż rok).

  Podstawa prawna:

  Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach  (tekst jednolity: Dz. U. 2001 r., Nr 79, poz. 855 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.