Zamknięta droga do sądu w sprawie opłaty za studia
5 października br. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał skargę konstytucyjną Jacka B. dotyczącą zwrotu opłaty za studia na uczelni państwowej.
Skarżący w procesie cywilnym pragnął wykazać, że wysokość pobranych przez uniwersytet państwowy opłat była nieuzasadniona, bo uczelnia dysponowała dotacjami państwowymi zapewniającymi całkowite pokrycie kosztów zajęć dydaktycznych studentów zaocznych. Sąd Okręgowy orzekł, że sąd cywilny może jedynie kontrolować prawidłowość opłat ustalanych przez uczelnie niepaństwowe. Natomiast rozstrzygnięcia rektorów wyższych szkół państwowych powinien sprawdzać Naczelny Sąd Administracyjny.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: art. 23 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym jest zgodny z art. 45 ust. 1 i art. 32 ust. 1 oraz nie jest niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia.
Z powyższego wyroku wynika, iż studenci uczelni państwowych jak i niepaństwowych nie mają możliwości inicjowania sądowej kontroli przepisów regulujących opłaty za studia. Mogą natomiast występować do sądu powszechnego, gdy uczelnia nienależycie wykonuje zobowiązania, np. nie odbywają się zajęcia, brak wyposażenia technicznego, o którym uczelnia zapewniała albo niezgodny z umową jest poziom naukowy kadry. Studentowi przysługuje wówczas roszczenie o odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy.
W uzasadnieniu Trybunał podkreślił, ze teza skarżącego o niedopuszczalności drogi administracyjnej kontroli opłat za studia nie była prawdziwa. Drogę sądową otwiera wydanie indywidualnej decyzji. W przypadku przepisów dotyczących opłat może to być decyzja o całkowitym lub częściowym zwolnieniu lub odmowie zwolnienia z obowiązku uiszczenia opłaty oraz decyzja o skreśleniu z listy studentów z powodu jej nieuiszczenia. Sąd administracyjny rozpoznając skargę na decyzję bada też zgodność z prawem zarządzenia rektora uczelni. Nie ma wprawdzie kompetencji do pozbawienia tego aktu mocy, ale praktyczne znaczenie takiego rozstrzygnięcia wykracza poza formalnoprawne granice. Sądy administracyjne mają m.in. możliwość sygnalizacji o naruszeniach prawa.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego istnienie pewnego rodzaju różnic w statusie uczelni państwowych i niepaństwowych oraz wynikające z tego różnice sytuacji prawnej studentów nie naruszają zasady równości wobec prawa, nie występuje także nierówność w dostępie do sądu. Osoby zainteresowane nauką w szkole wyższej dysponują swobodą wyboru uczelni, w której chcą studiować. Jeśli jednak ktoś ze względu na kierunek studiów, program i poziom kształcenia wybiera uczelnię państwową oznacza to podporządkowane się obowiązującemu na tego typu uczelni prawu.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5 października 2005 r., sygn. akt SK 39/05
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?