Państwo UE nie może ograniczać prawa do zaliczenia na poczet podatku wyłącznie do dywidend od spółek krajowych

Spór przed sądem krajowym dotyczył sytuacji z lat 90-tych. Na mocy obowiązującego wówczas ustawodawstwa niemieckiego podatnikom podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku dochodowego przysługiwało prawo do zaliczenia na poczet podatku związane z dywidendami otrzymywanymi od spółek niemieckich, lecz nie z dywidendami pochodzącymi od spółek z siedzibą w innych państwach członkowskich. Akcjonariuszom tych spółek nie przysługiwało więc prawo do skorzystania z tego systemu, który umożliwia podatnikom zaliczenie na poczet podatku dochodowego należnego w Niemczech 3/7 wypłaconych im dywidend.

W latach 1995-1997 H.Meilicke, obywatel niemiecki mający miejsce zamieszkania w Niemczech, otrzymywał dywidendy z tytułu posiadanych akcji spółek niderlandzkich i duńskich. W 2000 r. jego spadkobiercy bezskutecznie wnosili do niemieckich organów podatkowych o przyznanie prawa do zaliczenia na poczet podatku w związku z tymi dywidendami. Spadkobiercy H.Meilicke wszczęli więc postępowanie przed sądem, który w drodze wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z pytaniem, czy przepisy wspólnotowe dotyczące swobodnego przepływu kapitału dopuszczają taki system podatkowy, jak obowiązujący wtedy w Niemczech.

Trybunał (wielka izba) orzekł, co następuje:

Artykuły 56 TWE i 58 TWE muszą być interpretowane w taki sposób, że stoją one na przeszkodzie stosowaniu przepisów podatkowych, na mocy których w przypadku wypłaty dywidend przez spółkę kapitałową, podatnikowi podlegającemu nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w państwie członkowskim przysługuje prawo do zaliczenia na poczet podatku kwoty obliczonej stosownie do stawki opodatkowania wypłacanych zysków podatkiem dochodowym od osób prawnych, w przypadku gdy spółka dokonująca wypłat ma siedzibę w tym samym państwie członkowskim, lecz nie, w przypadku gdy spółka ta ma siedzibę w innym państwie członkowskim.

Trybunał orzekł więc, iż niemieckie przepisy podatkowe ograniczają swobodny przepływ kapitału. W tym zakresie odwołał się on do swojego orzecznictwa, w którym wyjaśnił wymogi wynikające z zasady swobodnego przepływu kapitału w dziedzinie dywidend otrzymywanych przez rezydentów od spółek niebędących rezydentami. Przypomniał, iż:

• prawo wspólnotowe stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisu ustawowego państwa członkowskiego, który uzależnia przyznanie zwolnienia od podatku dochodowego z tytułu dywidend wypłacanych akcjonariuszowi będącemu osobą fizyczną od warunku, by dywidendy te były wypłacane przez spółki z siedzibą w tym państwie członkowskim (wyrok ETS z dnia 6 czerwca 2000 r. w sprawie C-35/98 - Verkooijen, Zb.Orz. str. I-4071);
• przy obliczaniu kwoty podlegającej zaliczeniu na poczet podatku należy uwzględnić kwotę podatku rzeczywiście zapłaconego przez daną spółkę w państwie członkowskim, w którym ma ona swoją siedzibę (wyrok z dnia 7 września 2004 r. w sprawie C-319/02 - Manninen, Zb.Orz. str. I-7477).

Trybunał stwierdził też, że przewidziane w przepisach niemieckich prawo do zaliczenia na poczet podatku ma na celu - tak jak podobne prawo będące przedmiotem sprawy Manninen - unikanie podwójnego opodatkowania zysków spółek wypłacanych w postaci dywidend. W tym zakresie ETS przypomniał, iż ograniczając prawo do zaliczenia na poczet podatku do dywidend wypłacanych przez spółki z siedzibą w Niemczech, tego rodzaju przepisy, po pierwsze, stawiają w niekorzystnej sytuacji osoby podlegające nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Niemczech, otrzymujące dywidendy od spółek z siedzibą w innych państwach członkowskich. Osobom tym nie przysługuje możliwość zaliczenia na poczet obciążającego ich podatku, podatku dochodowego od osób prawnych, który należny jest od tychże spółek w państwach członkowskich ich siedziby. Po drugie, omawiane przepisy stanowią dla tych ostatnich spółek przeszkodę w gromadzeniu kapitału w Niemczech.

Jest to więc nieuzasadnione ograniczenie swobodnego przepływu kapitału. Zdaniem ETS państwo członkowskie nie może bowiem ograniczać prawa do zaliczenia na poczet podatku wyłącznie do dywidend otrzymywanych od spółki kapitałowej z siedzibą w tym państwie.

Trybunał odrzucił argumentację, zgodnie z którą omawiane przepisy uzasadnione są koniecznością zapewnienia spójności krajowego systemu podatkowego. W tym zakresie ETS uznał, że aby nie podważać spójności tego systemu wystarczyłoby przyznać podatnikowi posiadającemu akcje spółki z siedzibą w innym państwie członkowskim prawo do zaliczenia na poczet podatku kwoty, która byłaby obliczana stosownie do podatku od osób prawnych należnego od tej spółki w tym ostatnim państwie członkowskim. Rozwiązanie takie stanowiłoby środek w mniejszym stopniu ograniczający swobodny przepływ kapitału.

Rząd niemiecki wskazał, że ETS ma możliwość ograniczenia skutków swojego wyroku w czasie. Rząd niemiecki, po pierwsze, zwrócił uwagę Trybunału na poważne konsekwencje finansowe, które pociągałoby za sobą stwierdzenie niezgodności spornych przepisów ze swobodnym przepływem kapitału. Po drugie, podniósł on, że przed ogłoszeniem wyroku w sprawie Verkooijen w 2000 r. można było uznawać, że przepisy te były zgodne z prawem wspólnotowym.

ETS przypomniał, że może on ograniczyć w czasie skutki wykładni zasady prawa wspólnotowego jedynie w drodze wyjątku oraz w samym wyroku zawierającym rozstrzygnięcie w kwestii wykładni, o którą się do niego zwrócono. Wyjaśnił, iż musi istnieć tylko jedna chwila określenia skutków tej wykładni w czasie. W tym zakresie, zasada, zgodnie z którą ograniczenie dopuszczalne jest jedynie w samym wyroku rozstrzygającym w kwestii wykładni, o którą się zwrócono, gwarantuje równość traktowania państw członkowskich i innych podmiotów prawa wspólnotowego oraz spełnia tym samym również wymogi wynikające z zasady pewności prawa.

W tym zakresie Trybunał podniósł, że wymogi wynikające z zasady swobodnego przepływu kapitału w dziedzinie dywidend otrzymywanych przez rezydentów od spółek niebędących rezydentami zostały już wyjaśnione w wyroku w sprawie Verkooijen i że skutki tego wyroku nie zostały ograniczone w czasie.

Z powyższych względów Trybunał stwierdził, że brak jest podstaw, by ograniczyć w czasie skutki wydanego wyroku i nie ograniczył skutków swojego wyroku w czasie.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 6 marca 2007 r. w sprawie C-292/04 - Wiegand Meilicke i in. przeciwko Finanzamt Bonn-Innenstadt (Niemcy); http://curia.europa.eu

A.J.
Zespół e-prawnik.pl