Kontrola podatkowa dokumentów kontrahenta podatnika

Na jakich zasadach może nastąpić sprawdzenie prawidłowości i rzetelności dokumentów podatnika u jego kontrahentów?

Zgodnie z art. 274c Ordynacji podatkowej, organ podatkowy, w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności.

Oznacza to, że sprawdzenie prawidłowości i rzetelności dokumentów podatnika u jego kontrahentów będzie się odbywać w organie podatkowym w ramach czynności sprawdzających. Dokonywana czynność sprawdzająca nie wymaga wydania żadnego szczególnego upoważnienia.

Czynności sprawdzające nie stanowią czynności kontroli podatkowej, a zatem okres oczekiwania na protokół z czynności sprawdzających nie jest wliczany do czasu trwania kontroli, ani też nie wymaga zawieszenia kontroli podatkowej. Natomiast dokumenty zgromadzone w ramach czynności sprawdzających mogą stanowić odpowiednio załącznik do protokołu lub jeden z dowodów w postępowaniu podatkowym, odrębny od dowodów zgromadzonych w toku kontroli podatkowej - w zależności do tego czy czynności te zostaną przeprowadzone przed lub po zakończeniu kontroli podatkowej.

Od jakich kontrahentów podatnika organy przeprowadzające kontrolę mogą żądać dokumentów?

Jak już wspomniano, na mocy art. 274c Ordynacji podatkowej organ podatkowy uprawniony jest, w związku z prowadzoną kontrolą podatkową, do żądania - od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą - przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. Przepis ten zawęża zakres podmiotowy ww. czynności sprawdzających do kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą, przy czym chodzi tu o wykonywanie działalności gospodarczej przez kontrahenta w okresie objętym kontrolą u podatnika. A zatem zakończenie wykonywania działalności gospodarczej przez osobę fizyczną (kontrahenta) nie stanowi przeszkody do przeprowadzenia czynności sprawdzających dokumentów dotyczących okresu objętego kontrolą, w którym osoba fizyczna wykonywała działalność gospodarczą.

Jak dostarczyć organowi wymagane dokumenty?

Należy zauważyć, że do czynności sprawdzających mają odpowiednio zastosowanie procedury przewidziane dla postępowania podatkowego (art. 280). Oznacza to, że w wezwaniu, zgodnie z art. 155 § 1 w związku z art. 280 Ordynacji podatkowej, należy wskazać, czy kontrahent podatnika powinien przedłożyć osobiście dokumenty będące przedmiotem czynności sprawdzających, czy może uczynić to za pośrednictwem pełnomocnika lub też przesłać je do organu podatkowego.

Kiedy organ przeprowadzający kontrolę może skorzystać z "pomocy" innego organu?

Natomiast z art. 274c § 2 Ordynacji podatkowej wskazuje na to, iż jeżeli miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej kontrahenta kontrolowanego znajdują się poza obszarem działania organu przeprowadzającego kontrolę, czynności sprawdzających może także dokonać organ właściwy miejscowo (dla kontrahenta kontrolowanego). Zlecenie - przez organ prowadzący postępowanie lub kontrolę podatkową - dokonania określonych czynności w stosunku do kontrahenta podatnika organowi właściwemu miejscowo dla tego kontrahenta powinno być uzasadnione ekonomiką przeprowadzenia czynności sprawdzających. W szczególności zlecenie dokonania określonych czynności w stosunku do kontrahenta podatnika - organowi właściwemu miejscowo dla tego kontrahenta - może nastąpić wówczas, gdy miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce wykonywania działalności kontrahenta podatnika znajduje się w znacznej odległości od siedziby organu dokonującego kontroli lub prowadzącego postępowanie podatkowe.

W zakresie ewentualnego skorzystania z formy „pomocy” innego organu w przeprowadzeniu czynności sprawdzających trzeba w szczególności uwzględniać uprawnienie kontrahenta podatnika (osoby reprezentującej) do ograniczenia obowiązku osobistego stawiennictwa do obszaru województwa, w którym zamieszkuje (przebywa) (wynikające z art. 156 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej). W przypadku gdy organ prowadzący postępowanie podatkowe lub kontrolę podatkową uzna, że dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy wystarczające jest złożenie wyjaśnień lub dokonanie innej czynności w ramach czynności sprawdzających w formie pisemnej, zbędne będzie korzystanie z „pomocy” innego organu, normowanej w art. 274 § 2 Ordynacji podatkowej, a także sporządzanie protokołu z czynności sprawdzających - czynność ta zostaje w inny sposób utrwalona na piśmie (art. 172 § 1 in fine w związku z art. 280 Ordynacji podatkowej).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2005 r. Nr 8 poz. 60, ze zm.);

• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004 r. Nr 173 poz. 1807 ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl