Nowoczesne Więziennictwo

Założenia programu reform „Nowoczesne Więziennictwo”

Rozszerzenie pracy więźniów, rozwój dozoru elektronicznego, koniec z ignorowaniem kary więzienia, likwidacja przywilejów w korzystaniu przez skazanych z opieki zdrowotnej, wzmocnienie bezpieczeństwa w zakładach karnych, lepsze wyszkolenie i skuteczność Służby Więziennej – to najważniejsze elementy przygotowanego w Ministerstwie Sprawiedliwości programu reform „Nowoczesne Więziennictwo”.

- "Przygotowaliśmy zmianę poprawiającą bezpieczeństwo obywateli. „Nowoczesne Więziennictwo” to kompleksowa reforma, która wprowadza usprawnienia w działalności zakładów karnych i odbywania kar przez więźniów" – powiedział podczas dzisiejszej konferencji prasowej (28 października br.) Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro.

Filary modernizacji

Podjęta w 2016 roku modernizacja Służby Więziennej dała mocną podstawę pod generalną przebudowę tej formacji i polskiego więziennictwa. Projekty składają się na kompleksowy program reform. Nowe przepisy zostaną wprowadzone m.in. do Kodeksu karnego wykonawczego, Kodeksu karnego, ustawy o Służbie Więziennej i ustawy regulującej pracę więźniów.

– "Propozycje zmian, które dziś proponujemy, to wynik nie tylko bardzo intensywnych prac legislacyjnych, ale również realizacja postulatów Służby Więziennej, głosów strony społecznej i związków zawodowych" – podkreślił Sekretarz Stanu Michał Woś, który nadzoruje więziennictwo.  

Wiceminister wskazał na dwa filary zmian realizowanych w ramach reformy więziennictwa. Pierwszy dotyczy reorganizacji szkolenia, struktury i wykonywania codziennych obowiązków przez Służbę Więzienną. Drugi wiąże się ze zmianą warunków przebywania w zakładach karnych ponad 70 tysięcy osadzonych.

Dyrektor Generalny Służby Więziennej gen. Jacek Kitliński dziękował kierownictwu Ministerstwa Sprawiedliwości za program modernizacyjny Służby Więziennej.

– "Jesteśmy  trzecią co do wielkości służbą mundurową w Polsce, ale pierwszy program modernizacyjny został wprowadzony dopiero kiedy ministrem sprawiedliwości został Zbigniew Ziobro. Inwestycje w kapitał ludzki, sprzęt, tabor samochody, bardzo pozytywnie wpłynęły na naszą działalność" – podkreślił gen. Jacek Kitliński.

Rozszerzenie pracy więźniów

Program „Praca dla więźniów”, który przynosi świetne efekty, zostanie jeszcze bardziej rozszerzony. Przed 2016 rokiem odsetek zatrudnionych więźniów wynosił tylko 36 proc. Dziś, mimo ograniczeń związanych z pandemią, zatrudnionych jest 85 proc. skazanych zdolnych do pracy. Liczba pracujących więźniów zwiększyła się od 2015 r. o 11 tys. osób.

W latach 2016-2020 oddano 45 hal produkcyjnych, w których stworzono ok. 3 450 miejsc pracy. Przygotowywanych jest 5 kolejnych.

Mocnym impulsem do dalszego rozwoju programu będzie wprowadzenie przepisu, na mocy którego skazani, odbywający karę pozbawienia wolności, będą mieli możliwość wykonania pracy na terenie jednostki penitencjarnej w zamian za niespłacone przez nich grzywny.

Nowe regulacje pozwolą też na szybkie włączenie skazanych do udziału w usuwaniu skutków klęsk żywiołowych. Pozwoli to na wsparcie służb ratunkowych w pomocy ludziom znajdującym się w sytuacji zagrożenia życia, zdrowia bądź groźby utraty mienia.

Rozwój dozoru elektronicznego

Do niedawna dozór elektroniczny ograniczał się do skazanych na rok więzienia. Dziś jest w kolejnej fazie rozwoju, po wejściu w życie nowelizacji zwiększającej górną granicę wykonywania w Systemie Dozoru Elektronicznego (SDE) kary pozbawienia wolności do 1 roku i 6 miesięcy. W związku z tym została przeprowadzona przez Ministerstwo Sprawiedliwości niezbędna rozbudowa systemu. Zwiększono o 2000 miejsc jego maksymalną dobową pojemność – obecnie to 8000 miejsc do wykonania kary na dobę.

Program reform „Nowoczesne Więziennictwo” przewiduje dalsze poszerzenie i usprawnienie stosowania dozoru elektronicznego dla sprawców lżejszych przestępstw. Działające w zakładach karnych komisje penitencjarne zyskają upoważnienie do wydawania zezwoleń na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE skazanym, którzy rozpoczęli odbywanie kary nie przekraczającej 4 miesiące. Przyspieszy to rozpatrywanie wniosków i odciąży sądy, które obecnie się tym zajmują.

W przypadku więźniów skazanych na dłuższe kary, ostatnie pół roku pobytu w zakładzie karnym skazany będzie mógł odbyć w SDE. Pozwoli to kontrolować wdrożenie się skazanych do życia na wolności. W ślad za tymi zmianami już w przyszłym roku system zostanie rozbudowany o kolejne tysiące miejsc wykonywania kary.

Koniec z ignorowaniem kary więzienia

Plagą wymiaru sprawiedliwości jest dziś ogromna liczba przestępców skazanych prawomocnie na karę więzienia, którzy uchylają się od wykonania kary. Zaledwie 7 proc. skazanych dobrowolnie stawia się do odbycia kary. Wykorzystują obecne przepisy, które są nieskuteczne w egzekwowaniu kary. Nic nie grozi dziś za jej unikanie, a policja może zatrzymać i doprowadzić skazanego do więzieniu dopiero po wydaniu wezwania przez sąd.

Reforma kończy z tym procederem. Skazany, zostanie natychmiast doprowadzony do zakładu karnego przez policję, bez uprzedniego wezwania przez sąd. Jeśli sprawca będzie się ukrywał, jego wizerunek trafi do specjalnego rejestru i wysłany będzie za nim internetowy list gończy.

Dodatkowym sposobem ukrócenia plagi uchylania się od zasądzonej kary więzienia będzie nałożony na sędziów obowiązek, by przy rozpatrywaniu wniosków o przedterminowe zwolnienie brali pod uwagę, czy ktoś uchylał się od odbycia kary.

Likwidacja absurdów i przywilejów

Obecnie więźniowie kierowani są do lekarzy, w tym specjalistów, poza kolejnością i systemem świadczeń zdrowotnych. Więźniom przysługuje prawo do opieki medycznej, ale nie ma żadnego uzasadnienia, by korzystali ze służby zdrowia na lepszych warunkach niż ogół Polaków objętych powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Dlatego reforma wprowadza zasadę udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności z zachowaniem reguł obowiązujących wszystkich pacjentów.

Ponadto skazani mają być obciążani kosztami badań laboratoryjnych w przypadku pozytywnego wyniku badania na obecność substancji psychoaktywnej. Kosztów takich badań nie powinien ponosić budżet państwa, na który składają się podatnicy.

Nowe przepisy ograniczą też składanie absurdalnych skarg przez więźniów, takich jak zażalenie na posiłek … sprzed sześciu lat. Jeden z więźniów w ciągu pół roku wysłał tyle skarg, że same znaczki pocztowe, za które płaci Służba Więzienna, kosztowały 26 tys. zł.

Wzmocnienie bezpieczeństwa

Zmiany w pragmatyce służbowej i strukturze Służby Więziennej wprowadzą szereg rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo w zakładach karnych. Zgodnie z nowymi rozwiązaniami funkcjonariusze Służby Więziennej wykonując czynności służbowe będą mieli prawo podjąć pościg, np. jeżeli zbieg znajduje się w polu widzenia lub jest znany kierunek jego ucieczki.

Służba Więzienna zyska również prawo do doprowadzania osób pozbawionych wolności do sądu lub prokuratury, żeby można było przeprowadzić czynności procesowe z ich udziałem. Jednak zasadą udziału skazanych w sprawach sądowych będą postępowania zdalne. Tak by nie było konieczności konwojowania więźniów, często między odległymi miastami.

Powstanie Inspektorat Wewnętrzny Służby Więziennej, który zajmie się zwalczaniem przestępstw, np. narkotykowych, popełnianych przez więźniów, a także wzmocnioną kontrolą działań funkcjonariuszy.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl