Stałe wypłaty dla wspólników spółki komandytowej i jawnej - opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie ustawy z dnia 15 września 2000 r. (Dz. U. 200.94.1037 ze zmianami).

Zgodnie z art.51-53 kodeksu spółek handlowych wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach. Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika. Wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.

Powyższe przepisy, dotyczące spółki jawnej, stosuje się odpowiednio również do spółki komandytowej.  W dużej mierze przepisy kodeksu spółek handlowych mają charakter dyspozytywny, co oznacza, że wspólnicy mogą zawrzeć w umowie spółki odmienne postanowienia, a przepisy kodeksu znajdują zastosowanie dopiero wtedy, gdy wspólnicy nie uregulowali danej kwestii umownie. Dzięki temu wspólnicy w umowie spółki mogą postanowić, że udział w zyskach może być określony w umowie w sposób uniezależniający jego wysokość od wkładu danego wspólnika. Na przykład przy równych wkładach wspólnicy mogą postanowić, że wspólnicy mają udział w zyskach po 1/3 i 2/3.

Co więcej w umowie spółki można zawrzeć zapis, że wspólnikom przysługują comiesięczne zaliczki na poczet zysków, które na ogół określa się procentowo – jest to ten sam procent co w zysku rocznym. Określenie wysokości zaliczki kwotowo (np. 800 zł, 1000 zł) może stwarzać pewne problemy. Zgodnie bowiem z wyżej cytowanymi przepisami w razie straty zysk musi być przeznaczony najpierw na jej pokrycie, a nie na wypłatę zysku. To samo naszym zdaniem powinno dotyczyć zaliczki na poczet zysku. Jeśli wspólnicy nie chcą, by wypłaty zaliczek przekroczyły określone kwoty, to rozwiązaniem może być np. wskazanie kwotowo górnej granicy takiej wypłaty. Jeśli każdy wspólnik ma otrzymywać wypłatę w innej wysokości, górna granica powinna być określona odrębnie dla każdego z nich.

Zgodnie z art. 46 ksh za prowadzenie spraw spółki wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia. Ten przepis również jest dyspozytywny, dzięki czemu wspólnicy mogą w umowie spółki postanowić, że wspólnik za prowadzenie spraw spółki otrzyma wynagrodzenie. Wynagrodzenie takie może być stałe lub uzależnione od zysku czy przekroczenia pewnego pułapu w zysku. W umowie powinien być określony termin, w którym wspólnik uzyskuje roszczenie o wypłatę tego wynagrodzenia, np. 10-tego każdego miesiąca (tak R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, J. P. Naworski, K. Strzelczyk, Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe, Warszawa 2001 Wydawnictwo Prawnicze).

W przypadku spółki komandytowej pojawia się wątpliwość dotycząca możliwości zastosowania art. 46 wobec komandytariusza. Zgodnie z art. 121 ksh komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej, a art. 46 odnosi się do wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki. Dlatego naszym zdaniem zasadniczo komandytariusz nie może otrzymywać wypłat na tej podstawie. Może jednak otrzymywać zaliczki na poczet zysku.