Urlop wypoczynkowy - Ile dni urlopu?Jakie są zasady jego udzielania?

Co to jest urlop wypoczynkowy?

Urlop wypoczynkowy to wolny od pracy okres czasu do wykorzystania w ciągu roku, przeznaczony na wypoczynek pracownika - regenerację sił, relaks fizyczny i psychiczny. Urlop wypoczynkowy jest płatny i przysługuje niezależnie od rodzaju zawartej umowy zawartej z pracownikiem (na okres próbny, czas określony, nieokreślony).

Kiedy pracownik może iść na urlop wypoczynkowy?

Do 1 stycznia 2004 r. jeśli pracownik zawarł umowę o pracę po raz pierwszy w życiu, to pierwszy urlop wypoczynkowy przysługiwał mu dopiero po przepracowaniu sześciu miesięcy. Jednakże te przepisy uległy zmianie w związku z nowelizacją Kodeksu pracy – od 1 stycznia 2004 r. pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy uzyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego mu po przepracowaniu roku. Oznacza to, że jeżeli na przykład Kowalski jest uprawniony do 20 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku kalendarzowego, to po przepracowaniu przez niego pierwszych trzech miesięcy będzie mógł wyjechać na pięciodniowy urlop wypoczynkowy.

Ile dni urlopu wypoczynkowego Ci się należy?

Wymiarem urlopu wypoczynkowego jest liczba dni roboczych wolnych od pracy, przysługująca pracownikowi posiadającemu prawo do urlopu. Wymiar urlopu wypoczynkowego jest uzależniony od stażu pracy i wynosi obecnie:

• 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,

• 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu wypoczynkowego określony wyżej.

Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym nie może oczywiście przekroczyć ustalonego wymiaru 20 i 26 dni.

Urlopu wypoczynkowego udziela się w te dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przy udzielaniu urlopu wypoczynkowego uważa się, że jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy.

Jak obliczyć staż pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego?

Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy. Oznacza to, że jeżeli przykładowo pracownik został zwolniony dyscyplinarnie z firmy X i podjął pracę w firmie Y po roku przerwy, to do stażu od którego zależy wymiar urlopu wlicza się zarówno czas przepracowany w firmie X, jak i czas przepracowany w firmie Y.

Należy zaznaczyć, że od 1 stycznia 2004 r. wprowadzono przepis, który stanowi, że w przypadku jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy wliczeniu podlega także okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy.

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego wlicza się także ukończone okresy nauki, co powoduje że wymiar urlopu ulega zwiększeniu.

Jeśli zatem pracownik ukończył:

• zasadniczą lub inną szkołę zawodową - dolicza się 3 lata,

• średnią szkołę zawodową - dolicza się 5 lat (liczy się czas trwania nauki),

• średnią szkołę ogólnokształcącą - 4 lata,

• szkołę policealną - 6 lat,

• szkołę wyższą - 8 lat.

Okresy nauki nie podlegają sumowaniu. Jeżeli uczysz się i jednocześnie pracujesz, to dla ustalenia wymiaru urlopu Twój pracodawca powinien wziąć pod uwagę okres pracy lub nauki w zależności od tego, który jest dla Ciebie korzystniejszy (np. Kowalski z wykształceniem średnim kończy studia po 7 latach pracy. W tej sytuacji biorąc pod uwagę naukę w szkole wyższej okres zatrudnienia będącego podstawą do ustalenia wymiaru urlopu wyniósłby 8 lat, zaś w przypadku wyliczenia tego okresu na podstawie zatrudnienia uzyskalibyśmy 11 lat <4 lata liceum + 7 lat pracy>. Dla Kowalskiego korzystniejszy jest drugi wariant).

Od kogo należy się urlop wypoczynkowy w przypadku zmiany pracodawcy w ciągu roku ?

W roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy:

1. u dotychczasowego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop wypoczynkowy w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Przykładowo pracownik, któremu przysługuje 20 dni urlopu zmienia pracę, a nie wykorzystał wcześniej ani jednego dnia urlopu. Rozwiązanie dotychczasowej umowy następuje 31 marca 20014 r. Pracodawca powinien wypłacić pracownikowi wynagrodzenie, czyli tzw. ekwiwalent pieniężny za 3/12 urlopu, czyli za 5 dni. Gdyby natomiast pracownik wykorzystał cały przysługujący mu urlop (czyli 20 dni) w lutym, wtedy pracodawca nie mógłby żądać od niego zwrotu wynagrodzenia za czas wykorzystanego urlopu wypoczynkowego ponad wymiar, jednak w chwili podjęcia pracy u kolejnego pracodawcy nie będzie przysługiwało mu prawo do urlopu.

2. u kolejnego pracodawcy - w wymiarze:

   • proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego - w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego. Oznacza to, że jeżeli w podanym przykładzie (gdy pracownik dostał od poprzedniego pracodawcy ekwiwalent za 5 dni urlopu wypoczynkowego), a następny pracodawca zatrudnia go na czas określony (od 1 kwietnia 2014 r. do 1 kwietnia 2015 r.), to wówczas u tego „następnego” należy się pracownikowi 15 dni urlopu za 2004 r. (9/12)

   • proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego (czyli, jeżeli w przedstawianym przykładzie kolejny pracodawca zatrudnia pracownika jedynie na umowę na czas określony 6 miesięcy czyli od 1 kwietnia 2014 r. do 30 września 2014 r. Wówczas pracownikowi przysługuje u niego 6/12 urlopu wypoczynkowego, czyli 10 dni)

Podobnie wygląda sytuacja, gdy pracownik podejmuje pracę po dłuższej przerwie w ciągu roku kalendarzowego (trwającej co najmniej miesiąc). Przerwa taka może być spowodowana na przykład udzieleniem pracownikowi urlopu bezpłatnego, lub urlopu wychowawczego albo odbywania kary pozbawienia wolności. Gdy więc przykładowo pracownik miał urlop bezpłatny do końca czerwca, to wówczas po powrocie będzie mu przysługiwało prawo do urlopu za czas pozostały do końca roku kalendarzowego, czyli 6/12 urlopu.

Pamiętaj, że:

• Powinieneś wykorzystać urlop wypoczynkowy w całości, jeżeli jednak chcesz go podzielić na części, to jedna część tego urlopu powinna wynosić nieprzerwanie 14 kolejnych dni,

• Za czas urlopu wypoczynkowego przysługuje ci wynagrodzenie takie, jakie byś otrzymał gdybyś w tym czasie pracował,

• Do okresu pracy, od którego zależny nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego zalicza się okresy usprawiedliwionej nieobecności w pracy np. z powodu choroby, opieki nad dzieckiem,

• Jeśli nie wykorzystasz urlopu wypoczynkowego w roku, w którym nabyłeś do niego prawo to pracodawca ma obowiązek udzielić ci tego urlopu w pierwszym kwartale następnego roku,

• Zaległy urlop możesz wykorzystać do czasu kiedy się nie przedawni tzn. przez okres trzech lat.

Podstawy prawne:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, (Dz. U. 1998 r., Nr 24, poz. 94 ze zmianami),

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. 1997 r., Nr 2, poz. 14 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.