Odprawa rentowa i emerytalna

Odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty inwalidzkiej lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę.

Komu przysługuje odprawa emerytalno-rentowa?

Odprawa ta została ustanowiona jako świadczenie, które przysługuje wszystkim pracownikom. Nie ma znaczenia staż pracy pracownika u danego pracodawcy. Jedynym warunkiem jest ustanie stosunku pracy w związku z przejściem pracownika na emeryturę bądź rentę. Nie ma nadto znaczenia, czy mamy do czynienia z rentą stałą, czy też okresową.

Przesłankami nabycia prawa do np. odprawy rentowej są: rozwiązanie stosunku pracy, przyznanie prawa do renty i związek funkcjonalny między nimi.

Związek między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury lub renty może mieć charakter przyczynowy (rozwiązanie stosunku pracy następuje dlatego, że pracownikowi przysługuje prawo do świadczenia), czasowy (rozwiązanie stosunku pracy zbiega się w czasie z nabyciem prawa do świadczenia niezależnie od przyczyny rozwiązania stosunku pracy), bądź czasowo-przyczynowy (przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest nabycie prawa do emerytury bądź renty i rozwiązanie następuje w chwili przyznania świadczenia). Między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do świadczenia może zachodzić także związek funkcjonalny, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje przed spełnieniem warunków uprawniających do emerytury lub renty inwalidzkiej, ale nabycie prawa do jednego z tych świadczeń i przyznanie świadczenia po ustaniu zatrudnienia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej rozwiązanie stosunku pracy.

Jakiemu pracownikowi nie przysługuje odprawa rentowa lub emerytalna?

Prawa do odprawy emerytalno-rentowej nie nabywa pracownik, który spełnił warunki do nabycia prawa do emerytury lub renty już po ustaniu stosunku pracy. Odprawa taka nie przysługuje także pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę rodzinną.

W jakiej wysokości pracownikowi przysługuje odprawa emerytalno-rentowa?

Kodeks pracy stanowi, iż pracownikowi przysługuje ona w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Jest to minimalna wysokość odprawy.

W art. 92[1] § 1 K.p. został ustalony minimalny standard uprawnień płacowych pracownika z tytułu rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Przewidziana w tym przepisie odprawa emerytalna lub rentowa jest świadczeniem powszechnym, ustawowo gwarantowanym, a jej wysokość odpowiada jednomiesięcznemu wynagrodzeniu za pracę pracownika i jest niezależna od posiadanego przez uprawnionego stażu zatrudnienia. Jest to świadczenie, które każdy pracownik powinien otrzymać raz w życiu, gdy traci swój status pracowniczy w związku z przejściem na rentę lub emeryturę. W układach zbiorowych pracy i regulaminach wynagradzania można jednak ukształtować zasady nabywania prawa do tego świadczenia i ustalania jego wysokości w sposób korzystniejszy dla pracowników od wynikającego z powołanego przepisu. Układy zbiorowe pracy bądź regulaminy pracy mogą zatem oczywiście gwarantować odprawy w innej, większej wysokości.

Wypłata odprawy emerytalno-rentowej należy do obowiązków pracodawcy.

Czy pracownikowi należy się odprawa bez względu na podstawę rozwiązania stosunku pracy?

Ustanie stosunku pracy pracownika musi pozostawać w związku z jego przejściem na rentę lub emeryturę. Sam sposób, w jaki stosunek pracy ustał, nie ma znaczenia. Rozwiązanie może nastąpić na mocy porozumienia stron, wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną ze stron, a nawet upływ czasu, na jaki była zawarta umowa na czas określony. Wyjątkiem jest tylko sytuacja, gdy stosunek pracy ustał na podstawie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę, które nastąpiło z winy pracownika.

Odprawę emerytalno-rentową ma wypłacić każdy pracodawca, bez względu na wielkość zatrudnienia.

Czy pracownik może otrzymać odprawę emerytalno-rentową kilka razy?

Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Fakt wypłacenia odprawy musi zostać odnotowany w świadectwie pracy wydanym pracownikowi. Jest to niezbędne, gdyż staje się podstawą do ustalenia uprawnień pracowniczych. Pracownik, który otrzymał odprawę emerytalno-rentową u jednego pracodawcy, nie może jej otrzymać u innego. Jeżeli pracownik jest zatrudniony równocześnie u kilku pracodawców, to tylko jeden z nich jest zobowiązany do wypłacenia odprawy emerytalno-rentowej - wypłacał odprawę będzie pierwszy pracodawca, z którym zatrudniony rozwiązał stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę.

Nie można otrzymać zarówno odprawy rentowej, jak i emerytalnej. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy uznał jednak, że jednorazowość odprawy jest zachowana, gdy pracownik wcześniej nie otrzymał odprawy emerytalnej, a wysokość odprawy emerytalnej zostanie zmniejszona o odprawę pobraną w związku z przejściem na rentę w poprzednim zatrudnieniu.

Przyjmuje się jednak, że jeżeli pracownik otrzymał odprawę z jednego tytułu (odprawę rentową lub emerytaną), to nie pozbawia go to możliwości otrzymania tej odprawy z zupełnie innego tytułu.

Pamiętaj, że:

• Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.
• Warunkiem otrzymania przez praownka odprawy rentowej lub emerytalnej jest spełnianie przez niego warunków uprawninających do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94, ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.