Rabaty i marże

Uwaga stan prawny: do 31.12.2011

W prawie polskim obowiązuje tzw. zasada swobody kontraktowania, która oznacza w szczególności, że strony zawieranej umowy (w tym umowy sprzedaży) mogą swobodnie kształtować postanowienia wiążącego ich zobowiązania umownego. Jednakże jego treść lub cel nie może sprzeciwiać się właściwości stosunku prawnego, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Zatem w umowie sprzedaży strony mogą swobodnie kształtować wysokość ceny, byleby nie naruszało to w szczególności obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. Takie przepisy zostały zawarte zwłaszcza w ustawie o cenach i aktach wykonawczych do tej ustawy. Przewidują one istnienie cen urzędowych i marż handlowych urzędowych. Powyższe przepisy obejmują zakresem przedmiotowym także środki farmaceutyczne i materiały medyczne.

Co to jest cena urzędowa, marża urzędowa i rabat?

Ustawa o cenach wyraźnie odróżnia następujące pojęcia: cena, cena urzędowa, marża handlowa i marża handlowa urzędowa.

Cena to wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę.

Cena urzędowa to cena ustalona w rozporządzeniu wydanym przez właściwy organ administracji rządowej lub w uchwale wydanej przez organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

Marża handlowa stanowi różnicę między ceną płaconą przez kupującego a ceną uprzednio zapłaconą przez przedsiębiorcę, wynikającą z kosztów i zysku przedsiębiorcy.

Marża handlowa urzędowa to marża handlowa ustalona w rozporządzeniu wydanym przez właściwy organ administracji rządowej lub w uchwale wydanej przez organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

Ceny urzędowe i marże handlowe urzędowe mają charakter cen i marż handlowych maksymalnych, chyba że organ administracji publicznej, w przepisach wydanych na podstawie ustawy, ustali inaczej. Ustawa nie reguluje zagadnienia rabatów, czyli zniżek od wyznaczonej ceny towaru.

Czy leki i materiały medyczne mają ustalone marże handlowe urzędowe?

Obecnie w prawie polskim nie obowiązują już przepisy, które przewidywałyby marże handlowe urzędowe na leki i materiały medyczne.

Na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy o cenach z 1982 r. wydane zostało rozporządzenie z dnia 31 marca 2000 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania marż urzędowych oraz zasad stosowania cen w obrocie importowanymi lekami gotowymi, surowicami i szczepionkami oraz środkami antykoncepcyjnymi. Zostało ono uchylone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego jako niezgodne z Konstytucją.

Czy apteka może zwiększyć marżę handlową przy sprzedaży leku, gdy otrzymała na niego rabat od hurtowni?

Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują w tym zakresie żadnych ograniczeń. Jedynym ograniczeniem jest cena urzędowa, która nie może zostać przekroczona przy sprzedaży środków farmaceutycznych i materiałów medycznych. A zatem w sytuacji, gdy przedsiębiorca prowadzący aptekę, nabywając w hurtowni lek (na który obowiązuje cena urzędowa) uzyskał na niego rabat, może sprzedając ten lek w aptece ustalić marżę handlową w takiej wysokości, by nie przekraczała ceny urzędowej jako maksymalnej ceny sprzedaży leku. Innymi słowy cena leku w aptece nie musi być niższa o wartość rabatu uzyskanego w hurtowni.

Czy leki objęte cenami urzędowymi można sprzedawać z rabatem?

Cena urzędowa jest ceną maksymalną. Podmiot prowadzący aptekę nie może sprzedawać leku po cenie wyższej niż ustalona w przepisach prawa. Celem takiej regulacji jest zapewnienie pacjentom powszechnego dostępu do środków farmaceutycznych i materiałów medycznych.

Przepisy prawa nie przewidują w tym zakresie cen minimalnych. A zatem podmiot prowadzący aptekę może sprzedawać leki po cenie niższej od ceny urzędowej. Może zatem stosować rabaty, tzw. karty stałego klienta itp. Należy jednak pamiętać o ograniczeniach wynikających z przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

W pewnych sytuacjach przedsiębiorca prowadzący aptekę ma obowiązek obniżyć cenę sprzedawanego środka farmaceutycznego lub materiału medycznego. Chodzi tu o przypadek, gdy towar nie posiada wymaganych cech określonych w charakterystyce jakościowej, bądź posiada wady polegające na zmniejszeniu ilości, masy lub objętości towaru albo uszkodzenia, chyba że przy dołożeniu staranności wymaganej w stosunkach sprzedaży danego rodzaju nie mógł wiedzieć o wadzie towaru. Cena powinna być obniżona w stopniu odpowiadającym zaistniałym wadom lub uszkodzeniom.

Przedsiębiorca ma obowiązek uwidocznić przyczynę obniżki ceny lub poinformować konsumenta o tej przyczynie w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscu oferowania towaru, również innym niż miejsce sprzedaży. Przedsiębiorca, który nie obniżył ceny w przypadkach w ten sposób osiągnął kwotę nienależną jest obowiązany do jej zwrotu kupującemu.

Pamiętaj, że:

• Podmiot prowadzący aptekę nie może sprzedawać leku po cenie wyższej niż ustalona w przepisach prawa,
• Podmiot prowadzący aptekę może sprzedawać leki po cenie niższej od ceny urzędowej,
• Obecnie w prawie polskim nie obowiązują już przepisy, które przewidywałyby marże handlowe urzędowe na leki i materiały medyczne,
• W sytuacji, gdy przedsiębiorca prowadzący aptekę, nabywając w hurtowni lek (na który obowiązuje cena urzędowa) uzyskał na niego rabat, może sprzedając ten lek w aptece ustalić marżę handlową w takiej wysokości, by nie przekraczała ceny urzędowej jako maksymalnej ceny sprzedaży leku.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. 2001r., Nr 97, poz. 1050 ze zmianami),
• Rozporządzenie z dnia 26 marca 2002 r. w sprawie ustalenia cen urzędowych hurtowych i detalicznych na środki farmaceutyczne i materiały medyczne (Dz. U. 2002 r., Nr 29, poz. 274 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.