Zarząd nie zawsze może reprezentować spółkę

Zarząd spółki z o.o. nie może działać za spółkę w sporze o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników wytoczonym przez wspólnika, będącego jednocześnie członkiem zarządu pozwanej spółki

Zasadą jest, że w sprawach o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników spółkę reprezentuje zarząd. Gdy zarząd nie może działać za spółkę, a wspólnicy nie powołali pełnomocnika do reprezentacji spółki w postępowaniu o uchylenie uchwały, spółkę reprezentuje kurator ustanowiony przez sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa (art. 253 § 2 k.s.h.).

SN zauważył, że obowiązek lojalności członków zarządu wobec spółki nie wyklucza możliwości powstania konfliktu interesów pomiędzy członkiem organu, a spółką. W grę wchodzą wtedy przepisy "ochronne", do których należy art. 253 § 2 k.s.h. Zwraca uwagę, że przepisy te nie wymagają, aby sprzeczność interesów rzeczywiście występowała. Wystarczy sama możliwość, iż ów konflikt wystąpi.

Zdaniem SN interes spółki z o.o. winien być chroniony zarówno wtedy, gdy zarząd w całości jako organ wniósł powództwo o uchylenie uchwały, jak też wtedy, gdy uchwałę taką zaskarżają poszczególni członkowie tego organu. Dlatego kompetencja zarządu do reprezentowania spółki jest wyłączona zarówno w razie zaskarżenia uchwały przez zarząd działający jako całość, jak i przez jego poszczególnych członków, nawet w sytuacji, gdy pozostali członkowie zarządu - zgodnie z obowiązującymi w spółce zasadami - mogą ją reprezentować.

SN zastrzegł przy tym, iż w takiej sytuacji nie ma zastosowania art. 210 § 1 k.s.h., ten bowiem przepis odnosi się do sporu polegającego na sprzeczności interesu indywidualnego (prywatnego) członka zarządu z interesem spółki. W przypadku zaskarżenia uchwały przez członka zarządu, ustawodawca świadomie wyłącza możliwość reprezentacji spółki przez inny organ, przekazując kompetencję w tym zakresie pełnomocnikowi powołanemu uchwałą wspólników lub kuratorowi ustanowionemu przez sąd.

Powyższe stanowisko w opinii SN wzmacnia art. 42 § 1 k.c., który dopuszcza możliwość powołania kuratora dla osoby prawnej w sytuacji, gdy ta "nie może prowadzić swoich spraw". Przyjmuje się, że ten przepis ma zastosowanie w razie obiektywnej niemożliwości działania osoby prawnej (np. gdy zarząd jest niewłaściwie obsadzony). Skoro mimo jego istnienia ustawodawca zdecydował się wprowadzić przepis art. 253 § 2 k.s.h., to oznacza, że ten ostatni ma dotyczyć właśnie stanów subiektywnych, wynikających z potencjalnej kolizji interesów podmiotów skarżących (zarządu lub jego poszczególnych członków) z interesem spółki.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2009 roku, sygn. akt III CZP 63/09