Zmiany w rachunkowości i usługowym prowadzeniu ksiąg rachunkowych

Senat wniósł poprawki do rządowego projektu nowelizacji ustawy o rachunkowości. Teraz trafi on znów do Sejmu. Przewiduje on m.in. uregulowanie w samej ustawie zasad usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Jakie zmiany wynikają z dostosowań do przepisów wspólnotowych?

Zmiana ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości ma na celu transpozycję do polskich przepisów postanowień dyrektywy 2006/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. zmieniającej dyrektywy Rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych, 86/635/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń. Zmiany w zakresie ww. dyrektywy dotyczą:

• wprowadzenia obowiązku wykazania w sprawozdaniu finansowym jednostki charakteru i celu gospodarczego zawartych przez nią umów nieuwzględnionych w bilansie w zakresie niezbędnym do oceny ich wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy;

• wprowadzenia obowiązku wykazania w sprawozdaniu finansowym transakcji zawartych z podmiotami (ze stronami) powiązanymi wraz z  ich  kwotami, a także informacji określających charakter tych powiązań w  przypadku, gdy nie zostały one przeprowadzone na warunkach rynkowych;

• wprowadzenia obowiązku podania w sprawozdaniu finansowym wyna­grodzenia biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej za świadczone za rok obrotowy usługi w zakresie obowiązkowego badania rocznego spra­wozdania finansowego, inne usługi poświadczające, usługi doradztwa podatkowego oraz pozostałe usługi;

• uzupełnienia przepisów ustawy, w których jest mowa o organach zarządzających i nadzorujących o organ administrujący, który może zostać ustanowiony m.in. w takich jednostkach jak spółka europejska, czy spółdzielnia europejska;

• wprowadzenia obowiązku i odpowiedzialności organów spółki za spo­rządzenie i publikację sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z  działalności.

Na czym ma polegać ułatwienie stosowania ustawy o rachunkowości?

Celem nowelizacji ustawy jest również dostosowanie niektórych jej przepisów do aktualnych realiów gospodarczych oraz innych ustaw, a także dalsze udoskonalanie i  ułatwienie ich stosowania przez mniejsze jednostki. W szczególności dotyczy to:

• wprowadzenia regulacji zasad wyceny i inwentaryzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji;

• zmian obowiązków w zakresie otwierania i zamykania ksiąg rachunkowych w sytuacjach szczególnych (upadłości z możliwością zawarcia układu, podziału przez wydzielenie);

• zasad sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych grupy kapitałowej (zakresu podmiotowego grupy kapitałowej, sprawowania współkontroli, modyfikacji pojęć „jednostka dominująca” i „znaczący inwestor”);

• zasad rozliczania połączeń spółek metodą łączenia udziałów (wyłączenie metody łączenia udziałów w przypadku spółek nie znajdujących się pod wspólną kontrolą).

Jakie zmiany dotyczą usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych?

Nowelizacja wprowadza ponadto do ustawy materię z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, co spowoduje konieczność wydania przez Ministra Finansów rozporządzeń w sprawie:

• uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych,

• obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów prowadzących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Zgodnie z przepisami nowelizacji, certyfikat księgowy poświadczający kwalifikacje do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych będzie można uzyskać wyłącznie w drodze egzaminu. Osoby, które będą chciały przystąpić do egzaminu, będą musiały posiadać co najmniej wykształcenie średnie i 2-letnią praktykę zawodową. 

Wedle przepisów przejściowych będzie jednak możliwość uzyskania certyfikatu bez egzaminu. Osoby, które złożą wniosek przed 30 czerwca 2010 r. i spełnią określone warunki dotyczące  odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia, będą mogły uzyskać certyfikat księgowy bez egzaminu.

Kiedy nowelizacja ma wejść w życie?

Podany w dyrektywie okres na wprowadzenie do prawodawstwa państw członkowskich UE jej postanowień wynosi 24 miesiące od daty wejścia w życie. Termin transpozycji ww. dyrektywy do prawa polskiego upływa we wrześniu 2008 r. Przepisy nowelizacji powinny więc były wejść w życie od 1 stycznia 2008 r., aby mogły mieć po raz pierwszy zastosowanie do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2008 r. Stąd pośpiech w pracach na przyjęciem projektu.

Podstawa prawna:

• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości (sejmowy druk nr 70);

• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, ze zm.);

• Dyrektywa 2006/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. zmieniająca dyrektywy Rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych, 86/635/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń (Dz. Urz. UE L 224 z 16.8.2006 r.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl