Spółka z o.o. komandytowa - opinia prawna

Stan faktyczny

Trzy osoby są wspólnikami sp. z o. o., a jednocześnie są one członkami jej zarządu. Planowane jest utworzenie spółki komandytowej, w której komplementariuszem miałaby być sp. z o. o. zaś komandytariuszami jej wspólnicy, jako osoby fizyczne. Czy jest możliwe założenie spółki komandytowej przez spółkę z o.o. i osoby fizyczne - członków zarządu tej spółki z o.o.? Kto powinien reprezentować spółkę z o.o, przy zawieraniu umowy spółki komandytowej? W jaki sposób może być reprezentowana spółka komandytowa? Czy potrzebne jest pełnomocnictwo dla komandytariuszy (tu - osób fizycznych) do reprezentowania spółki, czy też wystarczy, żeby te same osoby reprezentowały ją jako członkowie zarządu spółki z o. o. - jedynego komplementariusza? Jak powinno to wyglądać od strony praktycznej - przecież są to te same osoby? Czy powinno się stosować jakieś formy odróżniania funkcji, w której przy danej czynności taka osoba występuje (np. poprzez stosowanie różnych pieczątek)?

Opinia prawna 

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych: 

• Ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 r. Nr 94, poz. 1073 ze zm.) - dalej ksh

Spółka z o.o. jako wspólnik spółki komandytowej

Wspólnikami spółki komandytowej mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz tzw. ułomne osoby prawne. Jak więc wynika z powyższego, osoba prawna (np. sp. z o. o.) może zostać komplementariuszem jak i komadytariuszem w spółce komandytowej, jednocześnie komadytariuszami lub komplementariuszami mogą być osoby fizyczne.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że komplementariuszem spółki komandytowej będzie sp. z o.o., a komandytariuszami wspólnicy tej spółki - jako osoby fizyczne.

Co do zasady nie ma przeciwwskazań do utworzenia spółki komandytowej w w/w sposób, jednakże należy pamiętać o przepisie z art. 211 ksh, zgodnie z którym, członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody udziela organ uprawniony do powołania zarządu.

Jeżeli utworzona spółka komandytowa będzie zajmowała się sprawami konkurencyjnymi wobec sp. z o. o. (komplementariusza) wówczas należy zastosować się do art. 211 ksh - należy uzyskać zgodę spółki. Jeżeli jednak nie będą to sprawy konkurencyjne wówczas w/w zgoda nie będzie potrzebna. Zgodnie z § 2 powyższego artykułu, jeśli umowa nie stanowi inaczej, zgody tej udziela organ powołujący zarząd, czyli najczęściej zgromadzenie wspólników. Oczywiście w praktyce w opisanym przypadku problem otrzymania zgody na działalność konkurencyjna nie wystąpi z uwagi na tożsamość osób zwracających się o zgodą i jej udzielających.

Reprezentacja spółki z o.o. przy zawieraniu umowy spółki komandytowej

Zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h., w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

Przyjmuje się, że przez "umowy zawierane między członkiem zarządu a spółką" rozumie się wszelkie umowy, jakie członek zarządu zawiera ze spółką, nie zaś tylko te umowy, które stanowią podstawę sprawowania funkcji członków zarządu spółce. Chodzi zatem zarówno takie umowy, które mogą wiązać się z pełnioną funkcją, jak i te, które nie są związane z wykonywaniem funkcji członka zarządu, ale są zawierane przez osobę fizyczną poza źródłem kompetencji (Rodzynkiewicz Mateusz Kodeks spółek handlowych. Komentarz Warszawa 2007 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie II).

W związku z powyższym, spółkę z o.o. powinna reprezentować rada nadzorcza - o ile jest w spółce powołana, bądź pełnomocnik wybrany uchwałą zgromadzenia wspólników.

