Korupcja po polsku

Dane zebrane w raporcie przez Transparency International nie odzwierciedlają całego zjawiska – dużo przypadków to korupcja ukryta, nieujawniona.

Zagadnienie korupcji jest w Polsce regularnie przedmiotem badania m. in. Najwyższej Izby Kontroli. W 2009 roku NIK ujawnił wiele mechanizmów korupcyjnych w różnych sferach działalności i funkcjonowania różnych instytucji państwowych (poniżej przykładowe wyniki kontroli).

Stacje kontroli pojazdów

Powiązania o charakterze korupcyjnym mogły zachodzić pomiędzy właścicielami kontroli pojazdów a nadzorującymi je urzędnikami starostw powiatowych. W 30 procentach badanych stacji w całej Polsce ujawniono nadawanie uprawnień do wykonywania diagnostyki pojazdowej osobom nie posiadającym szczególnych uprawnień do tego typu czynności. Przeprowadzone kontrole pojazdów w wielu przypadkach nie były wykonywane w sposób prawidłowy. Co najbardziej niepokojące, starostowie ociągali się z cofaniem uprawnień tym diagnostom, którzy łamali prawo.

Skuteczność ściągania zaległych podatków

Zbyt duża swoboda urzędników przy interpretacji nieprecyzyjnych przepisów, nasiliła zjawiska korupcjogenne w urzędach skarbowych. Chodzi tu głównie o podatki nakładane przez władze lokalne – podatki od nieruchomości, od posiadania psów, opłaty targowe, uzdrowiskowe i parkingowe. System ściągania tych podatków jest na tyle nieudolny, że miasta tracą spore środki, które mogłyby być przeznaczone na różne lokalne inwestycje.  Głównym zarzutem jest niewykorzystywanie wszystkich dostępnych środków prawnych ściągania zaległości m. in. niezwłocznego wystawiania upomnień i tytułów wykonawczych. Zdarza się i tak, że nie zostaje ustalony adres dłużnika i sprawa jest umarzana.

Zezwolenia na sprzedaż alkoholu

Niewłaściwa weryfikacja oświadczeń właścicieli sklepów oraz restauratorów o dochodach osiąganych ze sprzedaży alkoholu, nierówne traktowanie sprzedawców przy wydawaniu i cofaniu zezwoleń na sprzedaż alkoholi, odstępowanie za naruszenie warunków sprzedaży alkoholu – to główne zaniedbania urzędnicze, świadczące o możliwych działaniach korupcyjnych w tym obszarze według NIK-u.  

Samowole budowlane

Tu można mówić nie tylko o samowoli inwestorów ale także o samowoli urzędników, zarówno w interpretacji przepisów jak i wydawaniu niezrozumiałych decyzji czy też nadmiernej pobłażliwości wobec łamiących przepisy prawa budowlanego. To pośrednio może wskazywać na duże nasilenie w tej sferze zachowań korupcyjnych.  Strat Skarbu Państwa nie da się oszacować nawet w przybliżeniu – nierzadko bowiem opłaty legalizacyjne zaniżane były na kilkadziesiąt tysięcy złotych i rozkładane na niezgodne z prawem raty. Nie wydawano także decyzji o obowiązkowych rozbiórkach samowoli budowlanych.

Nieprawidłowości w Zakładach opiekuńczo – leczniczych (ZOL)

Zakłady te powołane są w celu kontynuacji leczenia i rehabilitacji osób najbardziej chorych a jednocześnie najmniej samodzielnych, opuszczających szpital i wymagających dalszego leczenia. Jak wskazała Izba Kontroli, na działania korupcyjne wskazują sposób kwalifikowania i kierowania do zakładów pacjentów przez urzędy samorządowe, nieprzestrzeganie przepisów obowiązujących przy wydawaniu zezwoleń, braki w dokumentach będących podstawą kwalifikacji skierowania a także nierzetelne opinie lekarskie. Podkreślana jest także zbytnia uznaniowość przy kierowaniu pacjentów do Zakładów, co szczególnie sprzyja zachowaniom korupcyjnym.

Szpitale kliniczne

Przeprowadzona w 13 spośród 43 szpitali klinicznych kontrola NIK-u wykazała nieprawidłowości w organizacji badań klinicznych przeprowadzanych na zlecenie prywatnych firm, głównie farmaceutycznych, procesie zakupów sprzętu medycznego oraz leków. Ujawniono niepokojącą zależność między udziałem lekarzy w dochodowych badaniach klinicznych, jak również w wyjazdach na zagraniczne konferencje – sponsorowanych przez prywatne firmy – a wielomilionowymi zamówieniami udzielanymi później przez szpitale tym właśnie firmom. Duże wątpliwości budzi także system postępowań przetargowych, w których naruszane są zasady uczciwej konkurencji i ma miejsce preferowanie wybranych firm. Według NIK-u takie działania w znacznej mierze sprzyjają mechanizmom korupcjogennym.

W świetle raportu opracowanego przez Transparency International, zmniejszenie zachowań korupcyjnych w Polsce napawa optymizmem, jednakże jak wskazują przytoczone, przykładowe wyniki kontroli NIK-u, wiele nas jeszcze dzieli od krajów europejskich, w których mechanizmy korupcjogenne zostały zminimalizowane i nasza 49 pozycja na liście nie powinna stanowić powodu do dumy.

 e-prawnik.pl