Problemy związane z umową sprzedaży energii elektrycznej dla wspólnoty - opinia prawna

Stan faktyczny 

Problem dotyczy dostawy energii przez WojskowÄ… AgencjÄ™ MieszkaniowÄ… do lokali mieszkalnych w budynku zarzÄ…dzanym przez wspólnotÄ™ mieszkaniowÄ…. WÅ‚aÅ›cicielem transformatora, z którego dostarczana jest energia elektryczna do lokali mieszkalnych jest WAM. DostawcÄ… Å›redniego napiÄ™cia jest spółka X. Obecnie w toku jest przejmowanie stacji trafo przez spółkÄ™ X od WAM. Jednakże nie w tym jest rzecz. WAM nie panuje zupeÅ‚nie nad rozsyÅ‚em energii do lokali i ponosi w zwiÄ…zku z tym dość spore straty. Różnica pomiÄ™dzy sumÄ… odczytów z liczników w mieszkaniach odbiorców i odczytem licznika w stacji wynosi okoÅ‚o 45%. WAM twierdzi, że skoro sprawa przejÄ™cia stacji trafo przez spółkÄ™ zaszÅ‚a tak daleko, to nie widzi potrzeby poprawiania sposobu kontroli nad rozsyÅ‚em energii do odbiorców, a kosztami powstaÅ‚ych strat chce obciążyć mieszkaÅ„ców. Poza tym WAM przedstawiÅ‚ wzór umowy dotyczÄ…cej sprzedaży energii, której to podpisania wspólnota odmawia. Na postawie jakich przepisów wspólnota mieszkaniowa może uniknąć zapÅ‚acenia WAM tej, ogromnej wszakże, różnicy wskazaÅ„ liczników? W tej chwili odbiorcy pÅ‚acÄ… do WAM kwoty wynikajÄ…ce tylko ze wskazaÅ„ liczników w mieszkaniach oraz opÅ‚aty staÅ‚e przypisane tymże wskazaniom. Jakie elementy powinna zawierać umowa, by jak najkorzystniej dziaÅ‚aÅ‚a na rzecz wspólnoty? Czy WAM ma prawo żądać podpisania umowy z mocÄ… wstecznÄ…?

Opinia prawna

Analizując przedstawiony przez Pana stan faktyczny rozpocznę od odpowiedzi na pytanie, jakie elementy powinna zawierać umowa, by jak najkorzystniej działała na rzecz wspólnoty.

Otóż treść artykułu 5 ustawy Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504) określa w dość dokładny sposób obligatoryjne elementy umowy, które również wskazane są przez akty wykonawcze oraz zasady określone w koncesjach.

Dostarczanie paliw gazowych lub energii odbywa się, po uprzednim przyłączeniu do sieci, o którym mowa w art. 7, na podstawie umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji albo umowy sprzedaży, umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji i umowy o świadczenie usług magazynowania paliw gazowych lub umowy o świadczenie usług skraplania gazu.

Umowy te powinny zawierać co najmniej:

  • umowa sprzedaży - postanowienia okreÅ›lajÄ…ce:

  1. miejsce dostarczenia paliw gazowych lub energii do odbiorcy

  2. ilość tych paliw lub energii w podziale na okresy umowne,

  3. moc umownÄ… oraz warunki wprowadzania jej zmian,

  4. cenÄ™ lub grupÄ™ taryfowÄ… stosowane w rozliczeniach i warunki wprowadzania zmian tej ceny i grupy taryfowej,

  5. sposób prowadzenia rozliczeń,

  6. wysokość bonifikaty za niedotrzymanie standardów jakościowych obsługi odbiorców,

  7. odpowiedzialność stron za niedotrzymanie warunków umowy,

  8. okres obowiÄ…zywania umowy i warunki jej rozwiÄ…zania;

  • umowa o Å›wiadczenie usÅ‚ug przesyÅ‚ania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii - postanowienia okreÅ›lajÄ…ce:

  1. moc umownÄ… i warunki wprowadzania jej zmian,

  2. ilość przesyłanych paliw gazowych lub energii w podziale na okresy umowne,

  3. miejsca dostarczania paliw gazowych lub energii do sieci i ich odbioru z sieci, s

  4. tandardy jakościowe,

  5. warunki zapewnienia niezawodności i ciągłości dostarczania paliw gazowych lub energii,

  6. stawki opłat lub grupę taryfową stosowane w rozliczeniach oraz warunki wprowadzania zmian tych stawek i grupy taryfowej,

  7. sposób prowadzenia rozliczeń, p

  8. arametry techniczne paliw gazowych lub energii oraz wysokość bonifikaty za niedotrzymanie tych parametrów oraz standardów jakościowych obsługi odbiorców,

  9. odpowiedzialność stron za niedotrzymanie warunków umowy oraz

  10. okres obowiÄ…zywania umowy i warunki jej rozwiÄ…zania;

Dostarczanie paliw gazowych lub energii może odbywać się na podstawie umowy zawierającej postanowienia umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji tych paliw lub energii, zwanej dalej "umową kompleksową". Umowa kompleksowa dotycząca dostarczania paliw gazowych może zawierać także postanowienia umowy o świadczenie usług magazynowania tych paliw, a w przypadku ciepła, jeżeli jest ono kupowane od innych przedsiębiorstw energetycznych, powinna także określać warunki stosowania cen i stawek opłat obowiązujących w tych przedsiębiorstwach.

Umowa kompleksowa może zawierać także postanowienia umowy sprzedaży paliw gazowych lub energii, umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii lub umowy o świadczenie usług magazynowania tych paliw, zawartych przez sprzedawcę na rzecz i w imieniu odbiorcy końcowego z przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się przesyłaniem, dystrybucją paliw gazowych lub energii lub magazynowaniem tych paliw.

Projekty umów lub projekty wprowadzenia zmian w zawartych umowach, z wyjÄ…tkiem zmian cen lub stawek opÅ‚at okreÅ›lonych w zatwierdzonych taryfach, powinny być niezwÅ‚ocznie przesÅ‚ane odbiorcy; jeżeli w zawartych umowach majÄ… być wprowadzone zmiany, wraz z projektem zmienianej umowy należy przesÅ‚ać pisemnÄ… informacjÄ™ o prawie do wypowiedzenia umowy. Sprzedawca paliw gazowych lub energii powinien powiadomić odbiorców o podwyżce cen lub stawek opÅ‚at za dostarczane paliwa gazowe lub energiÄ™ okreÅ›lonych w zatwierdzonych taryfach, w ciÄ…gu jednego okresu rozliczeniowego od dnia tej podwyżki. Umowy te powinny zawierać także postanowienia okreÅ›lajÄ…ce sposób postÄ™powania w razie utraty przez odbiorcÄ™ możliwoÅ›ci wywiÄ…zywania siÄ™ z obowiÄ…zku zapÅ‚aty za dostarczone paliwa gazowe lub energiÄ™ lub usÅ‚ugi zwiÄ…zane z ich dostarczaniem.

Jeśli chodzi o zawarcie umowy dostawy energii z dużymi odbiorcami np. wspomnianą przez Pana wspólnotą mieszkaniową, do zawarcia umowy dochodzi w szczególności w drodze złożenia oferty i jej przyjęcia (art. 66-70 kc), przetargu (art. 70 i następna kc) lub negocjacji (art. 71-72 kc). Powyższe sposoby zawarcia umowy nie wykluczają się wzajemnie. Nieprzyjęcie oferty przez osobę, do której była ona adresowana, prowadzi niekiedy do rozpoczęcia rokowań (negocjacji). Również wygrany przetarg nie musi kończyć się zawarciem umowy, bo strony mogą negocjować poszczególne jej postanowienia ( z wyjątkiem sytuacji, gdy umowa jest zawierana w trybie zamówień publicznych).

Natomiast w energetyce najczęściej zawierane sÄ… umowy adhezyjne – umowy przystÄ…pienia, o której Pan pisze w opisie problemu ("WAM przedstawiÅ‚ wzór umowy dotyczÄ…cej sprzedaży energii"). I faktycznie umowa o dostarczenie energii wystÄ™puje najczęściej jako umowa sprzedaży, co wynika również z treÅ›ci art. 7 ust.1. Zgodnie z art. 535 kc, przez umowÄ™ sprzedaży sprzedawca zobowiÄ…zuje siÄ™ przenieść na kupujÄ…cego wÅ‚asność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujÄ…cy zobowiÄ…zuje siÄ™ rzecz odebrać i zapÅ‚acić sprzedawcy cenÄ™. Stosownie do art. 555 KC przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje siÄ™ odpowiednio do sprzedaży energii (cieplnej).

Umowa o dostarczanie energii ma charakter umowy wzajemnej (art. 487 par. 2 kc), ponieważ obie strony zobowiÄ…zujÄ… siÄ™ w taki sposób, że Å›wiadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem Å›wiadczenia drugiej. Jak każda czynność prawna – umowa wywoÅ‚uje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikajÄ… z ustawy, zasad współżycia spoÅ‚ecznego i ustalonych zwyczajów (art. 56 kc).

JeÅ›li chodzi o odpowiedz na Pana pytanie, to umowa powinna zawierać wszystkie te obligatoryjne elementy, o których mowa w ustawie (art. 5) i aktach wykonawczych, oraz zasady okreÅ›lone w koncesjach. Zdaniem SÄ…du Antymonopolowego, wyrażonym w wyroku z dnia 24 maja 2000 r. sygn. Akt. XVII Ame 23/00 (niepubl), w Å›wietle art. 535 i art. 555 kc do istotnych postanowieÅ„ umowy sprzedaży paliw i energii należaÅ‚oby w zasadzie zaliczyć jedynie okreÅ›lenie przedmiotu sprzedaży, który sprzedawca zobowiÄ…zuje siÄ™ przenieść na wÅ‚asność kupujÄ…cego, oraz cenÄ™, jako Å›wiadczenie ekwiwalentne (cena może być okreÅ›lona przez odesÅ‚anie do aktualnej taryfy); pozostaÅ‚e zaÅ› skÅ‚adniki wymienione w art. 5 ust. 2 oraz w rozporzÄ…dzeniach przyÅ‚Ä…czeniowych sÄ… elementami nieistotnymi z punktu widzenia dojÅ›cia do skutku umowy danego rodzaju, a ich zamieszczenie w umowie wynika z obowiÄ…zku o charakterze publicznoprawnym, obciążajÄ…cego w pierwszej kolejnoÅ›ci przedsiÄ™biorstwo energetyczne.

ProponujÄ™, aby analizujÄ…c umowÄ™ przedÅ‚ożonÄ… przez WAM, pamiÄ™tać o treÅ›ci przepisów art. 58 par. 1 i par.2 kc, w myÅ›l których sankcjÄ… bezwzglÄ™dnej nieważnoÅ›ci dotkniÄ™te sÄ… czynnoÅ›ci prawne (a wiÄ™c także umowy sprzedaży energii) sprzeczne z ustawÄ…, majÄ…ce na celu obejÅ›cie ustawy oraz sprzeczne z zasadami współżycia spoÅ‚ecznego. Na gruncie prawa energetycznego ma to istotne znaczenie przy ocenie postanowieÅ„ umowy z punktu widzenia tej części przepisów wykonawczych do ustawy, które nie pozostawiajÄ… stronom swobody odmiennego uregulowania treÅ›ci umowy  (np. umowne uniemożliwienie odbiorcy  żądania laboratoryjnego sprawdzenia prawidÅ‚owoÅ›ci dziaÅ‚ania ukÅ‚adu pomiarowo-rozliczeniowego). Przepisy te, okreÅ›lajÄ… m.in. prawa i obowiÄ…zki dostawcy i odbiorcy energii, wiążą bezwzglÄ™dnie, niezależnie od tego jak uregulowano je w umowie.

JednoczeÅ›nie postanowienia umowy zawieranej z odbiorcÄ… – konsumentem (tj.

osobą zawierająca umowę w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą) nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeśli zawierają tzw. niedozwolone postanowienia umowne, tj. kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszają jego interesy (art. 385 par.1 kc). Przykładem takiego postanowienia mogłoby być wyłączenie lub istotne ograniczenie możliwości potrącenia wierzytelności odbiorcy z wierzytelnością dostawcy, np. z tytułu obligatoryjnych bonifikat (upustów) za niedotrzymanie standardów jakościowych obsługi odbiorców.

Moim zdaniem jedyną możliwością, jaką ma Pana wspólnota to prowadzenie negocjacji, które mogą dotyczyć wielu elementów składowych umowy. Mogą one jednak być ostatecznie potraktowane jako odmowa zawarcia umowy, co powoduje uprawnienie do złożenia wniosku o wszczęcie sprawy spornej z art. 8 ust.1 ustawy Prawo energetyczne.

Rozpowszechnionym elementem obrotu gospodarczego w energetyce jest standaryzacja umów i posługiwanie się przez przedsiębiorstwa energetyczne przy zawieraniu umów adhezyjnych z odbiorcami tzw. wzorcami umownymi, opracowanymi w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego. Umowy adhezyjne w znacznym stopniu wykluczają równość stron i możliwość negocjowania warunków umowy. Dostawcy energii często posługują się wzorami umów jednakowymi dla poszczególnych grup taryfowych. Korzystanie przez przedsiębiorstwa energetyczne z takich wzorców znalazło akceptacje w doktrynie prawa. Zdaniem np. J. Baehra i E. Stawickiego wydaje się ze wszech miar celowe, aby przedsiębiorstwa energetyczne posługiwały się wzorcami umów, bowiem trudno sobie wyobrazić, aby wszelkie postanowienia każdej umowy sprzedaży energii były indywidualnie negocjowane.

