Katastrofa budowlana

Katastrofa w znaczeniu potocznym języka polskiego to wydarzenie nagłe, tragiczne w skutkach, w którym ktoś ucierpiał lub poniósł śmierć, które spowodowało straty materialne. Prawo w kilku swoich gałęziach posługuje się tym pojęciem, nadając mu indywidualny sens. Tak też jest w przypadku prawa budowlanego. Nam katastrofa budowlana z reguły kojarzy się z niezamierzonym  i gwałtownym zdarzeniem, które powoduje zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także związanych z nim elementów, robót lub urządzeń. Jednakże pojęcie "katastrofa budowlana” używane w prawie budowlanych ma zakres węższy, co podkreślono w taki sposób, iż wykluczono z zakresu tego pojęcia szereg przypadków. Wyłączeniu uległy zdarzenia, których skutki mogą być usunięte w postępowaniu określonym w przepisach prawa budowlanego.

Co to jest katastrofa budowlana?

Katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów.

Nie jest katastrofą budowlaną:

• uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadającego się do naprawy lub wymiany,
• uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami,
• awaria instalacji.

Co należy zrobić w razie katastrofy budowlanej?

W razie katastrofy budowlanej w budowanym, rozbieranym lub użytkowanym obiekcie budowlanym, kierownik budowy (robót), właściciel, zarządca lub użytkownik jest obowiązany: 

1. zorganizować doraźną pomoc poszkodowanym i przeciwdziałać rozszerzaniu się skutków katastrofy, 
2. zabezpieczyć miejsce katastrofy przed zmianami uniemożliwiającymi prowadzenie postępowania wyjaśniającego,
3. niezwłocznie zawiadomić o katastrofie:

• organ nadzoru budowlanego, 
• właściwego miejscowo prokuratora i Policję,
• inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego i projektanta obiektu budowlanego, jeżeli katastrofa nastąpiła w trakcie budowy, 
• inne organy lub jednostki organizacyjne zainteresowane przyczynami lub skutkami katastrofy z mocy szczególnych przepisów.

Zabezpieczenia miejsca katastrofy przed zmianami uniemożliwiającymi prowadzenie postępowania wyjaśniającego nie trzeba przeprowadzać, jeżeli w grę wchodzą czynności mające na celu ratowanie życia lub zabezpieczenie przed rozszerzaniem się skutków katastrofy. W tych przypadkach należy szczegółowo opisać stan po katastrofie oraz zmiany w nim wprowadzone z oznaczeniem miejsc ich wprowadzenia na szkicach i - w miarę możliwości - na fotografiach.

Kto prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej?

Postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej prowadzi właściwy organ nadzoru budowlanego. Organem nadzoru budowlanego jest:

1. powiatowy inspektor nadzoru budowlanego,
2. wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej, 
3. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Jak przebiega postępowanie w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej?

Organ nadzoru budowlanego po otrzymaniu zawiadomienia o katastrofie budowlanej jest obowiązany:

1. niezwłocznie powołać komisję w celu ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy oraz zakresu czynności niezbędnych do likwidacji zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia,
2. niezwłocznie zawiadomić o katastrofie budowlanej właściwy organ nadzoru budowlanego wyższego stopnia oraz Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

W skład komisji wchodzą: przedstawiciel organu nadzoru budowlanego jako przewodniczący, przedstawiciele innych zainteresowanych lub właściwych rzeczowo organów administracji rządowej, przedstawiciele samorządu terytorialnego, a także, w miarę potrzeby, rzeczoznawca budowlany lub inne osoby posiadające wymagane kwalifikacje zawodowe.

Do udziału w czynnościach komisji mogą być również wezwani:

1. inwestor, właściciel lub zarządca oraz użytkownik obiektu budowlanego, 
2. projektant, przedstawiciel wykonawcy i producenta lub importera wyrobów budowlanych, 
3. osoby odpowiedzialne za nadzór nad wykonywanymi robotami budowlanymi.

Właściwy organ nadzoru budowlanego wyższego stopnia oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego mogą przejąć prowadzenie postępowania wyjaśniającego przyczyny i okoliczności powstania katastrofy budowlanej.

Organ nadzoru budowlanego może nakazać właścicielowi lub zarządcy, w drodze decyzji, zabezpieczenie miejsca katastrofy oraz obiektu budowlanego, który uległ katastrofie, uporządkowanie terenu lub wykonanie innych niezbędnych czynności i robót budowlanych. Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu i może być ogłoszona ustnie. W razie niewykonania lub nadmiernej zwłoki w wykonaniu decyzji przez właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego, organ zapewni jej wykonanie na koszt i ryzyko zobowiązanego. 

W przypadku, kiedy okoliczności wskazują na duże prawdopodobieństwo wspólnej przyczyny katastrofy budowlanej obejmującej kilka obiektów budowlanych, organ nadzoru budowlanego może prowadzić jedno postępowanie wyjaśniające dla wszystkich obiektów uszkodzonych w wyniku katastrofy.

Po zakończeniu prac komisji organ nadzoru budowlanego niezwłocznie wydaje decyzję określającą zakres i termin wykonania niezbędnych robót w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia obiektu budowlanego do czasu wykonania robót doprowadzających obiekt do stanu właściwego. Organ może zlecić na koszt inwestora, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego sporządzenie ekspertyzy, jeżeli jest to niezbędne do wydania decyzji lub do ustalenia przyczyn katastrofy.

Inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego po zakończeniu postępowania jest obowiązany podjąć niezwłocznie działania niezbędne do usunięcia skutków katastrofy budowlanej.

Pamiętaj, że:

• Nie trzeba przeprowadzać zabezpieczenia miejsca katastrofy przed zmianami uniemożliwiającymi prowadzenie postępowania wyjaśniającego, jeżeli w grę wchodzą czynności mające na celu ratowanie życia lub zabezpieczenie przed rozszerzaniem się skutków katastrofy.

• Przedstawiciel właściwego organu nadzoru budowlanego, przedstawiciele innych zainteresowanych lub właściwych rzeczowo organów administracji rządowej, przedstawiciele samorządu terytorialnego mogą przejąć prowadzenie postępowania wyjaśniającego przyczyny i okoliczności powstania katastrofy budowlanej. Adresatem decyzji wydanej po zakończeniu prac komisji może być wyłącznie właściciel, inwestor lub zarządca obiektu budowlanego.

• Adresatem decyzji wydanej po zakończeniu prac komisji może być wyłącznie właściciel, inwestor lub zarządca obiektu budowlanego.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. 2000 r., Nr 106, poz. 1126, ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.