W przypadku, gdy w spółce funkcjonuje rada nadzorcza, a zgromadzenie powołało pełnomocnika do reprezentacji spółki - o pierwszeństwie w reprezentacji powinna rozstrzygać bądź umowa spółki, bądź uchwała o powołaniu pełnomocnika (Kidyba A., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Tom I i II, Zakamycze, 2005, wyd. III). Jednakże, w doktrynie, wyrażany jest także pogląd o pierwszeństwie pełnomocnika, jako osoby wskazanej przez najwyższy organ w spółce (K. Kohutek, M. Olczyk, A. Rachwał, M. Rusinek, M. Spyra, M. Wyrwiński, Komentarz do ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw).

Sposób reprezentacji spółki przez radę nadzorczą, nie został szczegółowo uregulowany w przepisach prawa. W związku z tym w doktrynie przyjmuje się trzy odrębne poglądy:

• spółkę reprezentuje cały skład rady nadzorczej,

• spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany przez radę (A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 2001, s. 477),

• rada podejmuje uchwałę i rozstrzyga nią daną kwestię (K. Kohutek, M. Olczyk, A. Rachwał, M. Rusinek, M. Spyra, M. Wyrwiński, Komentarz do ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw).

Skutkiem niezastosowania się do zasad określonych w art. 210 § 1 k.s.h. jest bezwzględna nieważność dokonanej czynności.

W przedstawionym stanie faktycznym (jeśli nie została powołana rada nadzorcza), do podpisania umowy spółki komandytowej będą upoważnieni:

• ze strony spółki z o.o. - pełnomocnik (wybrany na podstawie uchwały wspólników);

• wspólnicy spółki z o.o. - jako osoby fizyczne

Reprezentacja spółki komadytowej i odpowiedzialność wspólników

Zgodnie z art. 117 ksh komplementariusz jest uprawniony do reprezentacji spółki komandytowej oraz prowadzenia jej spraw. Z kolei komandytariusz na podstawie art. 118 ksh może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik, gdyż jest on jedynie inwestorem pasywnym i nie przysługuje mu z mocy prawa możliwość reprezentowania spółki. Jak więc wynika z przedmiotowych przepisów rola członków zarządu sp. z o. o. będzie sprowadzała się do reprezentowania spółki komandytowej jako jej komplementariusz. pełnomocników i nie jest konieczne udzielanie dodatkowych pełnomocnictw.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, członkowie zarządu mogą reprezentować spółkę komandytową w imieniu spółki z o.o. jako komplementariusza (jako organ spółki sp. z o.o.), natomiast mając pełnomocnictwo mogą ją reprezentować jako komandytariusze (jako osoby fizyczne/wspólnicy). Mamy tu do czynienia ze specyficzną sytuacją, w której w praktyce działania spółki komandytowej stosujemy pewne przepisy dotyczące spółki z o.o.

Główna różnica będzie dotyczyła zakresu odpowiedzialności osób, o których mowa wyżej. Stanowi o tym art. 102 ksh: „Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona”. Jednakże należy pamiętać o treści artykułu 118 § 2 ksh, zgodnie z którym : „Jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres”.

Jeśli chodzi o praktyczne aspekty działalności, to spółka komandytowa występuje pod własną nazwą, podmioty ją reprezentujące winny również występować pod tą nazwą. Zgodnie, bowiem, z art. 104 ksh firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. k.”. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

W opisanej sytuacji (biorąc pod uwagę, że te same osoby reprezentują komplementariusza i są jednocześnie komandytariuszami) nie wystarczy więc, że komandytariusze reprezentujący spółkę posłużą się swoim imieniem i nazwiskiem; konieczne jest również ujawnienie charakteru w jakim występują oni reprezentując spółkę (czy jako członkowie zarządu sp. z o.o - komandytariusza, czy jako kmplementariusze spółki komandytowej), można w tym celu posługiwać się odpowiednimi pieczątkami zawierającymi nazwę spółki oraz imię i nazwisko danej osoby, jak i jej funkcję.

Zespół
e-prawnik.pl