Uprowadzenie dziecka za granicę

Kiedy wyjazd z dzieckiem można uznać za uprowadzenie?

Z uprowadzeniem dziecka za granicę mamy do czynienia wówczas, gdy spełnione są dwa warunki:

  1. nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji, wykonywanego wspólnie lub indywidualnie, na mocy ustawodawstwa państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem; zob.: Kiedy sąd ustanawia opiekuna? i Władza rodzicielska - prawa i obowiązki rodziców wobec dziecka 

  2. w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo byłyby tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.

Przez prawo do opieki należy rozumieć przede wszystkim prawo do decydowania o miejscu pobytu dziecka. Prawo do opieki może wynikać w szczególności z mocy samego prawa, z orzeczenia sądowego lub administracyjnego albo z ugody mającej moc prawną w świetle przepisów ustawodawstwa tego państwa.

Z kolei "miejsce stałego pobytu" określają fakty uzewnętrzniające długotrwałe i stabilne przebywanie dziecka w miejscu, w którym zaspakaja ono wszystkie swoje potrzeby, niezależnie od istnienia po stronie osób, pod opieką których dziecko pozostaje, zamiaru stałego pobytu. O zamiarze stałego pobytu dziecka nie decyduje wola osób, pod których opieką przebywa.

Przykład:

  • Dziecko przebywając wraz z rodzicami w Polsce i pozostając tam pod opieką ich obojga, uczęszczając do żłobka i do przedszkola, mając zaspokojone wszystkie życiowe potrzeby, będąc obywatelem polskim i władając językiem polskim, ma bezpośrednio przed zatrzymaniem go przez matkę w innym kraju miejsce stałego pobytu w Polsce, niezależnie od tego, czy jego matka miała zamiar stałego pobytu w Polsce, czy też nie, względnie - czy i ewentualnie kiedy, zamiar w tym zakresie zmieniła.

Powrót dziecka uprowadzonego za granicę

W prawie międzynarodowym wypracowano procedury, które mają na celu zapewnienie niezwłocznego powrotu dzieci bezprawnie uprowadzonych lub zatrzymanych. Zostały one zawarte w Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze dnia 25 października 1980 r. 

Należy pamiętać, że reguły te odnoszą się tylko do sytuacji, gdy dziecko zostaje uprowadzone do innego państwa. W innych wypadkach zastosowanie znajdują przepisy krajowe.

Do jakich dzieci stosuje się przepisy Konwencji?

Konwencję stosuje się do każdego dziecka, które miało miejsce stałego pobytu w państwie – stronie Konwencji bezpośrednio przed naruszeniem praw do opieki lub odwiedzin. Konwencja przestaje obowiązywać, kiedy dziecko osiąga wiek 16 lat – oznacza to, że po osiągnięciu tego wieku nie można dochodzić powrotu dziecka na jej podstawie.

Kiedy zarządza się powrót dziecka, a kiedy nie?

W założeniu Konwencja ma zapewnić szybki powrót bezprawnie uprowadzonego dziecka. Dlatego władze państwowe powinny niezwłocznie nakazać wydanie dziecka.

Od tej zasady przewidziano jednak wyjątki. Właściwa władza państwa wezwanego może bowiem odmówić jego wydania, gdy:

  1. osoba sprzeciwiająca się wydaniu wykaże, że wnioskodawca nie wykonywał prawa do opieki w czasie uprowadzenia lub zaakceptował uprowadzenie

  2. osoba sprzeciwiająca się wydaniu wykaże, że istnieje poważne ryzyko, iż powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia

  3. dziecko sprzeciwia się powrotowi, a osiągnięty przez nie wiek i stopień dojrzałości uzasadnia uwzględnienie jego opinii

  4. wniosek o wydanie wpłynął do właściwej władzy państwa wezwanego po upływie roku od dnia uprowadzenia, a dziecko przystosowało się już do swego nowego środowiska

  5. zwrotowi dziecka sprzeciwiają się podstawowe zasady państwa wezwanego dotyczące ochrony praw człowieka i podstawowych wolności.

Kluczowe znaczenie w praktyce ma drugi z wymienionych wyjątków. Zgodnie z intencją twórców Konwencji, powinien on być rozumiany wąsko.

Wskazuje się przykładowo, że odnosi się on do przypadków, w których istnieje groźba stosowania przemocy wobec dziecka lub jego seksualnego wykorzystania przez wnioskodawcę, albo gdy wnioskodawca jest alkoholikiem, narkomanem, bądź uchyla się od pracy zarobkowej.

Co do zasady samo odłączenie dziecka od rodzica, który je uprowadził (nawet jeżeli byłby to rodzic dominujący w dotychczasowym życiu dziecka), nie stanowi przeszkody do wydania dziecka. Wyjątkiem będą tu niemowlęta, gdyż szczególne relacje zachodzące między matką a niemowlęciem sprawiają, że jedynie w zupełnie szczególnych przypadkach można zaaprobować oddzielenie dziecka od matki. Oznacza to, że dobro niemowlęcia sprzeciwia się nakazaniu jego powrotu, prowadzającego do oddzielenia go od matki z wskazanymi wyżej konsekwencjami; w takim razie wniosek o wydanie dziecka winien być oddalony. 

W praktyce zdarza się, że także i w przypadku starszych dzieci sądy oddalają wnioski z tego powodu, iż oddzielenie od rodzica mogłoby narazić dzieci na szkody psychiczne (stwierdzają to biegli psychologowie).

Do kogo można skierować wniosek o wydanie uprowadzonego dziecka?

Ze względu na to, iż każde z państw posiada własny system prawny i różna może być właściwość organów w sprawach dotyczących wydania dziecka, państwa - strony Konwencji zobowiązane zostały do wyznaczenia tzw. organu centralnego, który ma za zadanie m.in. podejmować wszelkie odpowiednie środki w celu ustalenia miejsca przebywania dziecka bezprawnie uprowadzonego lub zatrzymanego oraz wszczęcia lub ułatwienia wszczęcia postępowania sądowego lub administracyjnego w celu uzyskania powrotu dziecka.

W Polsce takim organem jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Ono także udziela informacji co do tego, która instytucja jest organem centralnym w innych państwach.

 

Podstawa prawna:

  • Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 r. (Dz. U. 1995 r. Nr 108, poz. 528, ze zm.)


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • Anna Kruszyńska 2017-03-10 12:21:42

    Komentarze zamieszczone pod artykułem dotyczą głównie " pokrzywdzonych" ojców, którym partnerki zabrały dzieci i uciekły za granicę. A co może zrobić kobieta z rocznym dzieckiem, której partner jest psychopatą, znęca się nad nią i mało dba o dziecko. Jak kobieta może się wyzwolić spod władzy człowieka bez skrupułów, który w swoim psychicznym znęcaniu przechodzi sam siebie. Ta kobieta chce wrócić do Polski, ale boi się, że będzie odpowiadać za czyn porwania dziecka. W Polsce dziecko będzie miało doskonałe warunki, bezpieczną egzystencję i spokojne dostatnie życie. Dotychczasowa sytuacja źle wpływa na dziecko, które wyczuwa napiętą atmosferę, lęk matki przed oprawcą, a jednocześnie uczy się patologicznych zachowań. Czy w tak dramatycznej sytuacji prawo stanie po stronie "tatusia" i winną uprowadzenia będzie ta biedna, umęczona młoda kobieta ? Nadmieniam, że w Anglii jest złoszona, jako ofiara przemocy. Niby różne instytucje zadeklarowały pomoc, ale w konsekwencji jest wielkie sru i dziewczyna bezradnie czeka już na cud.

  • Arek 2015-07-18 10:40:49

    Sam byłem w takiej sytuacji.Mam wiedzę i doświadczenie.Teraz udzielam płatnych porad jak odzyskać dziecko lub wywalczyć kontakty.

