Działanie w celu osiągnięcia korzyści

Odpowiedź prawnika: Działanie w celu osiągnięcia korzyści

Art. 286 kodeksu karnego stanowi, że kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Przedmiotem czynu jest mienie w szerokim tego słowa znaczeniu, czyli rzeczy ruchome, nieruchomości i wszelkie prawa majątkowe. W dyspozycji tego przepisu mieści również się zabór towaru, bez uiszczenia zapłaty za niego. Rozporządzeniem będzie każdy akt powodujący zmianę w majątku osoby pokrzywdzonej, a więc zarówno akt o skutkach rzeczowych (np. zbycie rzeczy), jak i obligacyjnych (np. zwolnienie z długu). Transakcja taka musi być jednocześnie niekorzystna, co może polegać na poniesieniu rzeczywistego uszczerbku na majątku lub na przyjęciu zobowiązań majątkowych. Powstanie szkody w mieniu nie jest koniecznym warunkiem do przyjęcia, że doszło do tak pojmowanego niekorzystnego rozporządzenia.

Przestępstwo to może być popełnione tylko w zamiarze bezpośrednim, przesądza o tym znamię czasownikowe żąda.

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku działanie sprawcy polegające na zakupie towaru z zobowiązaniem się do zapłaty zań w późniejszym, umownie określonym terminie, przy zaistnieniu już w momencie tego zakupu zamiaru niedotrzymania uzgodnionego terminu zapłaty i odłożenia go na czas bliżej nieokreślony oraz uzależnienia go od ewentualnego powodzenia inwestycji dokonanych z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży przedmiotowego towaru, jest w istocie doprowadzeniem kontrahenta do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia go w błąd, a tym samym wyczerpuje znamiona przestępstwa oszustwa.

Na tle ustawowej definicji zagarnięcia mienia zaznacza się istotna różnica między kradzieżą i przywłaszczeniem a oszustwem. O ile bowiem kradzież i przywłaszczenie zawsze prowadzą do przysporzenia korzyści majątkowej sprawcy lub komu innemu, o tyle w przypadku przestępstwa oszustwa osiągnięcie korzyści nie musi nastąpić, lecz wystarczające jest, by sprawca działał w celu osiągnięcia takiej korzyści.

Pamiętać należy i o drugiej stronie medalu, to znaczy z uwagi na brak pieniędzy w obrocie gospodarczym, powszechną praktyką były transakcje z odroczonym terminem płatności, dzięki czemu osoby nie posiadające większej ilości gotówki mogły sprzedawać zakupiony towar i potem za niego zapłacić. Wielu nieuczciwych przedsiębiorców wykorzystywało to, aby wyłudzić towar. Nie można jednak z góry zakładać, że każdy kto dokonywał takich transakcji, miał zamiar oszukania kontrahenta. Ten zamiar powinien ustalić organ ścigania (prokuratura, policja), a gdy zawiadamiający się z tym nie zgodzi może to zaskarżyć zażaleniem do prokuratora nadrzędnego - gdy ten się nie zgodzi to przesyła sprawę do Sądu.

Reasumując przestępstwo oszustwa zachodzi, gdy sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści. Ten cel musi zostać wykazany, aby można było sprawcy przypisać, że popełnił przestępstwo. Z samych okoliczności sprawy może wynikać, że sprawca działa w tymże właśnie celu np. notoryczność działania mimo już istniejącej niewypłacalności.