VAT od marży biur podróży

Brytyjski organizator zagranicznych imprez turystycznych MyTravel, nabywał regularnie zakwaterowanie u osób trzecich. Spółka zapewniała klientom przeloty własną linią lotniczą do miejsca imprez turystycznych. Ponadto oferowała możliwość zakupu pojedynczego biletu na pokład własnego samolotu lub na miejsce kupione od innych firm, bez konieczności wykupienia całego pakietu turystycznego, a także sprzedawała innym organizatorom wycieczek miejsca zwane „broker seats”. Wartość własnych usług należy przy rozdzielaniu wartości imprezy turystycznej (całego pakietu) na usługi własne i zakupione od innych podmiotów świadczących je turystom, zgodnie z prawem UK, w zasadzie obliczyć również na podstawie rzeczywistych kosztów poniesionych przy ich świadczeniu. Później jednak firma przeliczyła wartość usług własnych według, jej zdaniem, wartości rynkowej - uśrednionych cen biletów sprzedawanych innym organizatorom wycieczek i domagała się zwrotu nadpłaty podatku VAT. Urząd podatkowy odmówił zwrotu i sprawa trafiła do sądu, który zwrócił się do ETS z pytaniami wstępnymi.

6 października 2005 r. Trybunał rozstrzygnął spór następującym wyrokiem:

1) Biuro podróży lub organizator wycieczek, który złożył deklarację podatku VAT za dany okres podatkowy stosując metodę obliczania przewidzianą w przepisach krajowych transponujących szóstą dyrektywę Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r.

w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, jest uprawniony do ponownego obliczenia swojego zobowiązania podatkowego stosując metodę uznaną przez Trybunał za zgodną z prawem wspólnotowym, zgodnie z warunkami przewidzianymi w prawie krajowym, które muszą być zgodne z zasadami równoważności oraz skuteczności.
2) Artykuł 26 szóstej dyrektywy 77/388 należy interpretować w ten sposób, że biuro podróży lub organizator wycieczek, który w ramach imprezy turystycznej świadczy podróżnym usługi nabyte od osób trzecich oraz usługi własne, jest w zasadzie zobowiązany do wyodrębnienia części ceny imprezy turystycznej przypadającej na usługi własne na podstawie ich wartości rynkowej, o ile wartość ta może zostać określona. W takim przypadku podatnik może zastosować kryterium rzeczywistych kosztów, wyłącznie jeżeli wykaże, że kryterium to dokładnie odzwierciedla rzeczywistą strukturę imprezy turystycznej. Stosowanie kryterium wartości rynkowej nie jest uzależnione ani od warunku, aby było ono mniej skomplikowane od metody opartej na kosztach rzeczywistych, ani od tego, aby metoda ta prowadziła do ustalenia zobowiązania z tytułu podatku VAT jednakowego lub zbliżonego do ustalonego według metody kosztów rzeczywistych. W konsekwencji:
- biuro podróży lub organizator wycieczek nie może stosować metody opartej na wartości rynkowej wedle swobodnego uznania oraz
- ostatnia z wymienionych metod znajduje zastosowanie do usług własnych, których wartość rynkową można określić, nawet wtedy, gdy w tym samym okresie podatkowym wartość niektórych usług własnych wchodzących w skład imprezy turystycznej nie może zostać określona, ponieważ podatnik nie sprzedaje podobnych usług poza imprezami turystycznymi.
3) Do sądu krajowego należy określenie, w świetle okoliczności zawisłego przed nim sporu, wartości rynkowej przelotów zapewnionych w tym przypadku w ramach imprez turystycznych. Sąd krajowy może określić wspomnianą wartość rynkową na podstawie średnich wartości. W tym kontekście rynkiem najbardziej odpowiednim może być rynek bazujący na miejscach sprzedanych innym organizatorom wycieczek.   

Ustalenie wartości rynkowej Trybunał pozostawił przy tym sądowi krajowemu. Wskazał tylko, że metody opartej na wartości rynkowej nie można stosować według własnego uznania, a jedynie wówczas, gdy można określić wartość rynkową takich usług własnych. Co do MyTravel nie było to jednoznaczne, gdyż bilety lotnicze sprzedawane w ramach własnej usługi różniły się ceną od tych sprzedawanych innym operatorom turystycznym.

Biura sprzedające pakiety usług powinny więc w zasadzie wyodrębniać usługi własne od kupionych w oparciu o ich wartość rynkową. Wyrok ten może mieć znaczenie także dla polskich podatników. Również polska ustawa, implementująca postanowienia VI Dyrektywy, przewiduje bowiem taki specjalny system opodatkowania VAT dla biur turystycznych.

Dodatkowo ETS wyjaśnił, że jeśli dokonuje on wykładni przepisu prawa wspólnotowego w ramach kompetencji z art. 234 WE, to wyjaśnia i precyzuje on znaczenie i zakres tego przepisu tak, jak powinien był on być rozumiany i stosowany od momentu jego wejścia w życie.

W opinii Trybunału „zastosowanie kryterium wartości rynkowej nie jest uzależnione od warunku, aby było ono mniej skomplikowane od metody opartej na kosztach rzeczywistych”, ani „od warunku, aby kryterium to prowadziło do ustalenia zobowiązania z tytułu podatku VAT jednakowego z ustalonym przy zastosowaniu kryterium kosztów rzeczywistych.

Zgodnie z zasadami VAT, podatek, jaki ma być pobrany przez organy podatkowe musi być równy podatkowi rzeczywiście pobranemu od konsumenta końcowego

Zdaniem ETS, wartość średnia może okazać się bardziej reprezentatywna, jeżeli, jak w przedmiotowej sprawie, ceny usług podobnych sprzedawanych poza imprezami turystycznymi przedstawiają znaczne zróżnicowanie. Do sądu krajowego należy określenie w każdym przypadku wartości najlepiej odpowiadającej wymowie VI Dyrektywy, a zatem sąd krajowy może określić wartość rynkową przelotów sprzedanych przez MyTravel w ramach imprez turystycznych na podstawie średniej ceny biletów lotniczych sprzedanych przez tego podatnika do tego samego lub porównywalnego miejsca podróży.

Orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 6 października 2005 r. w sprawie C-291/03 MyTravel plc vs. Commissioners of Customs & Excise (Zjednoczone Królestwo), http://curia.eu.int/