Najważniejsze informacje 2025
W 2025 roku obowiązują nowe przepisy dotyczące urlopów pracowniczych. Pracownicy mogą liczyć na nawet 35 dni wolnego rocznie dzięki wdrożeniu unijnej dyrektywy work-life balance wprowadzonym do Kodeksu pracy.
- Podstawowy wymiar urlopu: 20 lub 26 dni w zależności od stażu
- Nowy urlop opiekuńczy: 5 dni rocznie
- Zwolnienie z powodu siły wyższej: 2 dni rocznie
- Wigilia Bożego Narodzenia jest dniem wolnym od pracy
Spis treści
Co to jest urlop wypoczynkowy?
Urlop wypoczynkowy to coroczna, nieprzerwana i płatna przerwa w wykonywaniu pracy, którą każdy pracownik ma prawo wykorzystać. Zgodnie z art. 152 § 2 Kodeksu pracy, pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu wypoczynkowego - jest to jego podstawowe uprawnienie wynikające z przepisów prawa pracy.
Zasadą jest, że urlop powinien być wykorzystany "w naturze", co oznacza, że pracownik rzeczywiście nie wykonuje pracy w tym czasie. Celem urlopu jest regeneracja sił fizycznych i psychicznych, co pozwala na zachowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Wymiar urlopu wypoczynkowego w 2025
20 dni urlopu
Przysługuje pracownikom zatrudnionym krócej niż 10 lat. Dotyczy to zarówno pierwszej pracy, jak i kolejnych miejsc zatrudnienia, jeśli łączny staż nie przekracza 10 lat.
26 dni urlopu
Przysługuje pracownikom ze stażem pracy co najmniej 10 lat. Do stażu wlicza się także okresy nauki oraz poprzednie zatrudnienia.
Urlop przy niepełnym wymiarze czasu pracy
Dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
| Wymiar etatu | Staż poniżej 10 lat | Staż 10 lat i więcej |
|---|---|---|
| Pełny etat | 20 dni | 26 dni |
| 3/4 etatu | 15 dni | 20 dni |
| 1/2 etatu | 10 dni | 13 dni |
| 1/4 etatu | 5 dni | 7 dni |
Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego
Pierwszy rok pracy
Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Oznacza to, że za każdy miesiąc pracy nabywa prawo do ok. 1,66 dnia urlopu (20 dni ÷ 12 miesięcy).
Kolejne lata pracy
Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym z góry - czyli od 1 stycznia ma prawo do pełnego wymiaru urlopu przysługującego na dany rok.
Jak obliczyć staż pracy dla urlopu?
Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się:
Okresy zatrudnienia
- Wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy
- Zatrudnienie w kraju i za granicą
- Sposób ustania stosunku pracy nie ma znaczenia
- Okresy jednoczesnego zatrudnienia u kilku pracodawców
Okresy nauki
Do stażu wlicza się również zakończone okresy nauki (okresy nauki nie sumują się):
| Rodzaj szkoły | Okres wliczany do stażu |
|---|---|
| Zasadnicza szkoła zawodowa | Czas nauki, max 3 lata |
| Średnia szkoła zawodowa | Czas nauki, max 5 lat |
| Średnia szkoła ogólnokształcąca | 4 lata |
| Szkoła policealna | 6 lat |
| Szkoła wyższa | 8 lat |
Ważne!
Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do stażu wlicza się okres zatrudnienia lub okres nauki - w zależności od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego
Obowiązki pracodawcy
Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Jeśli urlop nie zostanie wykorzystany w odpowiednim czasie, pracodawca musi go udzielić do 30 września następnego roku.
Plan urlopów
Urlop powinien być udzielany zgodnie z planem urlopów. Pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę; dotyczy to także pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa. W takich przypadkach pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem
Plan urlopu ustala sie uwzględniając:
- Wnioski pracowników
- Konieczność zapewnienia normalnego toku pracy
- Zgodę zakładowej organizacji związkowej (jeśli istnieje)
Podział urlopu
Urlop może być wykorzystany w częściach na wniosek pracownika, przy czym co najmniej jedna część musi obejmować 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Urlop na żądanie
Urlop na żądanie - 4 dni rocznie
Każdy pracownik może wykorzystać maksymalnie 4 dni urlopu na swój wniosek w trybie "na żądanie", który pracodawca musi uwzględnić. Urlop należy zgłosić przed rozpoczęciem pracy w danym dniu.
Nowe przepisy 2025 - dyrektywa work-life balance
Od 2025 roku obowiązują nowe przepisy wprowadzone na podstawie unijnej dyrektywy work-life balance, które znacząco rozszerzają możliwości korzystania z różnych form urlopów i zwolnień.
Urlop opiekuńczy - 5 dni rocznie
Komu przysługuje?
Każdemu pracownikowi w celu opieki nad członkiem rodziny (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek) lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym.
Jak korzystać?
Wniosek składa się nie króecej niż na 1 dzień przed rozpoczęciem urlopu. Pracodawca nie może odmówić ani żądać dokumentacji medycznej.
Czy jest płatny?
Tak, urlop opiekuńczy jest płatny w pełnej wysokości wynagrodzenia, podobnie jak urlop wypoczynkowy.
Zwolnienie z powodu siły wyższej - 2 dni rocznie
Nowe prawo pozwala na skorzystanie z 2 dni albo 16 godzin zwolnienia z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.
W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
Uwaga!
Niewykorzystane dni z powodu siły wyższej nie przechodzą na następny rok - przepadają z końcem roku kalendarzowego.
Opieka nad dzieckiem do 14 lat
Pracownicy wychowujący dziecko do 14 roku życia mają prawo do zwolnienia na opiekę nad dzieckiem w wymiarze 2 dni alboo 16 godzin w roku kalendarzowym, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Podsumowanie dodatkowych dni wolnych w 2025
| Rodzaj urlopu/zwolnienia | Wymiar roczny | Czy płatny? |
|---|---|---|
| Urlop wypoczynkowy podstawowy | 20-26 dni | Tak |
| Urlop opiekuńczy | 5 dni | Tak |
| Zwolnienie z powodu siły wyższej | 2 dni | Tak |
| Opieka nad dzieckiem do 14 lat | 2 dni | Tak |
| RAZEM (maksymalnie) | 35 dni | Tak |
Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy
Za czas urlopu wypoczynkowego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie takie, jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował.
Składniki wynagrodzenia urlopowego
Stałe składniki
Wynagrodzenie zasadnicze, dodatki stałe - w wysokości przysługującej za miesiąc, w którym pracownik korzysta z urlopu.
Zmienne składniki
Premie, prowizje, dodatki zmienne - w przeciętnej wysokości z 3 miesięcy poprzedzających miesiąc korzystania z urlopu.
Okres wydłużony
W przypadku znacznego wahania wysokości wynagrodzenia, okres do obliczenia zmiennych składników może być przedłużony do 12 miesięcy.
Ekwiwalent pieniężny za urlop
Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop przysługuje tylko w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. W innych sytuacjach urlop musi być wykorzystany w naturze.
Kiedy nie wypłaca się ekwiwalentu?
Ekwiwalent nie przysługuje, gdy pracownik i pracodawca postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu poprzedniej umowy z tym samym pracodawcą.
Najczęściej zadawane pytania
Podsumowanie
Urlop wypoczynkowy to podstawowe prawo każdego pracownika, które nie może zostać ograniczone. W 2025 roku dzięki nowym przepisom work-life balance pracownicy zyskali dodatkowe możliwości korzystania z płatnych urlopów i zwolnień, co łącznie może dać nawet 35 dni wolnego w roku.
- Pamiętaj o terminach wykorzystania urlopu
- Korzystaj z nowych uprawnień wprowadzonych w 2025 roku
- W razie wątpliwości skonsultuj się z działem HR lub prawnikiem