Zasady finansowania prac archeologicznych naruszają Konstytucję

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący finansowania ratowniczych prac archeologicznych. Trybunał orzekał w sprawie zgodności art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z Konstytucją. Przepis ten stanowi, że osoba lub jednostka organizacyjna, która chce wykonać roboty budowlane na nieruchomości mającej status zabytku jest zobowiązana do pokrycia kosztów badań archeologicznych. To samo dotyczy także każdego, kto nosi się z zamiarem zrealizowania nowego zalesienia lub zmiany profilu działalności leśnej na terenie, gdzie znajdują się zabytki archeologiczne. Obecnie całkowity ciężar opłacenia koniecznych badań archeologicznych, których zakres i rodzaj każdorazowo ustala wojewódzki konserwator zabytków spoczywa na inwestorze. Nie dysponujący odpowiednimi funduszami, nie zrealizuje swoich planów i faktycznie może też nie będzie mógł korzystać ze swojej nieruchomości. Często bowiem koszty ratowniczych prac archeologicznych będą wyższe od samej inwestycji i mogą w ogóle przekraczać możliwości finansowe właściciela terenu. Zakwestionowany przepis powoduje przerzucenie całego ciężaru finansowania badań archeologicznych i ich dokumentacji na inwestorów i nie gwarantuje jakiejkolwiek pomocy ze strony państwa i przy zupełnym braku mechanizmów kompensacyjnych - uważa Rzecznik Praw Obywatelskich. Taki stan prawny jest nie do zaakceptowania z uwagi m.in. na to, że zbyt daleko ingeruje w prawa majątkowe, a zwłaszcza w prawo własności. Ponadto organy władzy publicznej mają konstytucyjny obowiązek zapewnienia dostępu do dóbr kultury - uważa Rzecznik Praw Obywatelskich.

Porady prawne

Po przeprowadzeniu rozprawy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 73 Konstytucji.

Przepis ten przerzuca na osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne całego ciężaru finansowania badań archeologicznych i ich dokumentacji bez zagwarantowania jakiejkolwiek pomocy ze strony państwa. Jest to jest niezgodne z Konstytucją - stwierdził Trybunał. Przepis ten straci swoją moc obowiązującą z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia omawianego wyroku w Dzienniku Ustaw.   

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że państwo, realizując zadanie strzeżenia dziedzictwa narodowego, jednocześnie musi, podobnie jak w przypadku realizacji innych zadań, uwzględniać ograniczenia wynikające z gwarantowanych konstytucyjnie praw obywateli. W zakwestionowanym przepisie określenie współmierności kosztów badań do kosztów robót budowlanych zostało pominięte. Taka regulacja doprowadziła do przerzucenia na osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne całego ciężaru finansowania badań archeologicznych i ich dokumentacji bez zagwarantowania jakiejkolwiek pomocy ze strony państwa i przy zupełnym braku mechanizmów kompensacyjnych. Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepis stanowiący o potrzebie przeprowadzania badań archeologicznych jest niezbędnym elementem porządku prawnego, który realizuje obowiązek państwa w zakresie ochrony dziedzictwa narodowego i dostępu do dóbr kultury. Jednakże kwestia współuczestnictwa władzy publicznej w kosztach powadzonych w tym zakresie prac wymaga stosownych rozwiązań - podsumował Trybunał Konstytucyjny.

Wyrok jest ostateczny.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2007 r., sygn. akt K 20/07


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika