Rozwiązanie spółki z o.o. z powodów przewidzianych w umowie spółki - opinia prawna

26.2.2009

Stan faktyczny

W umowie spółki z o.o. istniał zapis: "Rozwiązanie i likwidację spółki powodują przyczyny określone w Kodeksie handlowym, a ponadto spółka ulega rozwiązaniu i likwidacji, jeżeli przez kolejne trzy lata gospodarcze zamknie swoją działalność stratą." Spółka za 2003 i 2004 rok zamknęła swoją działalność gospodarczą stratą. W maju 2006 roku na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników udziałowcy zmienili powyższy zapis umowy spółki i otrzymał on nowe brzmienie: "Rozwiązanie i likwidację spółki powodują przyczyny określone w Kodeksie spółek handlowych." W czerwcu 2006 roku na Zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników zatwierdzono bilans za 2005 rok, z którego wynika, że spółka zamknęła swoją działalność gospodarczą stratą. Czy dokonana zmiana umowy spółki w maju 2006 roku, a więc przed odbyciem Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników w czerwcu 2006 roku oraz przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego i bilansu za 2005 rok powoduje brak ziszczenia się przesłanki do rozwiązania i likwidacji spółki, gdyż zmieniony przez wspólników zapis umowy spółki miał już wtedy inne brzmienie, czy też zmiana nastąpiła za późno i mogła być dokonana tylko przed końcem roku kalendarzowego 2005? Rok obrotowy jest rokiem kalendarzowym, zamyka się on bilansem, który zatwierdzany jest na Zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników. Zwyczajne Zgromadzenie odbyło się 23.06.2006 roku. Zmianę umowy spółki uchwalono na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników w dniu 28.05.2006 r. Wniosek o wpis do KRS złożono 04.06.2006 r. Sąd na wniosek wspólnika-dłużnika odmówił wpisu wydając dnia 15.07.2006 r. postanowienie w tym temacie. Toczy się w tej chwili postępowanie w tej sprawie. Naszym zdaniem do czasu zatwierdzenia bilansu, a więc zamknięcia roku gospodarczego zmiana mogła nastąpić. Zmiana nie została zarejestrowana, ale wniosek złożyliśmy w stosownym czasie. Wydaje nam się również, że sama odmowa wpisu nie kończy sprawy, zainteresowany wspólnik, który jest jednocześnie dłużnikiem tej samej spółki musi uchylić podjętą uchwałę i złożył zresztą odpowiedni pozew do Sądu. Do uchwały zgłoszono sprzeciwy i zgłoszony jest w Sądzie pozew o uchylenie uchwały o zmianie umowy spółki. Sprawa jeszcze się nie odbyła.

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

Ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94 poz. 1037 ze zmianami) – dalej: k.s.h.
Ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r., Nr 76 poz. 694 ze zmianami).

W analizowanej sytuacji, z uwagi na postanowienie umowy spółki regulujące przesłanki rozwiązania spółki w określonych sytuacjach, podstawowym celem niniejszej opinii jest rozstrzygnięcie, czy spółka z o.o. istnieje, czy też znajduje się w stanie likwidacji.

Aby rozstrzygnąć ten podstawowy z punktu widzenia funkcjonowania spółki problem, konieczne jest stwierdzenie następujących kwestii:

kiedy spełniła się przesłanka rozwiązania spółki określona w umowie spółki?
czy zmiana umowy spółki jest skuteczna?
czy dokonana zmiana umowy spółki ma wpływ na jej dalsze funkcjonowanie?

Rozwiązanie przedstawionych kwestii pozwoli odpowiedzieć na pytanie o dalsze funkcjonowanie spółki w obrocie prawnym, przy czym należy zauważyć, że rozstrzygnięcie pierwszej kwestii determinuje odpowiedź na pozostałe postawione pytania.

Zgodnie z postanowieniem umowy spółki, rozwiązanie i likwidację spółki powodują przyczyny określone w kodeksie handlowym, a ponadto spółka ulega rozwiązaniu i likwidacji, jeżeli przez trzy kolejne lata gospodarcze zamknie swą działalność stratą.

Dla zaistniałej sytuacji znaczenie mają przyczyny rozwiązania spółki nie wynikające bezpośrednio z kodeksu spółek handlowych, lecz określone w umowie spółki. Kodeks spółek handlowych zezwala na określanie przyczyn rozwiązania spółki w samej umowie spółki (art. 270 pkt 1 k.s.h.).

W analizowanym przypadku postanowiono, że spółka ulega rozwiązaniu i likwidacji, jeżeli przez trzy kolejne lata gospodarcze zamknie swą działalność stratą.

Po pierwsze, wyjaśnić należy, że ani Kodeks spółek handlowych ani ustawa o rachunkowości nie znają pojęcia roku gospodarczego. Należy więc założyć, że rokiem gospodarczym jest rok obrotowy. W braku odmiennego określenia roku obrotowego, rokiem tym jest rok kalendarzowy (art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości). W analizowanym przypadku spółka za rok obrotowy przyjęła rok kalendarzowy. Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, spółka w roku 2003 i 2004 odniosła stratę. W czerwcu 2006 roku na zgromadzeniu wspólników zatwierdzono bilans, zgodnie z którym spółka poniosła stratę również w roku 2005. Wobec tego, celem sprawdzenia, czy spełniona została przesłanka rozwiązania spółki określona w umowie spółki (osiąganie straty w kolejnym, trzecim roku obrotowym), określić należy moment poniesienia straty przez spółkę.

Określając rok obrotowy jako rok kalendarzowy, umowa spółki jednoznacznie wskazała moment, na który należy ocenić stratę lub zysk z prowadzonej w danym roku obrotowym działalności. Z uwagi na to, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązana jest prowadzić swą rachunkowość zgodnie z ustawą o rachunkowości, wszystkie zdarzenia finansowe dotyczące działalności spółki i mające wpływ na jej wynik finansowy powinny być zapisywane w księgach rachunkowych (art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości).

Osiągnięcie zysku lub straty z prowadzonej działalności jest zdarzeniem, które znajduje odzwierciedlenie w księgach rachunkowych. Jeżeli spółka przyjęła, że jej rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, wynik finansowy spółki wynikający z prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych na ostatni dzień roku kalendarzowego ukazuje fakt osiągnięcia zysku lub straty w danym roku.

Jeżeli więc wynik finansowy spółki na dzień 31 grudnia 2005 roku wykazywał stratę, uznać należy, że spółka zakończyła rok 2005 stratą.

Należy podkreślić, że wynik finansowy spółki wynika z prowadzonych ksiąg rachunkowych. Zgodnie z art. 12 ust. 2 pkt 1, księgi rachunkowe zamyka się na dzień kończący rok obrotowy, jednakże nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zakończenia tego roku. Z przepisu tego wynika jednoznacznie, że zamknięcie ksiąg następuje zgodnie z ich stanem na ostatni dzień roku obrotowego, a termin 3 miesięcy określony jest jako termin dla dokonania tej czynności.

Jeżeli więc księgi zostaną zamknięte w dniu 1 marca, to i tak ich stan powinien odzwierciedlać ostatni dzień roku obrotowego, za który były prowadzone. Podobne znaczenie ma przepis art. 12 ust. 4 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym ostateczne zamknięcie i otwarcie ksiąg rachunkowych jednostki kontynuującej działalność powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania za rok obrotowy.

Na podstawie zamkniętych ksiąg rachunkowych właściwy w spółce organ zobowiązany jest przygotować sprawozdanie finansowe. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o rachunkowości, sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, o którym mowa w art. 12 ust. 2. Wobec tego, sprawozdanie finansowe powinno być oparte o księgi rachunkowe wg ich stanu na dzień ich zamknięcia, tj. na ostatni dzień roku obrotowego.

Warto podkreślić, że osiągnięcie straty lub zysku jest tylko zdarzeniem ekonomicznym, które nie może być zmienione w wyniku zatwierdzenie bądź odmowy zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. Wobec tego uznać należy, że zdarzenie ekonomiczne jakim jest osiągnięcie straty w danym roku obrotowym ziściło się już w ostatnim dniu roku 2005 a późniejsze zatwierdzenie sprawozdania finansowego nie ma żadnego wpływu na to zdarzenie. Wobec tego należy uznać, że warunek, o którym mowa w postanowieniu umowy spółki regulującym przyczyny rozwiązania i likwidacji spółki ziścił się już w ostatnim dniu roku obrotowego 2005.

Tak kategoryczne postanowienie umowy spółki powoduje, że z chwilą osiągnięcia straty za trzeci kolejny rok obrotowy, tj. za rok 2003, spółka podlega rozwiązaniu i przechodzi w stan likwidacji. W analizowanym przypadku spółka od początku roku 2006 znajduje się więc w stanie likwidacji.

Wpływ zmiany umowy na stan prawny spółki

Dokonana przez wspólników zmiana umowy spółki polegająca na wykreśleniu z jej postanowień przesłanki osiągnięcia starty w trzecim kolejnym roku obrotowym jako przyczyny rozwiązania i likwidacji spółki nie ma żadnego wpływu na sytuację prawną, zgodnie z którą spółka znajduje się w stanie likwidacji. Za takim stanowiskiem przemawiają następujące względy:

1. Umowa spółki w brzmieniu obowiązującym przed dokonaną zmianą wyraźnie wskazywała, że spółka ulega rozwiązaniu i likwidacji, jeżeli przez trzy kolejne lata gospodarcze (obrotowe) zamknie swą działalność stratą. Z chwilą ziszczenia się tego warunku, spółka podlega rozwiązaniu i przechodzi w stan likwidacji. Warunek ten ziścił się w dniu, na który następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych, stwierdzających wszelkie zdarzenia mające wpływ na wynik finansowy spółki, czyli na ostatni dzień roku obrotowego – 31 grudnia 2005 roku. Wobec tego, jak wspomniano powyżej, już od dnia 1 stycznia 2006 roku spółka z o.o. jest w stanie likwidacji.

2. Zmiana umowy spółki, zgodnie z art. 255 § 1 kodeksu spółek handlowych, wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru. Zgodnie z utrwalonym w doktrynie prawa handlowego stanowiskiem, wpis do rejestru zmiany umowy spółki ma charakter konstytutywny, tj. wobec osób trzecich wywołuje skutki od chwili wpisu do KRS. W stosunkach wewnętrznych zmiana ta ma znaczenie od dnia jej powzięcia (tak m.in. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz [w:] T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, J.P. Naworski, K. Strzelczyk Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W-wa 2001, s. 506). W związku z tym uznać należy, że wobec osób trzecich zmiana umowy spółki nie wywołuje skutków prawnych. Brzmienie umowy spółki pozostaje więc takie, jak przed dokonaną zmianą.

Podsumowując stwierdzić należy, że spółka z o.o. w chwili obecnej znajduje się w stanie likwidacji.

Jeżeli umowa spółki zostałaby zmieniona uchwałą wspólników, a zmiana ta zostałaby zarejestrowana przed zakończeniem roku obrotowego 2005, skutek taki, tj. przejście spółki w stan likwidacji, nie nastąpiłby. Niedokonanie powyższej zmiany przed końcem 2005 roku spowodowało, iż spółka przeszła w stan likwidacji.

Możliwość kontynuowania działalności

Zgodnie z art. 274 § 1 kodeksu spółek handlowych, otwarcie likwidacji spółki następuje m.in. z dniem zaistnienia przyczyny jej rozwiązania. Z chwilą otwarcia likwidacji spółki, powinna ona występować w obrocie prawnym pod dotychczasową firmą z dodatkiem „w likwidacji”.

Likwidatorzy spółki, którymi stają się dotychczasowi członkowie zarządu, zobowiązani są złożyć w sądzie rejestrowym wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. Do chwili złożenia tego wniosku, jednomyślna uchwała wszystkich wspólników o dalszym istnieniu spółki może zapobiec jej rozwiązaniu (art. 273 k.s.h.). Należy podkreślić, że dla zahamowania procesu rozwiązania spółki konieczne jest uzyskanie jednomyślności przy podejmowaniu uchwały przez wspólników.

Gdyby uchwała dotycząca zmiany umowy spółki podjęta była jednomyślnie, można by uznać, że jest ona w istocie uchwałą o dalszym funkcjonowaniu spółki (taki był zresztą cel tej uchwały). Wobec uzyskanych informacji, iż uchwała nie byłą podjęta jednomyślnie, nie może ona być traktowana jako chęć kontynuowania działalności spółki.

Zespół
e-prawnik.pl

Wpływ zmiany umowy na stan prawny spółki

Możliwość kontynuowania działalności

Komentarze