  • sofia 2015-03-09 14:53:04

    prosze o pomoc moje dziecko zostało porwane przez ojca do Algerii , i tego kraju nie obowiazuje konwencja haska , co mam robic ... czy ktos moze mi pomóc , lub wskazac ludzi lub orgazizacje do których moge sie zwrócić o pomoc ? jestem załamana

  • Tadeusz 2014-07-18 14:10:38

    Tylko, że bezprawnie uprowadzają dzieci instytucje państwowe (np. nietknięte denazyfikacją Jugentamty)pod dowolnym pretekstem, np. że rodzice są za biedni a dziecko będzie miało większe szanse jako niemieckojęzyczne i to wystarcza aby pozbawić rodziców praw zgodnie z prawem, wystarcza nawet do uważania, że to rodzice bezprawnie uprowadzili dziecko/dzieci do Polski, gdzie gorsze warunki ma ponad milion dzieci i zwykle rosną na nie gorszych od swoich rozwydrzonych niemieckich kolegów.

  • Eryk 2014-03-24 15:38:18

    bardzo dobry adwokat Marzena Kopiec-Hnida z wodzislawia śląskiego polecam

  • kAROLINA FLOREK 2012-11-30 20:09:06

    W JASTRZĘBIU zDROJU JEST TAKI ADWOKAT NAZYWA SIĘ GRZEGORZ kIWIC, KTÓRY SIĘ NA TYM ZNA

  • Irek 2011-11-07 19:55:41

    zona wymeldowala dziecko ze szkoly,wyjechala do niemiec tam dziecko chodzi do szkoly,dziecko ma 9 lat ,wszystko zrobila baz mojej zgody,czy moze poniesc jakas za to kare

  • oa 2011-10-01 12:59:34

    Moj maz ma 7-letnia corke z poprzedniego zwiazku. Dziecko bez jego zgody i wiedzy zostalo wywiezione do Stanow Zjednoczonych, z informacji jakie posiadamy w Urzedzie Imigracyjnym w USA zlozone sa juz papiery o pobyt staly dla dziecka. Matka dziecka utrudniala kontakt z jego ojcem, nastawiala negatywnie do jego osoby tu na miejscu w Polsce. Jest oczywiste, ze w tej sytuacji moj maz nie bedzie mial kontaktu ze swoja corka w ogole. od prawie 2 miesiecy nie ma zadnego kontaktu ani z matka dziecka ani z corka. czy ktos moze pomoc w tej sprawie? dodam tylko ze maz nie jest pozbawiony wladzy rodzicielskiej, sadownie mial przyznane widzenia z dzieckiem i zawsze zabiegal o kontakt z corka. Odwiecznym celem matki dziecka bylo natomiast wymazanie osoby ojca ze swiadomosci malej!!!

  • inf 2011-09-30 05:52:53

    W sprawie zaginiecie najlepiej skontaktowac sie z Itaka

  • Malgorzata Brzost 2011-09-23 17:08:05

    Mieszkam w hiszpani na teneryfie moja corka zaginela 8 miesiecy temu ma teraz 15 lat.U CIEKLA Z centrum ktore przejelo nad nia tymczasowa opieke.W ucieczce jej pomogla osoba dorosla aby skrzywdzic moje dziecko i zrujnowac jej i moje zycie.Jest to meszczyzna pochodzenia wloskiego i 51 lat.Poszukiwany przez policje bez skutku. Mojej corki nikt nie szuka, gdyz nie uznano ja za zaginiona.Nie mam rzadnych wiadomosci o moim dziecku nie wiem czy zyje... Nie wie co moge wiecej zrobic i kto moze mi pomoc.Czy wedlug prawa nieletnia ktora uciekla na swoja odpowiedzialnosc moze nie byc poszukiwana? Prosze o pomoc.

  • Joanna Pachwicewi 2011-09-20 11:22:56

    Jestem wlasnie w trakcie tego typu procesu i mam caly szereg watpliwosci odnosnie tego jak sie on rozpoczal. Ten artykul co prawda wyjasnil mi kilka z tych watpliwosci ale nie wszystkie...gdzie moglabym dowiedziec sie wiecej?


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika