Ostrożnie z fajerwerkami!

4.12.2022

W trosce o bezpieczeństwo konsumentów m.in. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przedstawił porady, których przestrzeganie umożliwi bezpieczne używanie fajerwerków. Poniżej najważniejsze informacje.

Co to są fajerwerki?

Fajerwerki to potoczne określenie wyrobów pirotechnicznych widowiskowych służących do celów rozrywkowych i przeznaczonych dla konsumentów. Zawierają one materiał bądź mieszaninę materiałów pirotechnicznych, będących jedną z odmian materiałów wybuchowych, przewidzianych do wytwarzania światła, dźwięku, dymu lub kombinacji tych efektów w wyniku samopodtrzymującej, egzotermicznej reakcji chemicznej.

Ze względu na zawartość materiałów wybuchowych każdy wyrób pirotechniczny, który jest nieodpowiednio używany może być niebezpieczny!

Jakie zagrożenia są związane z używaniem fajerwerków?

Co roku w okolicy Sylwestra i Nowego Roku słyszymy o wypadkach związanych z użyciem fajerwerków! Przyczyną zdecydowanej większości wypadków jest nieprzestrzeganie instrukcji obsługi i zasad bezpieczeństwa. Jedynie kilka procent wypadków jest wynikiem nieprawidłowego działania samego wyrobu. Wypadki mają miejsce zwłaszcza podczas odpalania baterii, rakiet i petard. 80% ofiar wypadków stanowią mężczyźni w wieku 19-50 lat.

Fajerwerki są materiałami wybuchowymi i podczas ich odpalania należy zachować szczególną ostrożność. Nieumiejętne obchodzenie się z fajerwerkami może być przyczyną groźnych wypadków nie tylko odpalającego, lecz także osób postronnych! Najczęstsze obrażenia to oparzenia twarzy i rąk. Zdarzają się także ciężkie urazy, takie jak, urwane palce, dłonie, uszkodzenie wzroku, głębokie rany twarzy i dłoni. Głośny huk petard może powodować czasowe lub trwałe uszkodzenia słuchu ludzi oraz zwierząt, które są szczególnie wrażliwe na dźwięki (maksymalny poziom natężenia emitowanego dźwięku nie może przekraczać 120 dB; A, imp).

Rodzaje fajerwerków

Rozróżniamy 3 klasy wyrobów pirotechnicznych widowiskowych przeznaczonych dla konsumentów:

klasa F1: wyroby, które podczas działania charakteryzują się bardzo niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także nieistotnym poziomem hałasu, przeznaczone do użytku w budynkach oraz na zewnątrz budynków;
klasa F2: wyroby, które podczas działania charakteryzują się niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także niskim poziomem hałasu, przeznaczone do użytku na zewnątrz budynków;
klasa F3: wyroby, które podczas działania charakteryzują się średnim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska, a także nieszkodliwym dla zdrowia ludzi poziomem hałasu, przeznaczone do użytku wyłącznie na zewnątrz, na dużych, otwartych przestrzeniach.

Wśród wyrobów pirotechnicznych widowiskowych wyróżnia się też wyroby klasy F4, ale są oneprzeznaczone wyłącznie dla osób z wiedzą specjalistyczną, posiadających odpowiednie uprawnienia.

Rodzaje wyrobów pirotechnicznych, które zwykle możnanabyć w sklepach:

Petardy

Głównym ich efektem jest huk, czasami też błysk (petardy błyskowe). Należy odpalać po położeniu nagruncie. W przypadku petardy z główką tarciową, petardę należypołożyć na gruncie tuż po odpaleniu. Petard nie wolno rzucać ani odpalać z ręki.

Trzaskające kulki

Emitują trzaskające iskry. Należy je odpalać po położeniu nagruncie.

Fontanny

Emitują iskry i płomienie. Należą do nich popularne fontanny tortowe.

Zimne ognie

Emitują iskry. Uważaj na rozgrzany pręt! Zaraz pozgaśnięciu może mieć temperaturę 650°C. Najlepiej odłóż go do naczynia z zimną wodą.

Rakiety

Wystrzelone wznoszą się w powietrzei na określonej wysokości wytwarzają efekty wizualne, którym mogątowarzyszyć efekty dźwiękowe. Należy odpalać je ze specjalnych rur – wyrzutni – solidnie umiejscowionych w gruncie. Patyk jest stabilizatorem lotu. Niesłuży do trzymania w dłoni aniwbijania w ziemię! Stabilizator wbity w ziemię nie pozwoli wystartować rakiecie cospowoduje eksplozję na ziemi. Rakieta włożona do niestabilnegonaczynia, np. butelki poszampanie, potrafi ją przewrócić, a wtedy rakieta skieruje lotw publiczność.Patyka stabilizującego nie należyusuwać. Nie należy kupować rakiet bez stabilizatora.

Rzymskie ognie

Mocowane do słupka lub zagłębiane w gruncie, po odpaleniu następuje wyrzut modułów pirotechnicznych, wytwarzających na określonejwysokości serie efektów wizualnych, którym mogą towarzyszyć efekty dźwiękowe.

Strzelające kulki

Po rzuceniu na twardą powierzchnię następuje huk. Nie należy nosić kulek w kieszeni. Nigdy należy nie rzucać w pobliżu ludzi lub zwierząt.

Wyrzutnie rurowe

Mocowane do słupka, zagłębiane w gruncie bądź ustawiane na płaskim gruncie. Po odpaleniu następuje wyrzut pojedynczego modułu pirotechnicznego wytwarzającego na określonejwysokości efekt wizualny, czasami też dźwiękowy.

Baterie

Zestaw zawierający kilka elementów tego samego typu, z jednym bądź dwoma lontami. Najbardziej popularne są baterie wyrzutni rurowych.

Strzelające serpentyny i konfetti

Huk z efektem wyrzucenia wstęgi lub konfetti. Wyrób uruchamiany przezpociągnięcie sznura o szorstkiej powierzchni, przesuwającego się po mieszaninie pirotechnicznej wrażliwej na tarcie, przewidziane dotrzymania w ręce.

Jak kupować fajerwerki i jak je używać?

Fajerwerki mogą nabywać i odpalać wyłącznie osoby pełnoletnie. Sprzedaż osobomniepełnoletnim jest karalna – kto sprzedaje wyroby pirotechniczne osobom niepełnoletnim podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawieniawolności do lat 23 (wg art. 37 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym; Dz.U. z 2012 r., poz. 1017, ze zm.).

Na wyrobie powinna znajdować się instrukcja obsługi w języku polskim oraznastępujące dane:

nazwa i adres producenta lub importera,
określenie typu wyrobu (np. bateria, petarda, rakieta),
klasa wyrobu (kl. F1, F2 lub F3),
ostrzeżenia (w tym minimalna odległość, na jaką należy oddalić się po odpaleniu).

Na fajerwerkach powinno znajdować się oznakowanie CE, potwierdzające ich zgodność z odpowiednimi wymaganiami.

Sprawdź, czy produkt nie jest uszkodzony. Obudowa wyrobu nie może posiadać żadnych wad mechanicznych (pęknięcia, rozdarcia, wgniecenia, wybrzuszenia). Z wyrobu nie może wysypywać się materiał pirotechniczny.

Nabywanie, przechowywanie lub używanie wyrobów pirotechnicznych widowiskowych należących do klasy F1, F2 i F3 nie wymaga uzyskania pozwolenia (wg art. 9 ust. 2 ustawy z 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego; Dz.U. z 2015 r., poz. 1100, z późn. zm.).

Obrót tymi wyrobami może się odbywać w pomieszczeniach sklepowych, magazynowych, nazapleczach, ale też w pomieszczeniach sprzedaży doraźnej. Sprzedaż w pomieszczeniach sprzedaży doraźnej może być prowadzona nie dłużej niż 21 dni w roku. Mogą się tamznajdować wyłącznie wyroby pirotechniczne klasy F1-F3 w ilości do 300 kg brutto. Pomieszczenia takie można lokalizować w tymczasowych obiektach budowlanychw rozumieniu prawa budowlanego (np. na bazarach czy targowiskach), o ile spełniają wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 262).

Jeśli kupujesz – sprawdź, czy:

obudowa nie posiada żadnych wad mechanicznych (pęknięcia, przerwania, wgniecenia, wybrzuszenia) oraz czy nie wysypuje się mieszanina pirotechniczna;
elementy składowe są dobrze ze sobą połączone, nie przesuwają się i nie wypadają;
lont jest zabezpieczony pomarańczową osłoną lub opakowaniem;
podana jest nazwa producenta wraz z danymi adresowymi;
instrukcja obsługi napisana jest w języku polskim i zawiera co najmniej informację o sposobie odpalenia oraz niezbędne ostrzeżenia.

Dla bezpiecznego użytkowania fajerwerków, zapoznaj się z instrukcją obsługi i bezwzględnie przestrzegaj jej zaleceń.

Nie pozwalaj odpalać fajerwerków dzieciom. Nigdy nie pochylaj się nad odpalanymi wyrobami! Odpalaj je stojąc lub klęczącz boku i trzymając źródło ognia w wyciągniętej ręce.

Wyroby odpalaj pojedynczo. Nigdy kilka jednocześnie.