Art. 384 par.1 kc stanowi, że aby nastÄ…piÅ‚ skutek w postaci zwiÄ…zania drugiej strony (wspólnoty mieszkaniowej) treÅ›ciÄ… wzoru umowy, konieczne jest dorÄ™czenie takiego dokumentu przy zawarciu umowy. Konieczne jest wiÄ™c wrÄ™czenie stosownego dokumentu oraz stworzenie realnej możliwoÅ›ci zapoznania siÄ™ przez druga stronÄ™ z peÅ‚nym tekstem wzorca. DorÄ™czenie powinno nastÄ…pić w zasadzie na jakiÅ› czas przed zawarciem umowy, jaki jest potrzebny, by możliwe byÅ‚o zapoznanie siÄ™ z wzorcem.

Natomiast zgodnie z art. 384 kc wzorzec umowny wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciÄ…gÅ‚ym wiąże druga stronÄ™, jeżeli zostaÅ‚y zachowane wymagania okreÅ›lone w art. 384 kcC, a strona nie wypowiedziaÅ‚a umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia.

Zważając na powyższe należy zasugerować Panu, aby ponownie spróbować podjąć negocjacje dotyczące umowy sprzedaży energii, lecz jedynie w niezbędnym dla Państwa interesu zakresie (rozliczenia finansowe, warunki i terminy regulowania należności, warunki zmiany zamówienia, a niekoniecznie warunki korzystania z energii, czy dostawa). Jednak z uwagi na opisany przez Pana problem, braku kontroli nad rozsyłem energii i dużą różnicą pomiędzy sumą odczytów z liczników w mieszkaniach odbiorców a odczytem licznika w stacji (45%), proponowałabym dodanie do umowy zapisu który obciążałby przedsiębiorstwo energetyczne stratami, które ponosi z uwagi na nienależyte zabezpieczenie i niewłaściwą kontrole nad rozsyłaną energią.

Odpowiadając na drugą cześć Pana pytania, tj. czy WAM ma prawo żądać podpisania umowy z mocą wsteczną, wskazuję, iż żaden przepis prawny nie nakazuje stronie umowy podpisania jej z inna datą, niż moment jej faktycznego zawarcia.

Powracając do pytania, na podstawie jakich przepisów wspólnota mieszkaniowa może uniknąć zapłacenia WAM różnicy wskazań liczników, należy stwierdzić co następuje.

Sytuacja przedstawiona przez Pana sugeruje, że aktualnie odbiorcy płacą WAM kwoty wynikające ze wskazań ich liczników. Najprawdopodobniej taka sytuacja doprowadzi do wniesienia przez zakład energetyczny powództwa do sądu powszechnego o zapłatę należności (tych 45%). Sąd będzie rozstrzygał, w sporze cywilnoprawnym co do istnienia bądź nieistnienia należności za pobraną energię elektryczną. Dlatego należy wcześniej przygotować się do ewentualnego procesu, wezwać pismem wysłanym listem (poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru) WAM do poprawienia sposobu kontroli nad rozsyłem energii do odbiorców, wykazać uchybienia i wskazać na ogromne różnice w odczytach oraz określić termin do ich usunięcia. Wszelkie czynności powinny być potwierdzone na piśmie, aby w ewentualnym, sporze była możliwość przeprowadzenia dowodów z tych dokumentów. Ponadto można spróbować zmobilizować przedsiębiorstwo energetyczne do poprawy kontroli rozsyłu energii, poprzez zasięgnięcie opinii profesjonalisty w tej dziedzinie (biegły), który zbadałby uchybienia dotyczące funkcjonowania liczników i wydałby opinię w tym zakresie lub napisanie do Urzędu Regulacji Energetyki pisma wskazującego, że działalność przedsiębiorstwa energetycznego rażąco uchybia warunkom ustalonym w koncesji, a WAM ich nie usunęło w wyznaczonym terminie i ewentualnie zagrozić ubieganiem się o cofnięcie koncesji.

Kolejnym argumentem jest powołanie się na odczyt liczników, bowiem suma odczytów z liczników powinna dać wartość zużytej przez wspólnotę energii. Skoro wspólnota nie odpowiada za stację trafo, nie odpowiada za przesył energii i posiada pełne opomiarowanie to nie ma podstaw do obciążania jej opłatami za "straty" energii.


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika