Spis treści
Zasiłek macierzyński to kluczowe świadczenie dla każdej rodziny oczekującej oraz posiadającej dziecko. W 2025 roku wprowadzono istotne zmiany, które znacząco poprawiają sytuację rodziców, szczególnie tych, których dzieci wymagają dłuższej opieki medycznej. Przygotowaliśmy dla Ciebie kompletny przewodnik po wszystkich zasadach obowiązujących w 2025 roku.
Najważniejsze zmiany w 2025 roku
- Wprowadzenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do 15 tygodni dla rodziców wcześniaków
- Nowe zasady obliczania wysokości zasiłku z możliwością wyboru wariantu
- Uproszczone procedury składania wniosków
- Lepsze wsparcie dla rodzin w trudnych sytuacjach
Komu przysługuje zasiłek macierzyński
Zasiłek macierzyński przysługuje wszystkim ubezpieczonym, którzy opłacają składki chorobowe do ZUS. Nie ma znaczenia rodzaj umowy - świadczenie przysługuje zarówno pracownikom, jak i prowadzącym działalność gospodarczą.
Podstawowe warunki nabycia prawa
Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej osobie, która:
- Urodziła dziecko w okresie ubezpieczenia chorobowego
- Przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14 roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;
- Przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego ? do 10 roku życia.
Czy zasiłek przysługuje tylko kobietom?
Nie! Zasiłek macierzyński może otrzymać również mężczyzna w następujących sytuacjach:
- Gdy jest ojcem dziecka i matka zrezygnuje z części urlopu po wykorzystaniu minimum 14 tygodni
- W przypadku śmierci matki lub porzucenia dziecka
- Gdy przyjął dziecko na wychowanie lub do przysposobienia
- Podczas korzystania z urlopu ojcowskiego (2 tygodnie)
Wysokość zasiłku macierzyńskiego w 2025 roku
W 2025 roku obowiązuje elastyczny system wysokości zasiłku, który pozwala rodzicom na wybór najkorzystniejszego wariantu dla ich sytuacji.
Wariant standardowy
100% przez pierwsze 20 tygodni urlopu macierzyńskiego
70% za okres urlopu rodzicielskiego
Wariant łączony
81,5% przez cały okres urlopu (52 tygodnie)
Warunek: wniosek w ciągu 21 dni od porodu
Ważne!
Jeśli złożysz wniosek o łączenie urlopów po upływie 21 dni od porodu, otrzymasz tylko 60% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego.
Urlop ojcowski
Ojcowie mają prawo do 2 tygodni urlopu ojcowskiego z zasiłkiem w wysokości 100% podstawy wymiaru. Urlop można wykorzystać do 12. miesiąca życia dziecka.
Wymiar urlopu macierzyńskiego
Długość urlopu macierzyńskiego zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie:
| Liczba dzieci | Urlop macierzyński | Urlop rodzicielski | Łącznie |
|---|---|---|---|
| Jedno dziecko | 20 tygodni | 32 tygodnie | 52 tygodnie |
| Dwoje dzieci | 31 tygodni | 34 tygodnie | 65 tygodni |
| Troje dzieci | 33 tygodnie | 36 tygodni | 69 tygodni |
| Czworo dzieci | 35 tygodni | 38 tygodni | 73 tygodnie |
| Pięcioro i więcej | 37 tygodni | 40 tygodni | 77 tygodni |
Wykorzystanie urlopu przed porodem
Możesz wykorzystać maksymalnie 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu. Pozostała część przysługuje po urodzeniu dziecka.
Uzupełniający urlop macierzyński dla wcześniaków
Od 19 marca 2025 roku obowiązują nowe przepisy wprowadzające dodatkowy urlop dla rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie lub wymagających dłuższej hospitalizacji.
Komu przysługuje uzupełniający urlop
Dodatkowy urlop przysługuje rodzicom dzieci, które:
- Urodziły się przed 28. tygodniem ciąży lub ważą mniej niż 1000 g - do 15 tygodni
- Urodziły się między 28. a 37. tygodniem ciąży z wagą powyżej 1000 g - do 8 tygodni
- Urodziły się w terminie, ale wymagają hospitalizacji - do 8 tygodni
Zasady przyznawania uzupełniającego urlopu
Urlop przyznawany jest w wymiarze 1 tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu. Zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru.
Ważne warunki
- Urlop można wykorzystać tylko bezpośrednio po urlopie macierzyńskim
- Nie można go dzielić na części
- Wniosek należy złożyć nie później niż 21 dni przed końcem urlopu macierzyńskiego
Wymagane dokumenty
Do uzyskania zasiłku macierzyńskiego potrzebujesz następujących dokumentów:
Formularze ZAM, ZUR dostępne na stronie ZUS lub w systemie PUE/eZUS
Dokument ze szpitala zawierający datę porodu i dane dziecka
Można dostarczyć później, ale wymagany do pełnego rozliczenia
Zaświadczenie ze szpitala o okresie hospitalizacji dziecka
Podstawa wymiaru zasiłku
Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (poród).
Dla pracowników
- Wynagrodzenie po odliczeniu składek ZUS (13,71%)
- Minimalna podstawa: aktualne minimalne wynagrodzenie minus 13,71%
- W 2025 roku minimalna podstawa wynosi około 3560 zł
Dla przedsiębiorców
- Przeciętny miesięczny przychód z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku
- Podstawa musi mieścić się w granicach określonych przepisami:Minimalna: 60% przeciętnego wynagrodzenia, Maksymalna: 250% przeciętnego wynagrodzenia
- Pomniejszony o 13,71% ? to odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne
Ważne zasady i ograniczenia
Wypłata zasiłku
Zasiłek wypłaca:
- Pracodawca - jeśli zatrudnia powyżej 20 pracowników
- ZUS - w pozostałych przypadkach
Praca w czasie urlopu
Umowa o pracę
Możliwa po 20 tygodniach, maksymalnie w połowie wymiaru czasu pracy
Umowa zlecenie/dzieło
Bez ograniczeń czasowych, nie wpływa na wysokość zasiłku
Pamiętaj!
- Prawo do zasiłku przedawnia się po 6 miesiącach od ostatniego dnia urlopu
- Nie można wykorzystać urlopu podczas tymczasowego aresztowania
- Studentka bez ubezpieczenia chorobowego nie ma prawa do zasiłku
- W przypadku urodzenia martwego dziecka przysługuje 8 tygodni urlopu
Nowe możliwości w 2025 roku
Wprowadzone zmiany znacząco poprawiają sytuację rodziców:
- Większa elastyczność w planowaniu urlopów
- Lepsze wsparcie finansowe dla rodzin wcześniaków
- Uproszczone procedury administracyjne
- Możliwość wyboru wariantu wysokości zasiłku
Podsumowanie
Zasiłek macierzyński w 2025 roku to kompleksowe wsparcie dla wszystkich rodziców. Nowe przepisy szczególnie pomagają rodzinom w trudnych sytuacjach, oferując dodatkowy czas i wsparcie finansowe. Pamiętaj o terminach składania wniosków i wybierz najkorzystniejszy dla siebie wariant wysokości świadczenia.