Zawsze zachowuj bezpieczną odległość (minimalne odległości podaje instrukcja obsługi, np. dla fajerwerków klasy F2 bezpieczna odległość dla użytkownikaw trakcie działania fajerwerku wynosi co najmniej 8 m). Wybierz odpowiednie miejsce, unikaj przeszkód nad odpalanym fajerwerkiem, które mogą zakłócić jego lot (np. drzewa, linie energetyczne). Wyrobów klasy F3 używaj wyłącznie na dużych otwartych przestrzeniach.

Jeśli wyrób nie zadziała, odczekaj co najmniej 15 minut, zanim do niego podejdziesz. Nigdy nie odpalaj go ponownie. Najlepiej umieścić taki wyrób w naczyniu z wodą.

W trakcie odpalania używaj okularów ochronnych. Nie trzymaj fajerwerków w kieszeniach. Nawet tych najmniejszych. Nie używaj fajerwerków, jeśli jesteś pod wpływem alkoholu.

Jeśli używasz – pamiętaj:

upewnij się, że strzelanie w wybranym miejscu i czasie jest dozwolone; w wielu miejscowościach obowiązują lokalne akty, które ograniczają możliwość korzystania z wyrobów pirotechnicznych np. tylko w noc sylwestrową;
czytaj instrukcje. Bezwzględnie przestrzegaj zaleceń producenta; zwróć uwagę na ostrzeżenia;
zachowaj bezpieczną odległość – jest ona podana w instrukcji obsługi; nigdy nie pochylaj się nad ładunkiem;
wybierz miejsce, w którym korzystając z fajerwerków nie zrobisz nikomu krzywdy i niczego nie zniszczysz. Sprawdź, czy na drodze ładunku nie znajdują się przeszkody, np. drzewa lub linie energetyczne;
sprzedaż wyrobów pirotechnicznych nieletnim, użytkowanie fajerwerków w sposób niebezpieczny czy zakłócanie porządku zgłoś Policji. Niewłaściwie użytkując wyroby pirotechniczne popełniasz wykroczenie;
gdy doszło do wypadku, wezwij służby ratownicze: Straż Pożarną, Pogotowie.

Pamiętaj, że niewłaściwie użytkując wyroby pirotechniczne popełniasz wykroczenie. Możesz zostać ukarany na podstawie:

art. 51 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2015 r., poz. 1094, ze zm.) – zakłócenie spokoju, porządku, spoczynku nocnego; sankcje: areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności (1 miesiąc) albo grzywna od 20 do 5.000 zł;
art. 82 Kodeksu wykroczeń – nieostrożne obchodzenie się z ogniem lub naruszanie przepisów przeciwpożarowych; sankcje: areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5.000 zł albonagana;
art. 83 Kodeksu wykroczeń – nieostrożne obchodzenie się z materiałami wybuchowymi, łatwozapalnymi, wykraczanie przeciwko przepisom o wyrobie, sprzedaży, przechowywaniu, używaniu lub przewożeniu takich materiałów; sankcje: areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5.000 zł albo nagana.

Wymagania dla fajerwerków

Wymagania prawno-techniczne, jakie powinny spełniać wyroby pirotechniczne, w tym fajerwerki, określono w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 3 czerwca 2016 r.w sprawie wymagań bezpieczeństwa dla wyrobów pirotechnicznych (Dz.U. poz. 818) oraz uzupełniającozawarte są w normach zharmonizowanych dotyczących wyrobów pirotechnicznych (np. PN-EN 15947-5 - Wyroby pirotechniczne - Wyroby pirotechniczne widowiskowe, klasy F1, F2i F3, Część 5: Wymagania dotyczące konstrukcji i działania). Listę norm zharmonizowanych publikuje Komisja Europejska na swoje stronie internetowej: https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmonised-standards/pyrotechnic-articles_pl

Natomiast obowiązki, jakie muszą spełnić podmioty gospodarcze (producenci, importerzy, dystrybutorzy), wprowadzając czy udostępniając wyroby pirotechniczne na rynku, określono w rozdziale 5d ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

Pamiętaj, że:

Aby impreza nie zakończyła się tragedią, pamiętaj o kilku zasadach: Nie kupuj fajerwerków z niepewnego źródła. Sprawdź, czy nie wysypuje się z nich mieszanka pirotechniczna, czy mają zabezpieczony lont, czy nie mają pękniętej obudowy lub innych uszkodzeń. Szukaj instrukcji - powinny być w niej informacje o producencie, o tym, jak odpalać fajerwerki i ostrzeżenia. Przestudiuj ją wcześniej, a nie tuż przed zastosowaniem. Odpalaj petardy oraz rakiety na otwartej przestrzeni, nie kieruj ich na ludzi, zwierzęta, drzewa czy budynki.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl