Prawo wychowanków ośrodków wychowawczych do pomocy na kontynuowanie nauki
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach dotyczące pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki przez wychowanków specjalnych ośrodków wychowawczych.
Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej odmówił Andrzejowi K. przyznania pomocy na kontynuowanie nauki, ponieważ wnioskodawca jest wychowankiem specjalnego ośrodka wychowawczego. Zgodnie z obowiązującą regulacją ustawową, pomoc taka przysługuje m.in. osobom, które osiągnęły pełnoletniość w rodzinie zastępczej, w niektórych typach placówek opiekuńczo-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich. Nie obejmuje natomiast opuszczających specjalne ośrodki wychowawcze. Andrzej K. odwołał się od decyzji dyrektora ośrodka pomocy informując, że jest osobą usamodzielnioną i uczy się w Centrum Kształcenia Ogólnego i Zawodowego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało decyzję dyrektora ośrodka pomocy. Andrzej K. nie zgodził się ze stanowiskami organów administracji i wystąpił na drogę sądowo-administracyjną. Zdaniem sądu pytającego kwestionowany przepis wylicza sytuacje, w których osoba pozbawiona opieki naturalnych rodziców, kontynuująca naukę po uzyskaniu pełnoletniości otrzymuje pomoc społeczną. Wśród wymienionych w przepisach placówek pominięto jedną: specjalny ośrodek wychowawczy. Stwarza to niesłuszne ograniczenie w kręgu osób uprawnionych do pomocy pieniężnej. Pominięci w ustawie mają identyczną cechę istotną jak osoby otrzymujące świadczenie pieniężne. Jest to zróżnicowanie według nie dającego się uzasadnić kryterium. W związku z tym WSA w Gliwicach miał wątpliwości, czy rzeczywiście istniały uzasadnione przyczyny pozwalające na nierówne traktowanie pełnoletnich wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych i czy przyczyny te można uznać za zgodne z Konstytucją.
Po przeprowadzeniu rozprawy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie art. 1 pkt 32 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej, w zakresie, w jakim pomija osoby, które osiągnęły pełnoletność w specjalnych ośrodkach wychowawczych, jest niezgodny z art. 70 ust. 4 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 70 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji.
Zdaniem Trybunału, wychowankowie specjalnych ośrodków wychowawczych mieli prawo do pomocy finansowej na kontynuowanie nauki także przed wejściem w życie ustawy z 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej.
Trybunał stwierdził, że wychowankowie specjalnych ośrodków wychowawczych, w kontekście prawa do pomocy finansowej na kontynuowanie nauki, są podmiotami podobnymi do wychowanków innych instytucji opiekuńczych uwzględnionych w kwestionowanej regulacji i powinni być analogicznie traktowani. Nie można bowiem wskazać żadnych powodów przemawiających za potrzebą pozbawienia tych osób prawa do pomocy na kontynuowanie nauki. Pozbawienie wychowanków specjalnych ośrodków wychowawczych prawa do pomocy na kontynuowanie nauki narusza prawo do równego traktowania w zakresie dostępu do pomocy państwa w uzyskaniu wykształcenia. Niezgodne jest także z konstytucyjną zasadą równości i prawem do nauki.
Ponadto Trybunał podkreślił indywidualny skutek tego orzeczenia w sprawie wychowanka specjalnego ośrodka wychowawczego, którego sytuacja stała się bezpośrednim powodem skierowania pytania prawnego do Trybunału. Wyrok w tej sprawie otwiera drogę do ewentualnego uwzględnienia skargi złożonej przez tę osobę i przyznania jej pomocy na kontynuowanie nauki, o czym mogą zadecydować właściwe organy. Analogiczne postępowanie jest możliwe także w wypadku innych spraw dotyczących tej formy wyrównywania szans edukacyjnych, które toczą się przed organami władzy publicznej. W wypadku zaś spraw zakończonych prawomocnym orzeczeniem lub decyzją administracyjną, wydanymi na podstawie kwestionowanej regulacji w brzmieniu obowiązującym do 1 kwietnia 2007 r., możliwe jest skorzystanie przez zainteresowane osoby z przewidzianej w Konstytucji ogólnej możliwości wznowienia postępowania (można go zażądać w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego).
Wyrok jest ostateczny.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2007 r., sygn. akt P 42/06
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?