Spadek dla małoletniej córki - opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona w oparciu o ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny ( Dz.U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

Skład spadku 

W skład masy spadkowej wchodzą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego z zakresu prawa cywilnego. Oznacza to, iż w skład spadku nie wchodzą prawa związane ściśle z osobą spadkodawcy tzn. takie których spełnienie uzależnione jest od osobistych przymiotów zobowiązanego jak np. służebności osobiste czy roszczenia alimentacyjne. Nie należą do niego również prawa i obowiązki wynikające ze stosunków karnoprawnych, administracyjnoprawnych, finansowoprawnych.

Do spadku po zmarłym wchodzić więc będą: wszelkie ruchome przedmioty majątkowe, samochód obciążony niespłaconym kredytem, prawa i obowiązki wspólnika spółki cywilnej (gdyż takie zastrzeżenie znalazło się w umowie spółki) co wiąże się również z odpowiedzialnością za pożyczkę zaciągniętą przez wspólników oraz nieuregulowane składki ZUS, jeśli wynikają one z działalności spółki. Na podstawie art. 98 Ordynacji Podatkowej spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spadkodawcy. 

Postępowanie spadkowe

Aby spadkobiercy mogli swobodnie dysponować majątkiem po zmarłej osobie, należy przeprowadzić postępowanie sądowe, w wyniku którego wskazany zostanie przez sąd krąg spadkobierców ustawowych zmarłego. Odbywa się to na skutek wniesienia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, przez osobę mającą w tym interes prawny. Może to być jeden ze spadkobierców lub np. bank. Jest to jedyny możliwy sposób wyznaczenia kręgu dziedziczących osób, dlatego konieczne jest wniesienie takiego wniosku do sądu, co należałoby uczynić jak najszybciej. Jeśli Pani w imieniu córki nie wystąpi do sądu z takim wnioskiem, mogą z nim wystąpić wierzyciele zmarłego, którzy mają interes prawny w wyznaczeniu spadkobiercy. Wynik postępowania spadkowego umożliwia osobie nabywającej spadek, realizacje działań związanych z przedmiotem spadku.

Przyjęcie spadku

Przyjęcie spadku następuje w momencie złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku musi być złożone w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania przed sądem lub notariuszem.

Jeżeli spadkobierca nie ma zdolności do czynności prawnych, termin sześciomiesięczny rozpoczyna bieg od chwili, w której o tytule powołania spadkobiercy dowiedział się jego przedstawiciel ustawowy (w tym przypadku Pani). W przypadku małoletniego dziecka oświadczenie o przyjęciu spadku wprost lub odrzuceniu spadku składa w imieniu dziecka jego przedstawiciel ustawowy, na podstawie uzyskanego pozwolenia sądu opiekuńczego. W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, taka zgoda nie jest konieczna. Niezłożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest równoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (bez odpowiedzialności za długi spadkowe), gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych.

W związku z tym, iż nie złożono żadnego oświadczenia, Pani córka nabyła spadek z dobrodziejstwem inwentarza, tzn. bez odpowiedzialności za długi spadkowe.

Udział w spółce cywilnej

Nabywając spadek, na podstawie istniejącej umowy spółki, Pani córka stała się wspólnikiem w spółce cywilnej, co łączy się również z udziałem w zyskach oraz stratach spółki oraz z odpowiedzialnością za zaciągniętą przez spółkę pożyczkę (wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za jej zobowiązania w sposób solidarny). Oczywiście z uwagi na to, iż jest ona osobą małoletnią, wszelkie działania w jej imieniu podejmuje Pani jako jej przedstawiciel ustawowy. Jeśli córka nie chce być wspólnikiem w spółce cywilnej, wówczas może Pani w jej imieniu wypowiedzieć udział w spółce na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego – jeśli umowa spółki zawarta była na czas nieokreślony. Z ważnych powodów można żądać również rozwiązania spółki przez sąd. Z uwagi na to, iż jest to czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego, konieczne jest uzyskanie w takiej sytuacji zgody sądu opiekuńczego. W przypadku rozwiązania spółki wspólnikowi występującemu zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia - wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia.

Nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki. Należy zaznaczyć, że apteki działają na podstawie zezwolenia udzielanego przez Nadzór Farmaceutyczny. Oznacza to, że bez zgody Nadzoru Farmaceutycznego nie może dojść do zmiany osób będących wspólnikami spółki cywilnej, bowiem zezwolenie imiennie wskazuje wspólników.

Odpowiedzialność za długi

Odpowiedzialność osoby przyjmującej spadek z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza się jedynie do wartości czynnej spadku ustalonej w spisie inwentarza, co oznacza, że spadkobierca odpowiada całym swoim majątkiem, ale tylko do określonej wartości. W spisie inwentarza spadku, muszą wymienione wszelkie przedmioty majątkowe wchodzące w skład spadku, wierzytelności oraz długi spadkowe. Jeżeli złożono oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a inwentarz nie był przedtem sporządzony, sąd wyda postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza. Wykonanie takiego postanowienia sąd zleca komornikowi. Jeżeli po sporządzeniu spisu inwentarza zachodzi wątpliwość, czy zostały w nim zamieszczone wszystkie przedmioty należące do spadku lub czy zamieszczone w spisie inwentarza długi istnieją, sąd spadku z urzędu lub na wniosek może nakazać spadkobiercy złożenie dodatkowych oświadczeń. Na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości opłat za czynności komorników niebędących czynnościami egzekucyjnymi z dnia 10 marca 2006 r. komornik pobiera opłatę stałą w wysokości 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę czynności niebędących czynnościami egzekucyjnymi. Przy czym praktycznie nie sporządza się spisu inwentarza.

Podstawowym obowiązkiem spadkobiercy jest spłata długów spadkowych, a więc konieczne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy na temat wszystkich ewentualnych wierzycieli. Spadkobierca, który na spłatę takich długów wyczerpał sumę odpowiadającą wartości stanu czynnego spadku, zwalnia się od odpowiedzialności wobec nie znanych mu wierzycieli.

Jeśli natomiast celowo pominął pewnych wierzycieli, a kwota wierzytelności przewyższa wartość spadku, wówczas Ponosi on w takiej sytuacji odpowiedzialność za pominięte świadomie długi ponad wartość stanu czynnego spadku. Jego odpowiedzialność jednak nie staje się nieograniczona, lecz odpowiada on tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe. 

Co do umowy kredytowej zawartej z bankiem na zakup samochodu, to zgodnie z aneksem trwała do dnia 25 grudnia 2007 r., śmierć zaś nastąpiła 30 grudnia 2007 r., a więc zgodnie ze stanowiskiem banku umowa już nie obowiązywała i ubezpieczenie również. 

Reasumując zdaniem opiniującego w niniejszej sprawie nie ma alternatywnych rozwiązań. Pani Córka nabędzie spadek z dobrodziejstwem inwentarza (czyli z ograniczeniem odpowiedzialności do wartości spadku). Postępowanie spadkowe może toczyć się na wniosek każdego podmiotu, który ma w tym interes prawny.