Urlop macierzyński a kariera zawodowa

Stosowanie zasady równego traktowania oznacza, w myśl przepisów dyrektywy 76/207, brak dyskryminacji ze względu na płeć w zakresie warunków, włączając w to kryteria selekcji, dostępu do wszystkich prac lub stanowisk, niezależnie od sektoru czy gałęzi działalności, i do wszystkich poziomów hierarchii zawodowej.

Zgodnie natomiast z hiszpańskimi przepisami dotyczącymi obsadzania stanowisk urzędniczych, objęcie stanowiska jest koniecznym warunkiem nabycia uprawnień związanych ze statusem urzędnika - i to bez żadnych wyjątków. Natomiast, według uregulowań innego tamtejszego aktu krajowego, laureaci, którzy nie przedstawili w przepisanym terminie dokumentów wymaganych w ogłoszeniu o konkursie, nie mogą zostać mianowani.

Tymczasem w 1997 r. swym zarządzeniem Instituto Nacional de la Salud (krajowy instytut zdrowia, Insalud) ogłosił konkurs otwarty i ustalił wspólne zasady przeprowadzania testów w celu obsadzenia pewnej liczby wolnych stanowisk różnych kategorii w zakładach służby zdrowia związanych z tym instytutem. W zarządzeniu tym przewidziano, iż mianowani kandydaci powinni objąć stanowisko w terminie miesiąca licząc od pierwszego dnia następującego po opublikowaniu decyzji o ich mianowaniu. Kandydat, który nie objął stanowiska w przepisanym terminie, miał tracić wszelkie uprawnienia wynikające z udziału w konkursie, chyba że istniałby usprawiedliwiony powód, którego oceny miała dokonać jednostka przeprowadzającego konkurs.

Pani C.

Sarkatzis Herrero była zatrudniona czasowo przez Insalud, a następnie przez Imsalud, w następstwie przeniesienia zadań i służb medycznych, czemu towarzyszyło przekazanie pracowników. W czasie, gdy C. Sarkatzis Herrero była jeszcze zatrudniona przez Insalud, jednostka ta ogłosiła konkurs w celu zatrudnienia personelu stałego. Powódka w postępowaniu głównym z powodzeniem wzięła udział w tym konkursie, po czym decyzją została mianowana urzędnikiem na wspomagającym stanowisku administracyjnym. Decyzja ta przydzielała jej stanowisko, które powinna była objąć w terminie miesiąca. C. Sakartzis Herrero, która w tym czasie przebywała na urlopie macierzyńskim, natychmiast złożyła wniosek o przedłużenie terminu do objęcia stanowiska do czasu zakończenia tego urlopu, wnosząc jednocześnie o uwzględnienie okresu urlopu przy obliczaniu jej stażu pracy. Imsalud przychylił się do wniosku o przedłużenie terminu, nie ustosunkowując się jednak do kwestii obliczania stażu pracy powódki. Następnie Pani C. Sakartzis Herrero wniosła więc do sądu odsyłającego sprawę przeciwko Imsalud w celu ustalenia, że jej staż pracy jako urzędnika powinien być liczony od dnia mianowania, a nie dnia rzeczywistego objęcia stanowiska po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.

W wyroku ETS orzekł w trybie prejudycjalnym, co następuje:

Dyrektywa Rady z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy, stoi na przeszkodzie przepisom krajowym, które pracownikowi płci żeńskiej korzystającemu z urlopu macierzyńskiego nie przyznają tych samych praw co pozostałym laureatom tego samego konkursu w zakresie dostępu do kariery urzędniczej, poprzez przeniesienie daty objęcia stanowiska na chwilę zakończenia tego urlopu bez uwzględnienia czasu trwania tego urlopu przy obliczaniu stażu pracy tego pracownika.

Trybunał zauważył, iż sytuacja C. Sarkatzis Herrero, polegająca na powstaniu nowego stosunku pracy podczas urlopu macierzyńskiego różni się zasadniczo od powrotu na to samo miejsce pracy lub do pracy równorzędnej po zakończeniu takiego urlopu. Objęcie stanowiska w trybie stosowanym w niniejszej sprawie jest bowiem uwarunkowane udziałem w konkursie i decyzją o mianowaniu. Zdaniem ETS brak jest więc ciągłości prawnej między dwoma sytuacjami - zostając urzędnikiem uzyskała ona nowe zatrudnienie, nie zaś powróciła na poprzednie miejsce pracy.

Trybunał ustalił, że kiedy pracownik płci żeńskiej przebywa w chwili mianowania na urlopie macierzyńskim, przeniesienie początku kariery na dzień rzeczywistego objęcia stanowiska stanowi dyskryminację ze względu na płeć. Według bowiem dyrektywy 76/207 wszelka dyskryminacja pośrednia i bezpośrednia jest zabroniona w zakresie dostępu do zatrudnienia, łącznie z kryteriami selekcji i warunkami naboru, w zakresie dostępu do wszystkich typów i poziomów poradnictwa zawodowego, kształcenia zawodowego, zaawansowanego kształcenia zawodowego, przekwalifikowania zawodowego oraz doświadczenia zawodowego, w zakresie warunków pracy oraz udziału w organizacjach reprezentujących pracowników i innych.

Stosowanie przepisów dotyczących ochrony kobiet ciężarnych nie może doprowadzać do niekorzystnego traktowania w zakresie dostępu tych kobiet do zatrudnienia, a zatem nie pozwala ono pracodawcy na odmowę zatrudnienia ciężarnej kandydatki na tej podstawie, że określony zakaz wykonywania pracy ze względu na ciążę uniemożliwiałby zatrudnienie jej od początku i przez czas trwania ciąży na wakującym stanowisku przewidzianym do obsadzenia na czas nieokreślony.

Jak stwierdził ETS, pracownica jest w zakresie swojego stosunku pracy chroniona przed wszelkim niekorzystnym traktowaniem ze względu na to, że jest lub była na urlopie macierzyńskim. Kobieta traktowana niekorzystnie ze względu na absencję z powodu urlopu macierzyńskiego jest zatem dyskryminowana z uwagi na fakt swojej ciąży i tego urlopu. Przepisy dyrektywy 76/207 należy rozumieć w ten sposób, że zabraniają jakiegokolwiek niekorzystnego traktowania pracownika płci żeńskiej z powodu urlopu macierzyńskiego lub w związku z takim urlopem, którego celem jest ochrona kobiety ciężarnej i nie ma przy tym znaczenia, czy takie traktowanie odnosi się do istniejącego czy nowego stosunku pracy. Przeniesienie daty objęcia stanowiska przez C Sakartzis Herrero w charakterze urzędnika następujące po urlopie macierzyńskim, z którego zainteresowana korzystała, stanowi więc, zdaniem Trybunału, niekorzystne traktowanie w rozumieniu dyrektywy 76/207.

Orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 lutego 2006 r. w sprawie C-294/04 - Carmen Sarkatzis Herrero przeciwko Instituto Madrileño de la Salud (Imsalud) - Hiszpania; Źródło: http://curia.eu.int