Jak dochodzić roszczeń związanych z wadliwym wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę?

Kwestionowanie zasadności wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę nie jest nieograniczone w czasie. Ustawodawca przewidział niezwykle krótkie terminy. Ich okresu trwania (krótkiego) należy szukać w chęci ustawodawcy jak najszybszego uregulowania stosunku pracy lub przywrócenia stanu poprzedniego.

W jakim terminie można wnieść odwołanie od wypowiedzenia, żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania?

Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.

Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się zaś do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Regulacja powyższa nie ma zastosowania do niezgodnego z prawem skrócenia terminu wypowiedzenia umowy o pracę, które  to roszczenie przedawnia się w terminie trzyletnim.

O sposobie odwołania i terminach powinien pracownika pouczyć pracodawca wręczając wypowiedzenie umowy o pracę.

Co, jeśli pracownik nie dokonał czynności w terminie? 

Powyżej przewidziane terminy są terminami prawa materialnego, do których nie stosuje się przepisów procesowych i przywracaniu terminów. Zatem, jeśli powództwo wniesiono po ich upływie i nieprzywróceniu, na podstawie przepisów Kodeksu pracy, powództwo podlega oddaleniu. W tym kierunku wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku siedmiu Sędziów z dnia 14 marca 1986 r. (sygn. akt III PZP 8/86). 

Jeżeli jednak pracownik nie dokonał - bez swojej winy - w terminie czynności (odwołania, żądania przywrócenia lub odszkodowania), sąd pracy na jego wniosek postanowi przywrócenie uchybionego terminu. Sąd nie wydaje postanowienia o przywróceniu terminu do wniesienia pozwu, tak jak to czyni w przypadku przywracania terminów zgodnie z prawem procesowym. Sąd po prostu rozstrzyga sprawę merytorycznie, jeśli uzna, że przywrócenie terminów jest zasadne. Jeżeli sąd nie przywróci terminu wyda wyrok oddalający, na który służy apelacja.

Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu. 

Zgodnie z prezentowanym orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2002 r. (sygn. akt I PKN 845/00): jako wniosek o przywrócenie terminu, który nie musi być składany w szczególnej formie, należy traktować samo wniesienie pozwu po upływie przewidzianych terminów. Warunkiem jest jednak podanie okoliczności uzasadniających przekroczenia terminu oraz wykazanie, że zaistniały one bez winy pracownika.

Do przyczyn uzasadniających przywrócenie terminów orzecznictwo w szczególności zalicza: brak prawidłowego pouczenia przez pracodawcę o sposobie odwołania, błędną informację co do początku biegu terminu, podjęte przez pracownika próby polubownego załatwienia sporu w sytuacji, gdy pracodawca wykazywał chęć na polubowne załatwienie sprawy, choroba pracownika.

Który sąd właściwy? 

Miejscowa właściwość sądu pracy

Powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy może być wytoczone bądź przed sąd właściwości ogólnej pozwanego (zamieszkania pracodawcy bądź pracownika), bądź przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź też przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy. Wybór należy do powoda. 

Rzeczowa właściwość sądu pracy

Do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, a także sprawy dotyczące kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane. Zatem w sprawach, w których wnoszony jest pozew od niewłaściwego wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę zawsze właściwy będzie sąd rejonowy. 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94, ze zmianami);
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami);
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. o zakresie prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposób prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. 1996 r., Nr 62, poz. 286, ze zmianami);
•  Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst pierwotny: Dz. U. 1991 r., Nr 55, poz. 234; tekst jednolity: Dz. U. 2001 r., Nr 79, poz. 854, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl