Zasiłek opiekuńczy - Kiedy się należy, w jakiej wysokość i jak otrzymać zasiłek opiekuńczy?

W jakich okolicznościach możliwe jest uzyskanie zasiłku opiekuńczego?

Jeżeli zachodzi konieczność, aby pracownik opiekował się osobiście członkiem swojej rodziny, ma prawo do uzyskania zwolnienia od pracy na czas sprawowania opieki. Natomiast, aby zrekompensować mu utracone w tym czasie zarobki i zapewnić środki utrzymania jemu i rodzinie, może uzyskać świadczenie z ubezpieczenia chorobowego w postaci zasiłku opiekuńczego.

Jeśli zatem dziecko zachoruje, lekarz wypisuje pracującemu rodzicowi zaświadczenie, w którym podaje jak długo rodzic ma się dzieckiem opiekować podczas choroby. Na tej podstawie pracodawca wypłaca za czas niewykonywania pracy zasiłek opiekuńczy.

Zgodnie z przepisem ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego na wypadek choroby i macierzyństwa, zasiłek przysługuje ubezpieczonemu, nie wyłączając osób prowadzących działalność gospodarczą, zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny.

I tak, zasiłek opiekuńczy przysługuje w razie sprawowania opieki nad:

1. dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, 
• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,  
• pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej; 

Jak długo i w jakiej wysokości przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Czas trwania prawa do zasiłku zależy od tego, jak długo opieka nad członkiem rodziny ma być sprawowana. Decyduje o tym lekarz, który wydaje zaświadczenie w przypadku choroby członka rodziny, a w pozostałych przypadkach zależy to od okoliczności. Są jednak pewne granice czasowe, poza którymi zasiłek nie przysługuje. W przypadku opieki nad dzieckiem jest to 60 dni w roku kalendarzowym, natomiast z tytułu sprawowania opieki nad innymi członkami rodziny jest to 14 dni w roku.

Obliczając czas trwania zwolnienia dla sprawowania opieki sumuje się wszystkie dni, na jakie było udzielone zwolnienie w ciągu całego roku. Nie ma przy tym znaczenia, czy zwolnienia dotyczyły opieki nad jednym, czy kilkoma członkami rodziny. Zatem jeżeli pracownik ma troje dzieci i każde z nich będzie wymagało osobistej opieki to i tak zasiłek przyznany z tego tytułu na wszystkie dzieci łącznie nie będzie mógł być wypłacany za więcej niż 60 dni w roku. Jeżeli jednak zasiłek jest należny tylko z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny nie będącym dzieckiem uprawnionego, to nie może przekraczać łącznie 14 dni w roku.

Zasadą jest, że zasiłek nie przysługuje, jeśli są inni domownicy, którzy mogą zapewnić opiekę. Jednak nie ma ona zastosowania w przypadku konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem, które nie ukończyło 2 lat. Wtedy zasiłek przysługuje pracownikowi nawet wtedy, gdyby inni członkowie rodziny mogli się zająć chorym dzieckiem.

Wysokość świadczenia przysługującego w przypadku sprawowania opieki wynosi 80% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego uprawnionego, obliczonego za okres ostatnich 12 miesięcy. Jest wypłacane za każdy dzień sprawowania opieki (także za dni wolne od pracy) w wysokości 1/30 kwoty należnej za cały miesiąc. Obliczenia i wypłaty zasiłku dokonuje pracodawca, a jeśli w zakładzie zatrudnionych jest mniej niż 20 osób - Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wypłata następuje w dniu przyjętym dla wypłaty wynagrodzenia, a prawo żądania wypłaty zasiłku przedawnia się z upływem 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.

Zasiłek opiekuńczy jest wypłacany po to, aby umożliwić opiekę nad wymagającym tej opieki domownikiem i taki jest też cel zwolnienia od pracy na czas sprawowania opieki. Dlatego uprawnionemu nie przysługuje zasiłek za cały czas trwania zwolnienia, jeśli je wykorzystuje w innym celu niż sprawowanie opieki, np. jeśli w tym czasie wykonuje inną pracę zarobkową. Zarówno pracodawca jak i ZUS mają prawo kontrolować sposób wykorzystywania zwolnienia od pracy w celu sprawowania opieki.

Jakie dokumenty są niezbędne dla wypłaty zasiłku opiekuńczego?

Podstawowym dokumentem stanowiącym podstawę do wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub chorym członkiem rodziny jest zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu ZUS ZLA.

Ubezpieczony występujący o wypłatę zasiłku składa również wniosek o uzyskanie tego zasiłku na druku ZUS Z-15 (pobierz)

Pamiętaj, że:

• Dzieci, na które przysługuje zasiłek opiekuńczy to nie tylko dzieci własne, ale też dzieci przysposobione lub przyjęte przez pracownika na wychowanie,
• Jeżeli możliwość pobierania zasiłku mają w rodzinie zarówno żona jak i mąż to w sumie oboje mogą pobierać zasiłek tylko przez 60 dni w roku, niezależnie od tego nad kim sprawują opiekę,
• Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje w czasie trwania urlopu bezpłatnego lub wychowawczego,
• Zasiłek przysługuje także ojcu przebywającemu na urlopie tacierzyńskim,  jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Zasiłek ten przysługuje przez okres do 8 tygodni, niezależnie od czasu trwania zasilku opiekuńczego opisanego powyżej.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 1999 r., Nr 60, poz. 636 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.